ارتباط ابراهيم يزدي با دولت ايالات متحده دولت موقت شيفته آمريكا

خسرو قشقايي كه در آن زمان به صورت مستمر گزارش هماهنگ سازي گروه هاي مختلف مخالف امام را به اطلاع سفارت مي رساند، تحت تأثير دعواهاي ساليان پيش در كنفدراسيون دانشجويان بين اعضاي جبهه ملي و نهضت آزادي، از ابراهيم يزدي نزد عوامل سازمان سيا بدگويي مي كند.(1)
رحمت الله مقدم مراغه اي عامل قديمي سازمان سيا در مهرماه 1358 و در حالي كه در مجلس خبرگان قانون اساسي همراه با اعضاي دولت موقت با تصويب اصل مترقي ولايت فقيه و ديگر اصول مربوط به اسلاميت نظام مبارزه مي كرد، در گفت وگو با مأمور سيا يزدي را به كشمكش براي تحكيم قدرت خود متهم مي كند. مقدم مراغه اي در عين حال اذعان مي دارد:
يزدي را از پيش از انقلاب مي شناخته و او را اساساً فردي ميانه رو و حتي طرفدار غرب مي داند.(2)
در تابستان 1358 شاپور بختيار و اطرافيانش و نيز چند ژنرال دوران رژيم شاه گروهي به نام اتحاد ملي را شكل دادند كه قصد داشت با هماهنگ سازي گروه هاي مخالف امام اعم از «چپ گرا» و «راست گرا» در داخل كشور (مثل حزب خلق مسلمان، جبهه دموكراتيك ملي، چريك هاي فدايي خلق و مجاهدين خلق) براي ساقط كردن نظام جمهوري اسلامي برنامه ريزي كند. يكي از آن ها وقتي با خوش خيالي، سناريوي پس از سقوط امام خميني را براي مأمور قرارگاه سيا در پاريس توضيح مي داد، مهندس مهدي بازرگان را به عنوان «بهترين فردي كه پس از سقوط ]امام[ خميني يا بركناري او از قدرت، رياست يك دولت موقت را براي اعاده نظم عمومي و تدارك انتخابات برعهده داشته باشد» معرفي كرد. وي با بيان ادعاي احتمال جايگزيني ابراهيم يزدي در صورت بركناري بازرگان توسط امام، گفته بود:
يزدي مي خواهد بازي آمريكايي را اجرا كند.(3)
آمريكايي ها و عوامل آن ها در خيال پردازي هايشان براي پس از براندازي نظام نوپا نيز جايگاه بلندي براي ابراهيم يزدي قائل بودند. در نامه اي با طبقه بندي سري دفتر وابسته دفاعي آمريكا در اسلو (نروژ) به سازمان اطلاعات دفاعي واشنگتن چنين آمده بود:
نظرات زير توسط يك ديپلمات ارشد ايراني كه به مأموريت اسلو گمارده شده در يك مراسم رسمي كه توسط مقام SRE ]نام ديگر سازمان سيا[ در اسلو برگزيده شد ارائه گرديد: آيت الله خميني يك مرد سالخورده است كه به هيچ كاري عادت ندارد او قادر نخواهد بود كه فشار مقامش را تحمل كند و يا مي ميرد و يا خصوصيات سالخوردگي را پيدا مي كند.»
اين ديپلمات ايراني كه احتمالا عباس اميرانتظام اولين سخنگوي دولت مهندس بازرگان بوده، سپس افزوده است:
وقتي كه نفوذ ]امام[ خميني شروع به كاهش پيدا كردن نموده يا بميرد، شخصي كه در حال حاضر بتوان او را قادر به تشكيل يك دولت جديد مورد توجه قرار داد، ابراهيم يزدي خواهد بود.(4)
در چند مورد رفتارهاي يزدي، نشان از تمايل او به مخفي نگه داشتن خيلي چيزها از نگاه رهبري انقلاب داشت. مرحوم حجت الاسلام اسماعيل فردوسي پور نقل مي كند، زماني كه انورسادات در «كمپ ديويد» توافق سازش با صهيونيست ها را امضا كرد و امام(ره) دستور قطع رابطه با مصر را دادند، ابراهيم يزدي و صادق قطب زاده از پخش خبر اين دستور امام در صداوسيما خودداري كردند. يزدي در واكنش به اعلام نگراني امام از اين امر گفته بود: «دير نمي شود.» البته آن ها در نهايت مجبور به انتشار دستور امام شدند، اما به هر حال امر گريزناپذير، تفاوت نگرش دولت نهضت آزادي با امام در موضوع «سياست خارجي» بود. در حالي كه شعاع انقلاب اسلامي در ديگر كشورها در حال گسترش بود، يزدي به عنوان وزير امور خارجه در ملاقات هاي خود با مقامات خارجي مانند «اجلاس جنبش غيرمتعهدها» در هاوانا مي گفت كه ايران قصد صدور انقلاب خود را ندارد.(5)
امام در آن روزها به صراحت ايده تشكيل حزب جهاني مستضعفين را اعلام كرده بودند، اما سياست خارجي دولت موقت به طور عمده ناظر بر رفع نگراني آمريكايي ها از رفتارهاي داخلي و خارجي جمهوري اسلامي بود. اين گرايش در بسياري از اوقات به چالشي جدي در سطح مديريت نظام بر آمده از انقلاب اسلامي منجر مي شد.
مخالفت هاي مهندس مهدي بازرگان با تصفيه سران مفسد رژيم سابق- علاوه بر نوع نگرش ليبراليستي او- در همين گرايش ريشه داشت؛ گرايش به رفع دغدغه هاي آمريكا از اوضاع ايران! موارد قابل توجهي در اسناد لانه جاسوسي آمريكا يافت مي شود كه نشان مي دهد اعضاي دولت موقت بازرگان در گفت وگو با ديپلمات هاي آمريكايي از قصد خود براي محدودسازي دادگاه انقلاب اسلامي سخن مي گويند. احمد صدر حاج سيد جوادي وزير دادگستري دولت موقت در ديدار 9 مرداد 1358 خود با كاردار سفارت آمريكا با بيان اين كه «انقلاب با خودش مشكلاتي همراه دارد؛ من جمله مشكلاتي كه به وسيله دادگاه انقلاب به وجود آمده است» گفته بود:
سياست دولت موقت اين است كه قدرت دادگاه هاي انقلاب را هر چه سريع تر، تا آن جايي كه شرايط اجازه مي دهد تقليل دهد.
حتي ناصر ميناچي، وزير اطلاعات و جهانگردي (ارشاد ملي) دولت موقت كه مسئوليتي در امور قضايي نداشت، در ديدار با كاردار سفارت آمريكا با انتقاد از عملكرد دادگاه هاي انقلاب در مجازات سران رژيم ديكتاتوري شاه، وعده تعطيل اين دادگاه ها را داده بود. بنابراين، طبيعي است كه قضاوت مأموران سفارت آمريكا درباره اين وزير دولت بازرگان چنين باشد:
اين يك حقيقت ناخوشايند است كه كنترل اداره دادگستري ايران در قسمت انقلابي در اختيار اشخاصي مانند او نيست.
پنهان كاري يزدي و بازرگان در سياست خارجي بالاخره در اقدام خودسرانه آنان در ملاقات با زبيگنيو برژينسكي، مشاور امنيت ملي رئيس جمهور آمريكا بروز و ظهور يافت. به روايت مرحوم حاج سيد احمد خميني، ابراهيم يزدي حتي پس از اين ملاقات در هنگام ارائه گزارش سفر به حضرت امام خميني(ره) سخني از آن نگفت و سعي در پنهان كردن آن داشت.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1. اسناد لانه جاسوسي، كتاب ششم، ص .378
2. همان، ص.312
3. اسناد لانه جاسوسي، كتاب چهارم، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهش هاي سياسي، 1387، ص.639
4. اسناد لانه جاسوسي، كتاب سوم، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهش هاي سياسي ف بهار 1386، صص 424 و .425
5. اسناد لانه جاسوسي آمريكا، كتاب چهارم، (تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهش هاي سياسي، بهار 1386) ص.574 يزدي بعدها وقتي سرپرستي مؤسسه كيهان را عهده دار شده بود، اين گونه توضيح داد كه ما به عنوان وزير خارجه گفتيم كه ايران قصد صدور انقلاب به معناي كشورگشايي يا اعزام جنگجو براي فتح عراق ندارد. ولي اگر صدور انقلاب به معناي انتقال ارزش ها و دستاوردها و تجارب و معرفي اسلام راستين است، ما آن را وظيفه خود دانسته و مي دانيم. (ابراهيم يزدي، دلايل بي اساس عراق در حمله نظامي به ايران، كيهان، سرمقاله، 4 آبان ماه 1359)

به قلم مرتضی صفار هرندی