نگاهي به تاثيرات مردم سالاري ديني در ارتباط مردم با حاکمان

انتخابات موضوعي براي تمام فصول ما ايراني ها است . چه آنکه تجربه سه دهه گذشته نشان داده ما ايراني ها رکورد داران برگزاري انتخابات در جهان هستيم . در طول سه دهه گذشته تقريبا به طور متوسط هر يکسال و اندي يک انتخابات در ايران برگزار شده است .به عبارت ديگر در طول 32 سال گذشته با احتساب انتخابات مجلس نهم حدود 30 انتخابات داشته ايم . اين مسئله سبب شده تا حرف و حديث هاي فراواني ميان دوستان و بدخواهان انقلاب مطرح شود . آنان که چشم ديدن رشد وتعالي ملت ايران را ندارند انتخابات را تنها ابزاري براي تحقق دموکراسي
مي خوانند و با سياه نمايي و تنزل طلبي سعي در کاستن از اهميت انتخابات دارند. موضوعي که سبب شده تا آنها نه تنها کميت انتخابات در دوران پس از پيروزي انقلاب اسلامي که کيفيت مشارکت شهروندان در آن را نيز زير سئوال ببرند .

به نحوي که حتي اگر امروز جان لاک ،پدر ليبراليسم، هم از قبر بلند شود و بر تجربه مردم سالاري در ايران غبطه بخورد بازهم اين آقايان قصد پذيرش اين مسئله را ندارند . ‏اما به راستي انتخابات چيست و چه جايگاه و اهميتي در تحقق مردم سالاري به معناي عام و در نظام جمهوري اسلامي به معناي خاص کلمه که همانا مردم سالاري ديني است دارد ؟ آيا برگزاري دهها فرصت انتخاباتي که با مشارکت کم نظير مردم همراه بوده نمي تواند گوياي عمق نفوذ ريشه هاي مردم سالاري در بطن باورهاي يک جامعه باشد ؟

براي پاسخ به اين سئوالات نخست مي بايست به سراغ تعريف انتخابات رفت . به طور کلي انتخابات به مجموعه اقدامات و عملياتهاي منسجم و پيوسته اي اطلاق مي شود كه در يك محدوده جغرافيايي مشخص و زماني محدود ومعين صورت مي پذيرد و منجر به برگزيده شدن فرد يا افرادي از سوي اكثريت مردم مي شود. از اين رو اجرا و انجام اين سلسله اقدامات و عمليات كه منتج به اين نتيجه گردد، اصطلاحاْ برگزاي انتخابات ناميده مي شود.سابقه و ديرينه انتخابات در ايران هم به لحاظ تاريخي به حدود 101 سال پيش باز مي گردد. از آن مقطع به اين سو ما عمدتاْ شاهد دو دوره متفاوت انتخاباتي با قوانين و دستاوردهاي مختلف بوده ايم كه مي توان آن را به انتخابات قبل از انقلاب و انتخابات پس از پيروزي انقلاب اسلامي تقسيم كرد.‏در بررسي تاريخي انتخاباتها در ايران ، آن بخشي که متعلق به عصر تاريک ستمشاهي است فرصت و مجالي ديگر مي طلبد و آن بخشي هم که متعلق به دوران پس از پيروزي انقلاب اسلامي است روشن تر از آن است که نياز به توضيحي داشته باشد . اما در کارکرد انتخابات درتحقق مردم سالاري ديني در ايران نکته اي است که مي بايد همواره مورد توجه قرار داشته باشد .‏مسئله اي که به تعبير دقيق تر وجه تمايز جمهوري اسلامي ايران از ساير دولتهاي منطقه و همسايه شده است . بسياري از ملتهاي منطقه در حالي تجربه محروميت از فرصت مشارکت سياسي در انتخابات را دارند که در ايران انتخابات در بدترين شرايط هم حتي يک روز تعطيلي و يا تاخير نداشته است.‏اما در همين همسايگي ايران کشور شاخصي نظير عربستان وجود که زنان در آنجا نه تنها از حق راي که از حق داشتن اوراق هويتي نظير شناسنامه نيز محرومند . هنگامي‌که عربستان سعودي در سال 2005 اولين انتخابات شوراي شهر را برگزار کرد، حق راي و شرکت در انتخابات به عنوان نامزد را از زنان گرفت. دولت قول داد تا زنان در انتخابات آينده که براي سال 2009 برنامه ريزي شده بود، شرکت کنند. اما بازهم خلف وعده کرد و زنان را از شرکت در انتخابات محروم کرد . انتخاباتي که خود نيز پس از دو سال تعويق اواخر سال 2011 ميلادي برگزار شد.

‏لذا مي توان با مقايسه اي از شرايط عمومي ايران و عربستان به اين نکته پي برد که انتخابات تا چه اندازه مي تواند در تحقق حقوق شهروندي اتباع کشورها موثر باشد . همان گونه که در کشوري مانند عربستان ملاحظه
مي شود، کاستي متشکل از نظاميان و سرمايه داران دو خاندان سلطنتي،
توانسته اند زمام امور را در دست بگيرند و خود را بر سرنوشت يک ملت مسلط کنند بي آنکه از آنان در اين زمينه نظرخواهي کرده باشند.

مخالفان خود را به زندان مي اندازند و معترضان خياباني را به خاک و خون مي کشند. مجاري رسمي براي فعاليت هاي مدني را مسدود
مي کنند و آزادي افراد را به راحتي زير پا مي گذارند.‏نيمي از جامعه را از حقوق انساني خود محروم مي کنند به بهانه اينکه آنان زن هستند و زن موجودي است "دون ". دگر انديشان سياسي و اجتماعي که هيچ، اقليت هاي مذهبي را هم به رسميت نمي شناسند و حرمتي براي مقدسات و اعتقادات ديني ملتها قائل نيستند .‏حال اين خوي استبدادي و تکبر را مقايسه کنيد با نظام جمهوري اسلامي ايران . نظامي که رهبران و مديران آن در حرف و عمل خود را خادم مردم مي دانند و خدمتگزاري مردم را افتخاري بزرگ و وديعه اي الهي مي پندارند . هر چند که اين انديشه ريشه در تمايلات مذهبي و فرهنگي مردم ايران دارد وليکن چرا تا پيش از انقلاب چنين انگاره هايي در گفتمان مسئولان و مديران جامعه ديده نمي شد؟ بي ترديد آنچه اين خصيصه هاي اخلاقي حسنه و پسنديده را بر ملا کرده و فرصت ظهور به آنها داده ريشه در تجربه مردم سالاري ديني متاثر از پيروزي انقلاب اسلامي ايران دارد. ‏انتخابات سبب شده تا مسئولان فرصت خدمتگزاري و امانتداري مردم را کوتاه و امتحاني الهي بدانند که به دست اکثريت جامعه رقم خواهد خورد. آنان آموخته اند که در نظام جمهوري اسلامي، مردم رکن اساسي برقراري و استواري و پيشرفت انقلاب هستند . به عبارت ديگر اين مردم هستند که قدرت را به منتخبان خود منتقل مي کنند و در موعد مقرر و در صورت صلاحديد گزينه اي اصلح تر را برخواهند گزيد. و در اين راه هيچ عقد اخوتي ميان ملت و نظام با نخبگان سياسي نيست .

اين عملکرد کارگزاران است که سرنوشت سياسي آنان را در فرايندي قانونمند و مشخص ، تعيين مي کند نه احزاب و محافل سياسي و باندهاي زر و زور و تزوير .‏ضمانت اجرايي و بقاي چنين مکانيسمي را هم مي بايد در خود قانون جستجو کرد . آنجا که سخن از مکانيسم شوراي نگهبان و قدرت مستقل آن به ميان آورده تا انتخابات دستمايه سياست ورزان طماع قرار نگيرد و هرگز از مسير اصلي خود خارج نشود . ‏

به قلم جواد عزتی