آرشیو نسخه های rss پیوندها تماس با ما درباره ما
مفیدنیوز
اَللّهُمَّ كُنْ لِوَلِيِّكَ الْحُجَّةِ بْنِ الْحَسَنِ صَلَواتُكَ عَلَيْهِ وَعَلى آبائِهِ في هذِهِ السّاعَةِ وَفي كُلِّ ساعَةٍ وَلِيّاً وَحافِظاً وَقائِداً وَناصِراً وَدَليلاً وَعَيْناً حَتّى تُسْكِنَهُ أَرْضَكَ طَوْعاً وَتُمَتِّعَهُ فيها طَويلا                                                                           
صفحه اصلی | سیاسی | اجتماعی | فضای مجازی | اقتصادی | فرهنگ و هنر | معارف اسلامی | حماسه و مقاوت | ورزشی | بین الملل | علم و فناوری | تاریخ پنجشنبه ۹ فروردين ۱۴۰۳ rss
نسخه چاپی ارسال
دفتر مقام معظم رهبری
پایگاه اطلاع رسانی حضرت آیت الله نوری همدانی
پایگاه اطلاع رسانی آثار حضرت آیت الله مصباح یزدی
سایت اینترنتی حجه الاسلام والمسلمین جاودان
استاد قاسمیان
حجت الاسلام آقاتهرانی
پاتوق كتاب
شناخت رهبری
عصر شیعه
پایگاه وبلاگ نویسان ارزشی
صدای شیعه
عمارنامه
شبکه خبری قم
 فقر و فرهنگ

فقر و فرهنگ


برم


ازآنجاکه بشریک موجود چندبعدی است وبرای زندگی باید به رفع نیازهای گوناگونی بپردازد، توان او دریک جامعه تا اندازه ای است که این نیازها برآورده شوند، ازاین رو فقر به مفهوم جامعی بدل می شود که کل طیف زندگی بشررا دربرمی گیرد. انسانی ممکن است احساس کند فقیراست که ثروت کافی دراختیار ندارد ودرآمد کافی جهت اداره زندگی خودنمی تواند کسب کند، ممکن است فقیرباشد چون به لحاظ فرهنگی بی صلاحیت است یاممکن است فقیرباشد، چون ازلحاظ روانی ضعیف است یا اینکه فقیرباشد زیرا قربانی ترکیبی ازمحرومیت هاست.

فرهنگ های متفاوت درمیان ملل واقوام، حاصل کاروتلاش کوتاه مدت مردمان آن جوامع نیست، بلکه گذشت روزگار، بسترسازنده اصلی فرهنگ هاست. به عبارتی دیگر، هرملتی، برحسب عادات وسنن واتفاقات تاریخی، وبه هنگام گذرازتونل زمان دردرازای زندگانی اش، دارای فرهنگ ویژه ای می شودکه گاه دربعضی نقاط ونکات بادیگران همخوان وهمانند ودرقالب موارد نیزمتفاوت است. متاسفانه چون بخش بزرگ این فرهنگ راعوام می سازندو دانشمندان وفرزانگان وفرهیختگان جوامع درآن سهمی اندک دارند، خرافات وموهومات وخیالپردازی، جای دانش ومعلومات را پرمی کند وآلودگی هایی بوجود می آید که درطی قرون به باوری محکم تبدیل می شود وپای رفتن جامعه به سوی پیشرفت راازحرکت بازمی دارد.

فقر

فقریک پدیده اجتماعی است که ناشی ازهماهنگی توزیع وتراکم جمعیت درمناطق جهان وعدم بهره گیری انسانها اززمین وامکانات فعلی جهان می باشد. رشد فزاینده فاصله بین کشورهای صنعتی وکشورهای درحال توسعه وهمچنین القای عقاید غلط برکشورهای درحال توسعه مبنی برجزئی ازجهان سوم بودن موجب می شودکه به شناخت دقیق عوامل موثر درایجاداین فاصله بپردازیم.

اندیشمندان ومتفکران اجتماعی درتعریف فقر، سخن واحدی ارائه نداده اند وازدیدگاه های گوناگون به آن نگریسته اند ولی براین اتفاق نظردارند که فقرفرآیندی است که عوارض گوناگونی را به دنبال دارد.

آلبرتو دورینا فقرشناس دهه هشتاد قرن بیستم به دورازهرگونه تعریف به معنای لفوی فقراشاره کرده وآن را درفرهنگا وزبان های متفاوت مورد بررسی قرارداده است وازارائه هرگونه تعریف شفاف ازفقر سرباز زده است وآورده است: «فقرمعنای خاص خودرا دارد، فقرلحن خاص خود، پویایی خاص خود ودربرابر زندگی موضع خاص خودرا دارد که ازیک تعریف منفی (فقدان ثروت) که عناصرتشکیل دهنده فرهنگ فقر رانادیده می گیرد متفاوت است»

«پیتر تاون سند» تعریف زیر را از فقر ارائه می‌کند؛ «افراد خانواده‌ها و گروههای یک جامعه را می‌توان فقیر نامید، هنگامی که منابع لازم را برای دستیابی به غذا، شرکت در فعالیتها و داشتن تسهیلات و داشتن شرایط مطلوب زندگی و تسهیلاتی که مرسوم است، یا حداقل داشتن این تسهیلات در جوامعی که در آن زندگی می‌کنند، پسندیده و مورد تشویق است را ندارند.»

«دکتر حسین آسایش» در تعریفی می‌گوید؛ «فقیر کسی است که او و خانواده تحت تکفل او نتواند از حداقل یک زندگی قابل قبول برای سالهای قرن بیست و یکم برخوردار شوند و این همان خط فقر است و خط فقر در همه جا یکسان نیست و قطعاً از جامعه‌ای به جامعه دیگر و منطقه‌ای به منطقه دیگر تغییر می‌کند.

«دکتر حسین عظیمی (آرانی)» در تعریفی از فقر می‌نویسد؛ «فقر حالتی است که در آن فرد از ابزار لازم برای برآوردن یک یا مجموعه‌ای از اهداف دلخواه محروم است».

این تعاریف مبین آن است که فقرشناسان و ارائه دهندگان نظریات فقر چه در زمینه اقتصادی، چه در زمینه فرهنگی و چه در زمینه‌های دیگر در مطالعاتشان تحت تأثیر دامنه گسترده‌ای از برداشتهای گوناگون درباره اینکه فقر چیست می‌باشند، زیرا این مفهوم نسبی و چندبعدی است، از این رو گاه تعریف فقر چنان مبهم می‌گردد و یا خاص می‌شود که از ارائه یک نگاه درست ناتوان می‌شود. آنگاه که محقق بخواهد یک تعریف کلی ارائه دهد در میان گستره وسیعی از کلیات به تعریفی می‌رسد که در اثر گستردگی مبهم می‌شود و گاه در اثر توجه به بخشی از مشکل به ناچار به ارائه تعریفی دست می‌یازد که تنها بخش خاص و محدودی را مورد توجه قرار می‌دهد.

 

فرهنگ

آنان که افرادجامعه را به دوگروه بافرهنگ وبی فرهنگ تقسیم می کنند، تصوری نادرست وعامیانه ازجامعه دارند. ازدیدگاه جامعه شناسی، هیچ فردبزرگسال وطبیعی بی فرهنگ نیست. فرهنگ رامی توان به عنوان مجموعه رفتارهای اکتسابی و ویژگی اعتقادیاعضای یک جامعه معین تعریف کرد. کلمه اساسی ومهم درتعریف یادشده، کلمه اکتسابی است که فرهنگ را ازرفتارهای برخاسته ازوراثت و ویژگی های زیستی متمایزمی کند.برای تفهیم اکتسابی یا انتسابی بودن فرهنگ به مصال زیرتوجه نمایید:

«همه نوزادان هنگام گرسنگی یاناراحتی گریه سرمی دهند.این نوع گریه وفریاد، یک ویژگی رفتاری است که درهمه جوامع بشری مشاهده می شودواز خصایص یک فرهنگ معین به شمارنمی رود، بلکه بخشی ازساختمان زیستی بشراست که نوزادبه ارث برده است.»

ممکن نیست که فرهنگ جدای ازجامعه یا جامعه جدای ازفرهنگ باشد.هرجاکه جامعه ای هست، فرهنگ منطبق برآن نیزوجود دارد.

بسیاری ازرفتارهایی که درنظرعموم مردم شدیداً محکوم ونهی شده است، به مقیاس وسیعی درمکانهای خصوصی وخلوت رواج دارد. فرهنگ آرمانی آن است که الگوهای رفتاریِ آشکار ورسماً تایید شده رادربر می گیرد، درحالی که فرهنگ موجود (واقعی) آن چیزی است که عملکردهای کنونی زنان ومردان جامعه باالگوهای آرمانی رفتار، برای مدت زمانی طولانی، متفاوت باقی بماند.

دربرخی ازجوامع، نمونه های بسیاری ازعدم تطابق میان فرهنگ موجود وفرهنگ مطلوب رامی توان برشمرد؛ مثلافرهنگ مطلوب، سیگارکشیدن درمکانهای عمومی رابد می داند، درحالی که فرهنگ موجود این رانادیده می گیرد. عبورازچراغ قرمز، رعایت نکردن مقررات رانندگی، تقلب درموادغذایی، احتکاراجناس موردنیازمردم وتبلیغات بی پایه ونادرست نیز ازاین جمله است. همچنین می توان جراحی های غیرضروری (مانند سقط جنین وسزارین غیرلازم) راکه بعضی بیمارستان ها، برخلاف نظام واخلاق پزشکی وحرفه ای خود به آ« دست می زنند نیزنام برد.

درانتها نیز به مولفه های فرهنگی فقرمی پردازیم. فرهنگ مصرفی یامصرف گرایی، فقرفرهنگی، عدم آینده نگری وتقریب سطح زندگی ازجمله این مولفه ها می باشند. درراستای تقریب سطح زندگی افراد به یکدیگر، به عناصردینی مطرح دراین زمینه اشاره ویژه ای شده است. مواردی چون انفاق، پرداخت وام، تامین اجتماعی، اصل عدالت اجتماعی، اصل مساوات، مسئولیت نخبگان، مسئله مالکیت، حقوق مالی، سطح زندگی واصل مشارکت فقرا دردارایی ها و...

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم:

«مَن عامَلَ النّاسَ فَلَم یَظلِمهُم و َحَدَّثَهُم فَلَم یَکذِبهُم وَ وَعَدَهُم فَلَم یَخلِفهُم فَهُوَ مِمَّن کَمُلَت مُرُوءتُهُ وَ ظَهَرَت عَدالَـتُهُ وَ وَجَبَت اُخُوَّتُهُ وَ حَرُمَت غیبَتُهُ؛» 

هر کس در معاشرت با مردم به آنان ظلم نکند، دروغ نگوید و خلف وعده ننماید، جوانمردیش کامل، عدالتش آشکار، برادرى با او واجب و غیبتش حرام است.

 

امام صادق علیه‏ السلام:

«ثَلاثٌ مَنْ اَتَى اللّه‏َ بِواحِدَةٍ مِنْهُنَّ اَوْجَبَ اللّه‏ُ لَهُ الْجَنَّةَ: اَلاْنْفاقُ مِنْ اِقْتارٍ وَ الْبِشْرُ لِجَمیعِ الْعالَمِ وَ الاِنْصافُ مِنْ نَفْسِهِ؛»

هر کس یکى از این کارها را به درگاه خدا ببرد، خداوند بهشت را براى او واجب مى ‏گرداند: انفاق در تنگدستى، گشاده ‏رویى با همگان و رفتار منصفانه.

 

ومن الله توفیق

 

منابع:

آلبرتو دورینا، فقروفرهنگ فقر

پاول مارک هنری، فقر پیشرفت وتوسعه

اسکارل ویس، فرهنگ فقروشناخت آن

بروس کوئن، مبانی جامعه شناسی، صص60-56

عماد افروغ، چشم اندازی نظری به تحلیل طبقاتی وتوسعه

همایون الهی، امپریالیسم وعقب ماندگی

عبدالعلی لهسایی زاده، جامعه شناسی جهان سوم

ثقة الاسلام کلینی، الکافی، ج2، ص103، ح2

شیخ صدوق، خصال، ص208، ح28

ابن شعبه حرانی، تحف العقول، ص57

رفتارهای فرهنگی ایرانیان، دفتر طرح های ملی وزارت فررهنگ وارشاد اسلامی

 

بررسی علل فرهنگی احساس عمومی فقردرایران، مرکزتحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام

 

منابع:

 

----------------------------------------------------------

پایگاه فرهنگی مذهبی دل رهبر

http://delerahbar.blogfa.com/post/440

 

 

http://baram.blog.ir



نام(اختیاری):
ایمیل(اختیاری):
عدد مقابل را در کادر وارد کنید:
متن:

کانال تلگرام مفیدنیوز
کلیه حقوق محفوظ است. نقل مطالب با ذکر منبع بلامانع ميباشد.