دليل اختلاف فقها و فلاسفه

مفید نیوز: آيت‌الله مصباح يزدي مدرس سطح عالي حوزه علميه قم در پيش همايش روز جهاني فلسفه با عنوان فلسفه و دين که امروز در مدرسه عالي دارالشفاء قم برگزار شد در ابتدا به تعريف دو واژه دين و فلسفه پرداخت و گفت: بيش از نيمي از اختلافات در مسايل علمي انتزاعي به دليل مغالطه در اشتراک لفظي است بنابراين مراد از واژه دين و فلسفه حائز اهميت است تا بتوان از مغالطه جلوگيري کرد.
وي در تعريف فلسفه گفت: فلسفه تلاشي است که فيلسوفان انجام مي‌دهند تا به حقايقي برسند که گاهي به حقايقي مي‌رسند و گاهي نمي‌رسند!؟ و اين تلاش عقلاني هم در زمينه عمل و هم در زمينه نظر است.
آيت الله مصباح يزدي در مورد معيار فيلسوف بودن اظهار داشت: در اين امر دو معيار وجود دارد؛ يا اينکه فلسفه به مطلق علوم برهاني گفته مي‌شود که در اين صورت رياضيدان، اخلاق‌دان و شيمي‌دان و ... همه فيلسوف هستند يا اينکه فلسفه به مطلق فلسفه اولي و متافيزيک گفته مي‌‌شود که در اين صورت دايره فيلسوف بودن بسيار کوچک است.
اين فيلسوف معاصر در ادامه خاطرنشان کرد: در 2 قرن گذشته گرايش‌هاي تجربي فلسفي بسيار قدرتمند شد بنابراين آزمايش‌‌پذير بودن معيار علمي بودن قرار گرفت که در آن زمان فلسفه در مقابل علم قرار گرفته و فلسفه به علوم ضعيف تبديل شده است چرا که تجربه‌بردار نيست.
آيت الله مصباح يزدي با بيان اينکه آنچه امروز به فلسفه اطلاق مي‌شود هيچ‌کدام از اين سه اصطلاح نيست خاطرنشان کرد: امروزه بيشتر به فلسفه‌هاي مضاف، فلسفه گفته مي‌‌شود که گاهي به روش عقلي و تحليلي گزاره‌هاي يک علم همچون روان‌شناسي را بررسي مي‌کند و گاه به بررسي موضوع آن علم، تاريخ، تاريخچه،روش و متد آن علم و ... پرداخته مي‌شود.
رئيس مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني در ادامه سخن خود به تعريف دين پرداخت و گفت: «دين» کاربردهاي متعدد و متفاوتي دارد هم در لغت و هم در اصطلاح، برخي در تعريف دين گفته‌اند که «دين مجموعه‌اي از عقايد است که همراه با وجود باورهاست» که در اين تعريف اصطلاحي حتي اعتماد به وجود خدا و رستاخيز در تعريف دين گنجانده نشده است.
بنابراين بوديسم که در آن خدا به معناي ابراهيمي وجود ندارد جزء دين قرار مي‌گيرد و حتي دين‌هايي که معبودش انسان‌هاست همچون مکتب اگوست کنت در دايره دين قرار گرفته است.
وي در مورد رابطه دين و فلسفه در جهان اسلام اظهار کرد: از ديرباز در تاريخ دين و فلسفه کساني بوده‌اند که بين دين و فلسفه تباين قائل شده‌اند و معتقدند بودند که نمي‌شود هم فليسوف و هم ديندار بود و برخي از فقها فيلسوف‌ها را طرد کرده‌اند.
آيت الله مصباح يزدي با بيان اينکه اکثر طرد فلاسفه از سوي فقها به خاطر مغالطه اشتراک لفظي در بحث‌هاي فلسفه اولي و الهيات است است اظهار داشت: اينکه برخي فلاسفه مخالفت کرده‌اند نخست به خاطر آراي آنهاست که بايد با روش آنها در حد پاسخگويي به آنها بود.
اين مفسر قرآن خاطرنشان کرد: دومين مخالفت به خاطر روش و متد فلسفه است که گفته مي‌شود؛ روش فلاسفه در تبيين گزارهاي ديني صحيح نيست و آدمي را به حقيقت نمي‌رساند.
آيت الله مصباح يزدي با بيان اينکه همانگونه که فقها در حکم دادن اختلاف نظر دارند فلاسفه هم اختلاف داشته و اين دليلي بر نفي فلسفه نيست گفت: براي طرد شبهاتي که از خارج جهان اسلام وارد مي‌شود نيازمند فلسفه هستيم چرا که با آنان نمي‌شود از قرآن شاهد و مثال آورد همانگونه که بيشترين تلاش انبياء براي طرد شبهات توحيد بود و خود توحيد نياز به اثبات نداشته با فلسفه هم بايد به سمت پاسخگويي شبهات برويم.