در بین دانشمندان بزرگ ما كه در اعصار مختلف می‌زیسته‌اند، مفاخر و نوابغ بسیاری بوده‌اند كه امروز هر كدام مایه اعتبار و سند افتخار جهان اسلام به شمار می‌آیند. در میان عالمان و وارستگان بی‌شمار تاریخ، «مُحمّد بن مُحمّد بن نَعمان» ملقب به «شیخ مُفید» و معروف به «ابن المعلّم» جایگاه خاصی دارد كه از هر جهت او را از دیگران ممتاز می‌گرداند.
شیخ مفید، فقیه و متکلم و از علمای برجسته شیعه سده ۵ هجری قمری بود و در راه معرفی دین و اهلبیت عصمت و طهارت(ع) شاگردان فراوانی تربیت نمود. محمدتقی صرفی در کتاب خود با نام "داستان‏هایی از زندگی علماء" داستانی درباره زندگی او نقل کرده است که آن را در ادامه می‌خوانید:
شبی شیخ مفید در خواب دید که در مسجد کرخ از مساجد بغداد نشسته است و فاطمه زهرا(س) دست امام حسن(ع) و امام حسین(ع) را گرفته بود و به نزد شیخ مفید آمد و فرمود: «یا شیخ! علّمهما الفقه» یعنی «ای شیخ به این دو، فقه تعلیم بده».
شیخ از خواب بیدار شده و در حیرت افتاد که این چه خوابی بود و من کی هستم که به دو امام فقه تعلیم دهم؟ از سوی دیگر خواب دیدن امامان معصوم(ع) خواب شیطانی نیست.
وقتی صبح شد، شیخ به مسجدی که در خواب دیده بود رفت و در آنجا نشست، ناگهان دید که زنی جلیل و محترم در حالی که کنیزان دور او را گرفته و دست دو پسر را در دست دارد وارد مسجد شد.
وی به نزد شیخ آمد و گفت: «یا شیخ علمهما الفقه». شیخ تعبیر خواب را فهمید و به تعلیم و تربیت آنان همت گماشت و بسیار به آن دو بزرگوار احترام می‌‏نمود. آن دو پسر کسی نبودند جز «سید رضی» معروف به شریف و «سید مرتضی» معروف به علم الهدی، که از فقهای سرآمد روزگار شدند.
نوشته اند که سالها گذشت و در مسأله‌‏ای بین شیخ مفید و سید مرتضی اختلاف نظر افتاد. آنها توافق کردند به این که آن مسأله را به خدمت حضرت امیرالمؤمنین(ع) بنویسند.
بعد از مدتی، به خط سبز جواب نوشته شده بود که: «انت شیخی و معتمدی و الحق مع ولدی علم الهدی» یعنی «ای شیخ مفید! تو محل اطمینان منی، ولی حق با فرزندم علم‌ الهدی (سید مرتضی) است».
شیخ بزرگوار شیخ مفید در شب جمعه 3 رمضان سال 413 هجری قمری در بغداد، پس از 77 سال تلاش و خدمت ارزنده درگذشت و مورد تـجـلـیـل فـراوان مردم و قدردانى علما و فضلا قرار گرفت و به تعبیر شاگرد بزرگوارش شیخ طوسى که خود حاضر در صحنه بوده است، روز وفات او از کثرت دوست و دشمن براى اداى نماز و گـریستن بر او، همانند و نظیر نداشته است.
هشتاد هزار تن از شیعیان او را تشییع کردند و سید مرتضى علم الهدى بر او نماز گزارد و در حرم مطهر امام معصوم جواد الائمه(ع) پائین پاى آن حضرت و نزدیک قبر استادش ابن قولویه مدفون گردید.

مزار شیخ مفید در کاظمین



مزار سید مرتضی علم الهدی در کاظمین