اختصاصی مفیدنیوز نظری بر انتخابات مجلس شورای اسلامی با اتکا به وصیت نامه امام روح الله (ره)

قوه قانون گذاری در یک کشور به منزله شاهرگ حیاتی آن است ؛ چنانچه میکروبی وارد شاهرگ شود و از بین نرود، به زودی تکثیر شده و حتی به مویرگ ها سرایت می کند و بدن را از پای در می آورد. قوه قانون گذاری با تصویب قوانین حساب شده و پسندیده، مجریان نظام را به شوق می آورد؛ اما تصویب قوانین بی حساب ، قوه مجریه و مردم را در عمل با مشکل جدی روبه رو ساخته و از نظام دلسرد می کند.
ورود عناصر ناشی یا سیاسی سودجو به داخل مجلس شورای اسلامی ، خطر تاثیرگذاری منفی بر قوانین مصوب مجلس را در پی دارد. به علاوه یک نماینده در نظام جمهوری اسلامی ایران، موقعیت هایی می یابد که زمینه های سوء استفاده فراوانی پیدا می کند.

قوه مقننه در وصایای امام روح الله (ره)
« از مهمات امور ، تعهد وکلای مجلس شورای اسلامی است. ما دیدیم که اسلام و کشور ایران چه صدمات بسیار غم انگیزی از مجلس شورای اسلامی غیر صالح و منحرف از بعد از مشروطه تا عصر رژیم جنایت کار پهلوی، و از هر زمان بدتر و خطرناک تر در این رژیم تحمیلی فاسد خورد و چه مصیبت ها و خسارت های جان فرسا از این جنایت کاران بی ارزش و نوکرمآب به کشور و ملت وارد شد. در این پنجاه سال ، یک اکثریت قلابی منحرف در مقابل یک اقلیت مظلوم موجب شد که هر چه انگلستان و شوروی ، و اخیراً امریکا خواستند، با دست همین منحرفان از خدا بی خبر انجام دهند، و کشور را به تباهی و نیستی کشانند. از بعد از مشروطه، هیچ گاه تقریبا به مواد مهم قانون اساسی عمل نشد- قبل از رضاخان با تصدی غرب زدگان و مشتی خان و زمین خواران ؛ و در زمان رژیم پهلوی ، به دست آن رژیم سفاک و وابستگان و حلقه به گوشان آن.

اکنون که با عنایت پروردگار و همت ملت عظیم الشان سرنوشت کشور به دست مردم افتاد و وکلا از خود مردم و با انتخاب خودشان- بدون دخالت دولت و خان های ولایات- به مجلس شورای اسلامی راه یافتند، و امید است که با تعهد آنان به اسلام و مصالح کشور جلوگیری از هر انحراف بشود، وصیت این  جانب به ملت  در حال و آتیه آن است که با اراده مصمم خود و تعهد خود به احکام اسلام و مصالح کشور در هر دوره از انتخابات ، وکلای دارای تعهد به اسلام و جمهوری اسلامی که غالباً بین متوسطین جامعه و محرومین می  باشند و غیر منحرف از صراط مستقیم – به سوی غرب یا شرق- و بدون گرایش به مکتب های انحرافی و اشخاص تحصیل کرده و مطلع بر مسایل روز و سیاست های اسلامی به مجلس بفرستند.

و به جامعه محترم روحانیت – خصوصاً مراجع معظم – وصیت می کنم که خود را از مسایل جامعه، خصوصاً مثل انتخاب رئیس جمهور و وکلای مجلس کنار نکشند و بی تفاوت نباشند. همه دیدید و نسل آتیه خواهد شنید که دست سیاست بازان پیرو شرق و غرب، روحانیون را که اساس مشروطیت را با زحمات و رنج ها بنیان گذاشتند، از صحنه خارج کردند و روحانیون نیز بازی سیاست بازان را خورده و دخالت در امور کشور و مسلمین را خارج از مقام خود انگاشتند و صحنه را به دست غرب زدگان سپردند؛ و به سر مشروطیت و قانون اساسی و کشور و اسلام آن آوردند که جبرانش احتیاج به زمان طولانی دارد.»[1]

لزوم تهعد نمایندگان مجلس
روشن است که نمایندگان مجلس علاوه بر تخصص کافی، باید تعهد کافی نیز داشته باشد، زیرا نماینده بی تقوا و غیر متعهد ، به ملت خود خیانت می کند. خیانت ممکن است در کوتاه مدت یا دراز مدت باشد . ترس ، تطمیع، نداشتن درک کافی و ... می تواند عوامل خیانت برای یک نمایند غیر متعهد به شمار آید.
امام امت(ره) پیوسته مجلس را در راس همه امور جاری مملکت می خواند و از مردم انتظار داشت نمایندگانی همچون مدرس به مجلس بفرستند. ویژگی شهید مدرس آن بود که تقوا و تعهد بسیار بالایی داشت. تقوا چنان شجاعتی در مرحوم مدرس ایجاد کرده بود که ذره ای از قلدرهایی نظیر رضاخان میرپنج و امثال او بیم نداشت. وی با شجاعت تمام در مجلس سخن می گفت؛ به گونه ای که سکان کشتی مجلس را در گرداب های متلاطم به دست می گرفت و آن را هدایت می کرد. امام امت(ره) همیشه آرزو می کرد که هر نمایند مجلس، به تنهایی یک مدرس باشد. وی می گفت افرادی نظیر مدرس را به مجلس بفرستید؛ زیرا آن روزی که مدرس در مجلس نبود، فایده ای نداشت.
آری، زمانی مجلس برای مردم سودمند است که قهرمانانی چون مدرس داشته باشد؛ در غیر این صورت به قهوه خانه شبیه تر است. برای داشتن یک مجلس شایسته، باید از دو راه اقدام شود: نخست آنکه افراد دارای شرایط و مشابه مدرس، خود را کنار نکشند و برای این مسولیت مهم نامزد شوند. البته باید کسانی که توانایی چنین کاری را ندارند، خود را کنار بکشند؛ دوم آنکه افراد جامعه باید در این کار که سود و زیانش برای همگان است، مشارکت جدی داشته باشند و در تحقیقات کافی برای احراز شایستگی نامزدها دقت کنند. بنابراین راه دومی که پیوسته این منصب بزرگ را بیمه می کند، توجه و دقت نظر مردم است. این انتظار شایسته ای است که از مردم خواسته شود در هر انتخابات خوب شرکت کنند، خوب تحقیق کنند و سرنوشت انتخابات را نیز به خوبی دنبال نمایند؛ حتی پس از آن نیز، برنامه ها و مصوبات مجلس را به درستی پیگیری کنند.

انتخابات ، حق یا تکلیف
در این جا این پرسش نیز به جاست که آیا شرکت در انتخابات صرفاً یک حق است؟ یا تنها تکلیفی الهی- اجتماعی است؟ کسانی کوشیده اند تا در چنین موارد میان حق و تکلیف فاصله اندازند؛ مثلا بگویند تکلیف فقط برای انسان های گذشته و پیش از دموکراسی تصور دارد؛ اما انسان عصر مدرنیته که در نظام های دموکراتیک زندگی می کند، دیگر مکلف نیست. امروز انسان طلبکار است و پیوسته باید به دنیال دریافت طلب خود باشد.
چنین نگاهی نه با حکومت های دموکراسی موجود در عمل موافق است و نه دین و مذهب حق چنین رویکردی را بر می تابد. بنابراین پاسخ صحیح آن است که بگوییم حق و تکلیف- همچون بالا و پایین و یا پدر و فرزند- مفاهیمی هستند که همیشه با همدیگرند؛ یعنی هر کجا حقی است، تکلیفی نیز وجود دارد و بر عکس.

شرکت در انتخابات از نگاه فقهی ، یک تکلیف است؛ زیرا گاهی امر به معروف می باشد. همین که به شخصی رای داده می شود و شخص دیگری از این رای محروم می شود، ممکن است اشاره به این نکته باشد که رفتن به مجلس برای شخص اول ، معروف و پسندیده بود؛ ولی برای شخص دوم، منکر و ناپسند به شمار آمد. پس شرکت همگان در انتخابات، یک تکلیف الهی – سیاسی – اجتماعی است؛ چناچه این تکلیف به خوبی و متعهدانه صورت پذیرد، راه رشد و توسعه فراروی کشور گشوده خواهد شد. البته در این صورت ملت نیز، به حقوق انسانی – اجتماعی خود دست خواهند یافت. به عبارت دیگر ، اگر ملت در آغاز به وظیفه عمل کند و پس از تشخیص اشخاص صالح آنان را به مجلس بفرستد، طی چهار سال آسوده خاطر خواهد بود؛ اما چنانچه مردم در انتخابات شرکت  نکنند یا افراد نالایق را به مجلس بفرستند، نباید انتظار معجزه داشته باشند، زیرا این سنت الهی است که گندم از گندم بروید، جو ز جو. به علاوه اینکه هیچ فقیهی نیز چنین اجازه ای را به مکلفان نمی دهد که بدون تحقیق رای بدهند.
اتفاقاً یکی از نگرانی های اساسی امام امت(ره) نیز، همین جاست. وی به عالمان ، مردم و نمایندگان ، توصیه های خاص و جداگانه دارد.

وظیفه اندیشمندان و علمان جامعه
اندیشه وران ، عالمان و روحانیون نیز وظایف خاص و دشواری در خصوص انتخابات به عهده دارند. بیداری مردم و آگاه ساختن آنان نسبت به پیامدهای مشارکت یا حاضر نشدن در پای صندوق های رای، و نیز شناساندن مهره های نفاق و چهره های دورو، از وظایف عالمان و دانشمندان است. وظیفه دیگری که این قشر بر عهده دارند، همان است که امام امت(ره) در این بخش از وصیت خود خالصانه و صادقانه از آنان می خواهد. وی در خواست می کند که اندیشمندان، عالمان و روحانیون نیز وظایف خود را به خوبی تشخیص دهند و به آن عمل کنند. انزوا و کناره گیری نخبگان از امور- به ویژه از مجلس و قاون گذاری که در راس همه امور است- باعث ضربه هایی هولناک و جبران ناپذیر بر پیکر نظام مقدس اسلامی خواهد شد.

کناره گیری علما در جنبش مشروطه تجربه شد. حکومت پنجاه ساله پهلوی نتیجه این تجربه تلخ بود. امام امت(ره) بی درنگ پس از پیروزی انقلاب اسلامی از برخی از شخصیت های علمی و دینی خواست تا در اولین مجلس که مجلس خبرگان قانون اساسی بود، شرکت کنند. آنان نیز به رغم سن زیاد و حال نامساعدشان، به این دعوت امام امت(ره) لبیک گفته و با رای مردم به نخستین مجلس جمهوری اسلامی ایران راه یافتند. آیت الله خادمی، رئیس سنی این مجلس، از جمله همین اشخاص بود. در حقیقت تدبیر امام خمینی(ره) برای تکرار نشدن آن تجربه تلخ جامه عمل پوشید. وی از آن پس از عالمان و اندیشمندان می خواهد که هرگز وظایف سیاسی- اجتماعی خود را به دیگران واگذار نکنند.

به هر حال کناره گیری روحانیون و اندیشمندان از امور اجتماعی – سیاسی ممکن است چند دلیل داشته باشد: اول آنکه این گونه امور را پایین تر از شان خود می دانند؛ دوم آنکه شان خود را پایین تر از این گونه امور می شمرند؛ حالت سوم آن است که این گونه مناصب ها را از آنان دریغ کرده باشند. امام روح الله(ره) نسبت به همه این حالات هشدار می دهد و از نخبه های جامعه می خواهد که تحت هیچ شرایطی گوشه نشینی و انزوا پیش نگیرند و صرفا به تبیین احکام و مسایل شرعی بسنده نکنند. پس هم توانمندی های خویش را عرضه کنند و خود را نامزد کارهای مهم کنند و هم بصیرت بخش مردم باشند.

پی نوشت:
[1]. علیزاده ، ذبیح الله ،کتاب وصایا: وصیت نامه سیاسی الهی امام خمینی(ره) ، تهران،چاپ بیست و دوم ،1389

مفیدنیوز- فرهاد نظریان سامانی