اختصاصی مفیدنیوز كره شمالي دوران گذار براي تثبيت؛ بررسي تغيير در راس حاكميت كره شمالي

درگذشت كيم جونگ ايل در اواخرسال 2011 روايت ناخوشايند و غم انگيزي را براي مردم كره شمالي كه به وي  القابي چون " رهبر بزرگ " و "رهبر عزيز" را داده بودند رقم زد . پس از مرگ وي در راستاي تداوم ميراث كيم ايل سونگ انتقال قدرت در بستر فرآيند موروثي سازي به نسل سوم خاندان پر رمز و راز كيم به جونگ اون جواني  28 ساله رسيد. ابتدا به ترسيم دورنماي تغيير و بازخورد و پذيرش آن در سطح داخلي و سپس در سطح  بين الملي  مي پردازيم.

سطح داخلي:

كره شمالي با درهاي بسته كه ديوارهاي آهنين جنگ سرد هنوز استوار پا برجا باقي مانده است .
تغييرات در راس ساختار سياسي و انتقال قدرت در هر كشوري با اعتراضاتي كه گستره آن نسبي است همراه مي باشد تغيير در راس حكومت كره شمالي امكان وقوع اين فرضيه را در سه محور به وجود آورد اما اين فرضيه به دلايلي كه به آن مي پردازيم به مرحله  فاز عملياتي وارد نشد.

1-توطئه خانوادگي:

اگر حكم جانشيني سال 2009 كيم جونگ اون را در نظر نگيريم گزينه هاي ديگر رهيري كيم جونگ ايل پيونگ ايل برادر ناتني وي و جونگ نام و جونگ چول فرزندان ديگر  "رهبر عزيز"  بودند اما جنگ قدرت در خاندان كيم رخ نداد زيرا كيم پيونگ ايل ساليان طولاني دور از كشورش و در منطقه اروپاي شرقي به عنوان سفير و فرستاده جونگ ايل به سر مي برد و فاقد حامي جدي در بدنه مردم و ارتش است .
هر دو فرزند ايل به صراحت عدم ورود به سياست و  بي انگيزگی برای جانشيني پدر را اعلام كردند و عملا جدال براي تصاحب قدرت بروز پيدا نكرد.

2- مردم:

در كره شمالي بيشتر مردم روستا نشين  و فقير هستند و از مركز قدرت پيونگ يانگ دور مي باشند و داراي خصلت  محافظه كاري شرقي  اند

فرضيه عدم پذيرش و ظهور رفتار هاي اعتراضي در ميان مردم به دلايل زير محقق نشد:

1- محبوبيت فراوان  و اسطوره سازي از خاندان كيم
2- عدم وجود عيني اعتراض به خاندان كيم در فرهنگ سياسي مردم كره شمالي
3- تحولات منطقه شمال آفريقا و خاورميانه كه برخاسته از نگرش غني اسلامي مردم آن منطقه محسوب مي شود تنها از منظر سقوط  وابستگان جريان امپرياليسم   براي مردم  كره شمالي ترسيم شده است و نه از دريچه تحقق مطالبات ديني – مردمي
4- بستر هاي ارتباط جمعي براي رويش يك اعتراض جمعي با توجه به عدم  دسترسي به شبكه جهاني اينترنت وجود ندارد
5- فقدان جامعه مدني و احزاب سياسي كه به ارائه جايگزين براي وضعيت فعلي بپردازند

3- ارتش:

در ساختار حكومت كره شمالي ميليتاريسم موج مي زند به گونه اي كه ارتش يك ميليون و دويست هزار نفري نقش كليدي و پايه اي در طرح ريزي و اجراي تصميم گيري ها ايفا مي كند و در واقع در اتاق هاي فكر ژنرال هاي پير ارتش بر سياستمداران برتري محسوسي دارند
علل عدم بروز اعتراض و يا كودتا در لايه هاي ارتش كره شمالي :

1- آمادگي براي تغيير در راس حكومت با توجه به معرفي جونك اون در سال 2009 به عنوان جانشين رسمي رهبر كره شمالي
2- فرمان پذيري نهادينه شده از نسلي به نسل ديگر در ساختار انعطاف ناپذير ارتش
3- برخوداري از رفاه نسبي  و نگاه ويژه خاندان كيم به ارتش
4- عدم وجود مهره مخالف كارآمد و محبوب در بطن ارتش

سطح بين المللي:

كره شمالي از لحاظ ژئوپليتيك با قرار گرفتن در كناره غربي درياي ژاپن و شرق خليج كره و مرز خاكي طولاني با چين از نقاط استراتژيك حوزه شرق آسيا محسوب مي شود.
اولين واكنش پس از مرگ جونگ ايل در عرصه رسانه اي بررسي و به تصوير كشيدن ناراحتي و اندوه قابل تامل مردم كره شمالي بود و پس از آن به تحليل رفتاري جانشين وي – جونگ اون  - پرداختند و درنگاه اول كيم جونگ اون شخصيتي فاقد چهره كاريزماتيك و تجربه سياسي معرفي شد اما با توجه به عدم شفافيت بازيگران اصلي سياست كره شمالي و الگوي رفتاري- گزينشي قوي جونگ ايل و همچنين تجربه  واگذاري قدرت به جونگ ايل در عين حضور ايل سونگ در سال 1992  نمي توان به طور قطعي پذيرفت كه جهان با فردي ناآگاه به معادلات سياسي رو به رو هست. ساده انگاري برخي از رسانه هاي خبري –تحليلي با طرح اميد جامعه جهاني به اثر پذيري رهبرجديد كره از فضاي اروپا در هنگام تحصيل درسوئيس و تغيير منش فكري و عملي از نكات جالب توجه مي باشد

از منظر خودخواهانه و غير منطقي آمريكا و هم پيمانان غربي اش، مسئله هسته اي كره شمالي چالش امنيتي براي منافع آنان در سطح جهاني  محسوب مي شود و راهكار برون رفت آن را مدل ليبي – كنار گذاشتن فعاليت هسته اي – مي دانند .

كره شمالي همواره مذاكرات هسته اي را زير سايه ي بي اعتمادي در محور گفت وگو هاي شش جانبه – آمريكا ، روسيه  ،  چين ،  كره جنوبي و ژاپن –  دنبال مي كرد و درتلاش كسب فرصت بيشتر براي نمايش قدرت بازدارندگي نظامي خود به غرب بوده اند و گفت و گو هاي سازنده و پويا بين الطرفين را فاقد هرگونه پيش شرطي اعلام مي كرد .

در شرايط فعلي سران كره شمالي با ملاحظات تثبيت دوران گذار و آمريكا نيز به علت پيچيدگي مسئله اي هسته اي جمهوري اسلامي ايران و اتخاذ مواضع قدرتمندانه و پايدار جمهوري اسلامي ايران و پيگيري تصويب طرح ضد سوري در شوراي امنيت و همچنين تحقير خروج نيروهاي نظامي اش از عراق آغاز دور سوم مذاكرات را به زمان ديگري موكول كرده اند.

پكن از آن جهت كه پيونگ يانگ را عامل توازن قدرت و هم پيمان منطقه اي خود در مقابل حاميان  آمريكا – كره جنوبي و ژاپن – مي بيند گزينه  ثبات خاندان كيم  را  انتخاب مي كند تا تقارن و توازن قوا در شرق آسيا همچنان حفظ شود و همچنين  به  حجم مبادلات بالاي  اقتصادي و انتقال فناوري هاي نظامي  بين الطرفين ضربه اي وارد نشود.

دولت فعلي  كره جنوبي كه برگزاري  انتخابات رئيس جمهوري را در سال جاري در پيش دارد در تلاش است از هرگونه رفتار تهديد برانگيز  و چالشي  - اختلافات ايدئولوژيك و مرزي - بكاهد و حل مسئله چند مجهولي همسايه شمالي خود را به دولت بعدي واگذار كند.
حال براي درك بيشتر از آينده شرق آسيا  بايد منتظر گذر زمان  و واكنش ها و كنش هاي احتمالي  بازيگران فعال  عرصه سيال سياست باشيم

مفیدنیوز - مسعود ندافان