سیدعباس عراقچی معاون ۴۹ ساله علی‌اکبر صالحی در حوزه معاونت آسیا، اقیانوسیه و مشترک المنافع وزارت امور خارجه آذر 1390 پس از بازگشت از ماموریت توکیو به این سمت منصوب شد.
معاون حقوقی و بین‌الملل وزارت امور خارجه، رئیس دانشکده روابط بین‌الملل، رئیس اداره اول اروپای غربی، سفیر ایران در هلسینکی و سفیر آکردیته در استونی، مدیرکل دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، معاون پژوهشی دفتر مطالعات، رئیس مرکز مطالعات خلیج فارس دفتر مطالعات، سرپرست نمایندگی ایران در سازمان کنفرانس اسلام و معاون اداره مجامع اسلامی، منطقه‌ای و غیرمتعدها از جمله فعالیت‌های عراقچی در طی مدت حضورش در این وزارتخانه است.
سیدعباس عراقچی در گفت‌وگویی که حدود یک ساعت و نیم به طول انجامید به تشریح فعالیت‌های این معاونت پرداخت.
اینکه مشتریان عمده نفت ایران ارتباطشان را با تهران حفظ کرده‌اند و از تحریم‌های یکجانبه واشنگتن پیروی نمی‌کنند، اینکه خریداران نفت ما به آسانی حاضر به جایگزین کردن نفت ما نیستند، اینکه جریان صدور نفت ایران ادامه دارد و با مانعی برخورد نکرده و اینکه ایران به مصالحه‌های غیراقتصادی تن نمی‌دهد و ... از جمله مطالبی بود که عراقچی بیان کرد.
معاون وزیر خارجه اینکه گفته شده پاکستان در قبال صدور گندم به ما، کود شیمیایی و آهن دریافت می‌کند، را نادرست خواند و تصریح کرد: ما با پاکستان چنین قراری نداشتیم.
دستیابی به شیوه‌های ابتکاری جدید در بحث تبادلات بانکی و مالی از دیگر مواردی بود که معاون وزیر خارجه به آن اشاره کرد.
معاون وزیر خارجه همچنین از سفر هفته آینده صالحی به بلاروس، تاجیکستان و احتمالا آذربایجان خبر داد.
عراقچی همچنین در این گفت‌وگو از عملکرد آژانس و شخص آمانو ابراز نارضایتی کرد و افزود: اگر ۱+۵ مدعی هستند که حسن نیت دارند و براساس عقل و منطق عمل می‌کنند، گزارش آژانس نباید بر ادامه مذاکرات تأثیر بگذارد.
حوادث اخیر تایلند محور دیگر گفت‌وگوی فارس با عراقچی بود و وی در این باره گفت که ایران در تماس نزدیک با مقامات تایلند است و در عین حال یادآور شد که ابعاد موضوع هنوز برای ایران روشن نیست.
و اما گفت‌وگوی خبرنگار سیاست خارجی خبرگزاری فارس با معاون آسیا و اقیانوسیه وزارت خارجه؛
سیدعباس عراقچی در ابتدای این گفت‌وگو ضمن تشریح فعالیت‌های معاونت آسیا و اقیانوسیه و نگاه به شرق دولت نهم گفت: در حال حاضر عمده فعالیت‌های سیاسی و اقتصادی ما به این حوزه سوق پیدا کرده است. ما در این معاونت با توجه به شکل و ماهیت کشورهایی که در آن حضور دارند سعی کرده‌ایم تحریم‌ها را از تهدید به فرصت تبدیل کنیم و ادامه کار ما در همین جهت است.
وی افزود: تلاش کردیم و خیلی هم موفق بودیم که آن چیزی که آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها سعی کردند به عنوان تهدید علیه جمهوری اسلامی از آن استفاده کنند، نه تنها با آن مقابله کرده و مقاومت کنیم بلکه آن را به فرصتی برای گسترش روابطمان با سایر کشورها تبدیل کنیم.
معاون وزیر خارجه ادامه داد: در این حوزه کشورهایی هستند که بر اثر تحریم‌ها، رابطه ما با آنها چندبرابر شده و حجم روابط تجاری ما افزایش قابل توجهی داشته است.
عراقچی بدون ذکر نام این کشورها، اظهار داشت: ما در بسیاری از کشورهای این حوزه موفق شدیم با استفاده از تحریم‌ها، فرصت‌های جدیدی را در روابط کشف و ظرفیت‌های جدیدی را ایجاد کنیم و آن کشورها نیز استقبال کردند.
*حذف نقش دلار، تبادل با ارزهای محلی، شیوه‌های تهاتری و ابتکاری
وی ادامه داد: در طول چند ماهی که در این سمت مشغول به فعالیت هستم هر روز شاهد سفر هیئت‌های مختلف بانکی، تجاری، اقتصادی و مرتبط با انرژی بودیم که با مقامات وزارت خارجه از یک سو و مقامات وزارتخانه‌های دیگر از سوی دیگر ملاقات و جلسه داشتند و موفق شدیم روش‌ها، سازوکارها و الگوهای جدید را در روابطمان با آن کشورها پیدا کنیم که اولا نقش دلار را حذف کنیم و ثانیا با استفاده از تبادل ارزهای محلی، شیوه‌های تهاتری و بقیه شیوه‌های ابتکاری، موانع مربوط به تحریم را از سر راه‌مان برداریم.
عراقچی یادآور شد: این موارد مخفی نیست و می‌توانید از طریق آمارهای بین‌المللی به این مسئله برسید که روابط تجاری ما با بسیاری از این کشورها افزایش یافته، تبادلات انرژی ما با آنها گسترش یافته و حضور ما در پروژه‌های اقتصادی آنها و سرمایه گذاری‌های متقابل افزایش یافته و در کنار این همکاری‌ها با اکثر آنها به یک تفاهم سیاسی نزدیک‌تر رسیدیم و علی‌رغم همه تبلیغات منفی علیه کشورمان، ادعاها و بهانه جویی‌ها، موفق شدیم پایه روابط را بر وضعیتی قرار دهیم که از این تحریم‌ها و فشارها تأثیر چندانی نگیریم.
معاون وزیر خارجه با ذکر این نکته که ما در وزارت خارجه علاقه‌مند به قطع رابطه با هیچ کشوری نیستیم، گفت: مأموریتی که هر نظامی به وزارت خارجه خود می‌دهد گسترش روابط با همه کشورهای جهان برای منافع ملی حداکثری در همه حوزه‌هاست. به جز کشورهایی که به دلایل خاص، سیاست‌های دیگری را در قبال آنها دنبال می‌کنیم.
عراقچی درباره شاخص عملکرد این معاونت گفت: شاخص عملکرد این معاونت در چند سال گذشته و محور کار ما جمله کلیدی "تبدیل تهدید به فرصت در موضوع تحریم‌ها" است و فکر می‌کنم در این زمینه موفقیت‌های خوبی به دست آوردیم.
*مشتریان عمده ارتباطشان را با ایران حفظ کرده‌اند
معاون وزیر خارجه در پاسخ به این سؤال که بیشترین مشتریان نفتی ما در حوزه این معاونت هستند اما بر خلاف اظهارات شما اخباری شنیده می‌شود که برخی از این کشورها خرید نفت را از ما کاهش داده‌اند، اظهار داشت: مشتریان عمده ما در آسیا هستند، تقریبا ۷۰ الی ۸۰ درصد نفت صادراتی ما به آسیا صادر می‌شود. مشتریان عمده ارتباطشان را با ما حفظ کرده‌اند و از تحریم‌های یکجانبه آمریکا پیروی نمی‌کنند. دو مشتری عمده ما ژاپن و کره جنوبی هستند که صراحتاً اعلام کرده‌اند برای مستثنا شدن از تحریم‌های یکجانبه در حال مذاکره هستند.
وی افزود: از نوع موضع گیری‌های این کشورها و آنچه که از اخبار مذاکرات آنها منتشر شده، به نظر می‌آید به خرید نفت‌شان از ایران ادامه می‌دهند.
عراقچی در عین حال متذکر شد: خریداران نفت ما به آسانی حاضر به جایگزین کردن نفت ما نیستند. نوع نفت‌ها با همدیگر فرق می‌کند، کیفیت آنها متفاوت است و پالایشگاه‌های مخصوص برای نفت‌های مخصوص ساخته شده‌اند، لذا اینگونه نیست که پالایشگاهی به راحتی نوع نفت مصرفی را تغییر دهد. در عین حال هر تغییری به سرمایه‌گذاری‌های جدید و صرف هزینه‌های زیاد نیازمند است. ضمن اینکه اراده سیاسی نیز در اکثریت آنها برای این کار وجود ندارد.
وی خاطرنشان کرد: ممکن است ما کره جنوبی و ژاپن را به دلیل روابط خاصشان با آمریکا درک کنیم که آنها ناچار به تعامل با آمریکا هستند، ولی این تعامل در ماه‌های گذشته نشان داده که این گونه نیست که هر چه آمریکایی‌ها بگویند اینها تبعیت کنند. آنها وارد مذاکراتی شده‌اند و آمریکایی‌ها هم اعلام کرده‌اند که در تحریم نفت ایران ناچارند منافع شرکای خود را در نظر بگیرند. لذا اینگونه نیست که بتوانند تمام نظرات خود را به دیگران تحمیل کنند.
* جریان صدور نفت ادامه دارد
معاون وزیر خارجه گفت: آنچه که برای ما مهم است این است که جریان صدور نفت ایران ادامه دارد و با مانعی برخورد نکرده و اگر در جایی کاهش یابد در مقابل مشتریان دیگری داریم و در مقابل دیگرانی هستند که خواستار افزایش خرید نفت از ایران هستند.
عراقچی با ذکر این مطلب که ممکن است در برخی کشورها درصدهای خرید نفت بالا و پایین شود، یادآور شد: اما در آن هدفی که آمریکایی‌ها داشتند که ایران را از منافع فروش نفت خود محروم کنند، ناکام بوده‌اند و ما توانستیم این موضوع را مدیریت کنیم.
وی اضافه کرد: اینکه فروش نفت یک جا کم یا زیاد شد مهم نیست. مهم این است که ما توانسته‌ایم روندهای مربوطه را مدیریت کنیم. ما درآمدهای نفتی کشور را حفظ کردیم و چشم انداز هم بیانگر آن است که در آینده نیز بر همین منوال خواهد بود و ما قراردادهایی که حتی با خریداران نفت به صورت درازمدت امضا کرده‌ایم، این چشم انداز را به ما می‌دهد که مسلما آمریکایی‌ها در این هدفشان ناکام خواهند ماند.
معاون آسیا و اقیانوسیه وزارت امور خارجه گفت: بعد از ۳۰ سال تحریم آمریکا و هفت سال تحریم شورای امنیت و تحریم‌های جدید اروپا، این مسئله ثابت شده که تحریم راه‌حل مشکلات نیست. تحریم‌ها نه تنها به حل موضوع هسته‌ای کمکی نکرده، بلکه این موضوع را پیچیده‌تر خواهد کرد. از سوی دیگر تحریم‌ها به نفع ایران تمام شده و به ایران کمک کرده در خیلی از حوزه‌ها به داشته‌هایی که تا الان از آن غفلت می‌شده رجوع کند.
*خدمتی که آمریکایی‌ها به ایران کردند
به گفته وی آمریکایی‌ها با این خدمتی که به ما کردند ما را مجبور کردند که به داشته‌ها و سرمایه‌های خودمان برگردیم و اینها را بروز بدهیم و شکوفا کنیم که نشانه‌های آن را در حوزه‌های مختلف علمی، اقتصادی، صنعتی و تکنولوژیکی کشور شاهدیم.
عراقچی با ذکر این مطلب که در تکنولوژی هسته‌ای کجا بودیم و الان کجا هستیم، عنوان کرد که این همه را به رغم تحریم‌های سفت و سخت به دست آورده‌ایم و انشاءالله در حوزه نفت و انرژی یک بار دیگر به آمریکایی‌ها و متحدانش ثابت خواهد شد که ایران در مقابل تحریم‌ها از مقاومت کافی برخوردار است.
* ایران عرضه کننده با ثبات نفت است و خواهد بود
وی با بیان اینکه سیاست ما در خصوص خریداران نفت همواره این بوده که آنها را مطمئن کنیم که ایران یک عرضه کننده با ثبات نفت است و خواهد بود، گفت: ما چندین دهه برای کشورهای مختلف یک تأمین کننده مطمئن نفت بودیم و به اعتراف خود آنها در زمینه بازپرداخت برخی تعهدات مالی هم همیشه خوش حساب و متعهد بودیم و این رویکرد در آینده نیز ادامه خواهد یافت و مدیریت فروش نفت ما این قضیه را مدنظر دارد.
معاون وزیر خارجه در پاسخ به این سؤال که گفته می‌شود چین به دنبال خرید نفت ارزان از ایران است و اینکه آیا ایران به این قضیه تن می‌دهد؟ اظهار داشت: در چنین شرایطی شایعات مختلف همیشه هست و خواهد بود. اینکه ممکن است برخی از کشورها نگاه منفعت جویانه نسبت به این وضعیت داشته باشند و سعی کنند منافع خود را افزایش دهند؛ همواره وجود دارد ولی اینگونه نیست که محدودیت‌های ما به نحوی باشد که به مصالحه‌های غیراقتصادی مجبور شویم. ما منافع کشور را کاملاً در نظر داریم و در مذاکرات با کشورها برخلاف شایعات موجود با درخواست‌های غیر عاقلانه و غیر عادلانه از سوی مشتریان خود برخورد نکرده‌ایم.
وی در توضیح بیشتر گفت: آنها می‌دانند دست ما باز است و دست بسته نیستیم که هر شرایط آنها را بپذیریم. ما کماکان مصلحت اقتصادی خود را در اولویت قرار می‌دهیم.
* با پاکستان چنین قراری نداشتیم
معاون وزیر خارجه در ادامه این گفت‌وگو درباره مبادلات پایاپای و اینکه گفته شده پاکستان در قبال صدور گندم به ما، کود شیمیایی و آهن دریافت می‌کند، با بیان اینکه اکثر اخباری که منتشر می‌شود، نادرست است، تصریح کرد: ما با پاکستان چنین قراری نداشتیم. در سفر آقای رئیس جمهور قرار بر این شد که ما در خرید کالاهای مورد نیاز خود برای پاکستان، اولویت قائل شویم (نمونه آن گندم، برنج بود) و بر اصل تهاتر و مبادلات براساس ارزهای محلی نیز تأکید شده است.
*دستیابی به شیوه‌های ابتکاری جدید با هر کشور در بحث تبادلات بانکی و مالی
عراقچی ادامه داد: در بحث تبادلات بانکی و مالی موفق شدیم به شیوه‌های ابتکاری جدیدی با هر کشور دست پیدا کنیم و شیوه‌هایی که عنوان هم شده استفاده از ارزهای محلی و تهاتر کالا در مقابل کالاست که میزان درصد همه اینها با حساب و کتاب و مذاکرات بین مقامات بانک‌های مرکزی و مقامات تجاری دو کشور مشخص می‌شود. ما شیوه‌های ابتکاری دیگری در تبادلات بانکی پیدا کردیم و موفق شدیم درآمدهای ارزی کشور را تا آن جایی که لازم است به آن مسیرها منتقل کنیم.
وی گفت: اینکه گفته می‌شود این موارد باعث افزایش هزینه‌های کشور شده، به اعتقاد من اینگونه نیست، ممکن است در برخی حوزه‌ها افزایش داده باشد، ولی در بسیاری حوزه‌های دیگر ما وادار به کشف حوزه‌های جدید شدیم که بسیار سودمندتر و با صرفه‌تر است و اثرات خود را در درازمدت بیشتر خواهد گذاشت. زمانی که ما بتوانیم شیوه‌های جدید تبادلات با کشورهای همسایه را پیدا کنیم از جمله حرکتی که اخیراً با پاکستان شد، از قید و بندهای نظام مالی بین‌المللی رها می‌شویم. نظامی که ما و همه اقتصاددانان منصف بر این باور بودند که نظامی ناعادلانه است.
معاون وزیر خارجه پرسید: چگونه است وقتی که ما در این نظام ناعادلانه همه تبادلات مالی را انجام می‌دادیم کسی نمی‌گفت سود آن را غربی‌ها می‌برند؟ اما الان که ما آن نظام را رها کرده و به شیوه‌های دیگر دست می‌یابیم، بحث هزینه‌ها عنوان می‌شود.
* سفر احمدی‌نژاد به پکن
عراقچی در بخش دیگری از این گفت وگو درباره سفر معاونان وزرای خارجه چین به تهران در ماه‌های اخیر و اهداف این سفرها با بیان اینکه طبیعت روابط خوب کشورها به این رفت و آمدها منجر می‌شود، گفت: روابط ما با چین علی‌رغم فراز و نشیب‌ها، رو به گسترش است. مشورت‌های ما با چینی‌ها در موضوعات مختلف همیشه وجود داشته و در آینده نیز بیشتر و قوی‌تر خواهد شد.
عراقچی ادامه داد: در خصوص مسائل مربوط به سوریه و افغانستان مشورت‌های نزدیکی داریم و با توجه به تحولات افغانستان این مشورت‌ها فشرده‌تر نیز شده است.
معاون وزیر خارجه کشورمان با بیان اینکه در بحث هسته‌ای، چینی‌ها یکی از کشورهای مهم در ۱+۵ هستند و ما همواره با آنها مشورت و تبادل‌نظر داشتیم، اظهار داشت: معاون بین‌الملل وزیر خارجه چین که مسئول بحث هسته‌ای است سفری به تهران داشت.
به گفته وی این طبیعت رابطه معقولی است که در زمینه‌های موضوعات مورد علاقه دو طرف، رایزنی صورت گیرد.
وی با اشاره به سفر محمود احمدی‌نژاد به چین بنا به دعوت رسمی همتای چینی، عنوان کرد: درباره زمان انجام این سفر در حال رایزنی و مشورت هستیم و امیدواریم این سفر در سال ۲۰۱۲ انجام شود.
*ترک‌ها در بحث هسته‌ای به عنوان میانجی عمل نکرده‌اند
عراقچی در بخش دیگری از این گفت‌وگو در خصوص رایزنی‌های تلفنی صالحی و داود اوغلو وزیر خارجه ترکیه و در پاسخ به این سؤال که آیا ترکیه در بحث هسته‌ای ایران به دنبال میانجیگری است؟ با بیان اینکه روابط تهران و آنکارا همواره خوب بوده، گفت: ما در موضوعات مختلفی همکاری‌های متعددی داشتیم از جمله در زمینه اقتصادی و در حوزه سیاسی نیز مشورت‌های خوبی داشته‌ایم. در بحث هسته‌ای ترک‌ها به عنوان میانجی عمل نکرده‌اند، بلکه همواره به عنوان تسهیل کننده، امکانات خود را عرضه کردند و ما نیز از دوستان در ترکیه متشکریم.
وی در توضیح بیشتر عنوان کرد: به عنوان مثال برای میزبانی نشست‌ها و یا ورود به مباحثی چون تبادل سوخت، ترکیه سعی کرده امکانات و ظرفیت‌های خود را برای تسهیل حل موضوع هسته‌ای به کار بگیرد و این از نظر ما قابل تقدیر است و همیشه در ارتباط نزدیک با مقامات ترکیه بودیم و تبادل نظرهایی داشتیم و از امکانات این کشور استفاده کردیم.
* برگزاری مذاکرات ایران و ۱+۵ در آینده نزدیک
معاون آسیا و اقیانوسیه وزارت خارجه با بیان اینکه دور بعدی مذاکرات ایران و ۱+۵ با توجه به نامه سعید جلیلی دبیر شورای عالی امنیت ملی به کاترین اشتون رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا در حال طراحی است، گفت: ترکیه برای میزبانی این نشست اعلام آمادگی کرده است و فکر می‌کنم محل و زمان دقیق مذاکرات بعد از گفت‌‌وگوهایی که بین ۱+۵ با هم و بین ما و آنها و بین ما و دیگران صورت می‌گیرد، به زودی تعیین خواهد شد.
*عدم رضایت از عملکرد آژانس و شخص آمانو
عراقچی در پاسخ به این سؤال که آیا گزارش اخیر آمانو بر این مذاکرات تأثیرگذار نخواهد بود؟ با بیان اینکه ما از برخوردهای سیاسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی رضایت نداریم، خاطرنشان کرد: ما از اینکه در گفت‌وگوهای اخیر کارشناسان آژانس به دلیل عدم همراهی تیم آژانس و تعجیلی که به خرج دادند، نتوانستیم مدالیته معقولی برای ادامه کار پیدا کنیم، خرسند نیستیم، ولی معتقدم اگر کشورهای ۱+۵ مدعی هستند که حسن نیت دارند و براساس عقل و منطق عمل می‌کنند، گزارش آژانس نباید بر ادامه مذاکرات تأثیر بگذارد.
وی یادآور شد: در واقع هیچ یافته جدیدی در گزارش اخیر آژانس وجود ندارد، اینکه نشان دهد فعالیت خاصی در ایران صورت می‌گیرد که ممکن است به سمت فعالیت‌های غیرقانونی برود. آنها یکسری سؤالات گنگ و مبهمی را از گذشته بهانه کردند و علی‌رغم اینکه بارها ما به این سؤالات پاسخ داده‌ایم و حل شده، ولی ابعاد جدیدی که خودشان می‌دانند بهانه‌جویی است، مطرح و ادامه کار را سخت می‌کنند.
معاون وزیر خارجه با ذکر این نکته که ما از عملکرد آژانس و شخص آمانو رضایت نداریم، اظهار داشت: با این حال فکر می‌کنم اگر عقل و درایت سیاسی بر ۱+۵ حاکم باشد، این مذاکرات پیش می‌رود. ما تا الان نشانه‌ای ندیده‌ایم که ممکن است مذاکرات انجام نشود.
*اختلاف نظر تهران و آنکارا در خصوص سوریه
وی در خصوص اینکه گفته می‌شود ترکیه در منطقه از ایران پیشی گرفته است، گفت: اینکه ترکیه سیاست خارجی پر تحرکی داشته باشد و سعی کند به یک عنصر فعال بین‌المللی تبدیل شود، اقدام بدی نیست و همه کشورها نیز چنین می‌کنند. ما هم هر جا منافع ملی کشورمان اقتضا کند با دوستانمان همکاری می‌کنیم. اگر دوستان منافع آن را ببرند، از نظر ما خوب است ولی اولویت منافع ملی خود ماست.
عراقچی افزود: در بحث هسته‌ای هر جا که منافع کشور اقتضا می‌کرده از تسهیلات ترکیه استفاده کرده‌ایم و از این جهت هم ناراضی نیستیم؛ ولی علی‌رغم رابطه نزدیک ما با ترکیه در بسیاری عرصه‌ها، در موضوع خاص سوریه با هم اختلاف نظر داریم. البته این اختلاف نظر مانع از همکاری و مشورت بین دو کشور نشده، کما اینکه سفرها و تماس‌های مکرری بین وزرای خارجه ایران و ترکیه صورت گرفته است.
معاون وزیر ادامه داد: ترکیه با همکاری برخی کشورهای دیگر سیاست متفاوتی را در سوریه دنبال می‌کند. ما به دوستان ترک خود گفته‌ایم که این شیوه رسیدن به یک فرمول معقول در سوریه نیست. با توجه به اهمیت سوریه در منطقه خاورمیانه و در مقایسه با دیگر کشورها تأثیر سوریه در صلح و ثبات خاورمیانه بسیار بالاست و هرگونه تحول در این کشور می‌تواند کل منطقه را دچار تحولات پرمخاطره کند.
* سیاست‌های شتابزده ترکیه در قبال سوریه
وی افزود: ترکیه در ابتدا سیاست‌های شتابزده‌ای را در پیش گرفت و الان اسیر آن شتابزدگی در سیاست‌های خود شده است. این در حالی است که سیاست ما از ابتدا متین و سنجیده بود و بر همان اساس نیز حرکت کرده و فکر می‌کنیم مسیر درست و معقول نیز همین است.
*سفر صالحی به مینسک، دوشنبه و باکو
معاون وزیر همچنین از سفر هفته آینده علی‌اکبر صالحی وزیر خارجه کشورمان به مینسک و پس از آن به دوشنبه و به احتمال زیاد به باکو برای برگزاری دور دوم نشست ۳ جانبه ایران، ترکیه و آذربایجان خبر داد.
عراقچی ایجاد محورهای چند جانبه و همکاری در منطقه را از جمله فعالیت‌های این معاونت عنوان کرد و به نشست ۳ جانبه سران ایران، افغانستان و پاکستان که سومین دور آن اخیرا در اسلام‌آباد برگزار شد، پرداخت و گفت: نشست سه جانبه ایران، افغانستان و تاجیکستان نیز از دیگر محورهایی است که تاکنون نشست بین سران آنها برگزار شده و در حال کار روی محورهای دیگری نیز هستیم. تصورمان این است که تشکیل این محورهای چند جانبه می‌تواند به صلح و ثبات و امنیت در منطقه از یکسو و گسترش همکاری‌های اقتصادی از سوی دیگر کمک کند.
وی ادامه داد: کشورهای دیگری نیز ضمن استقبال از این ایده، ابراز علاقه کرده‌اند که محورهایی نیز با حضور آنها تشکیل شود. در رابطه با افغانستان هم پیشنهاداتی به ما رسیده است.
*راه‌حل افغانستان، منطقه‌ای است
معاون وزیر درباره افغانستان با بیان اینکه بر این اعتقادیم راه‌حل افغانستان، راه‌حلی منطقه‌ای است، گفت: قدرت‌های فرامنطقه‌ای نمی‌توانند به راه‌حلی برسند که متضمن صلح و ثبات پایدار در افغانستان باشد. کشورهای همسایه افغانستان که هر کدام به دلایل و در ابعاد مختلفی منافع و نگرانی‌های مشروع در افغانستان دارند، باید در یک سیستم دسته‌جمعی برای حل مشکلات افغانستان مشارکت داشته باشند.
وی گفت: بر اساس این نشست سه جانبه ما موفق شدیم دو کشورِ پاکستان و افغانستان را در یک اجلاس ۳ جانبه دور هم بنشانیم و آنها نیز با حسن نیت حضور پیدا کردند و دستاوردهای خوبی نیز به همراه داشت.
عراقچی خاطرنشان کرد: امیدواریم با گسترش همکاری‌های چند جانبه، نشست همسایگان افغانستان در زمان خود برگزار شود.
*مشکلات در روابط تهران و باکو ناشی از سوء تفاهم و شیطنت دیگر کشورها
معاون وزیر خارجه در خصوص مسائل پیش‌آمده در روابط تهران و باکو و تأثیر آن بر نشست ۳ جانبه ایران، ترکیه و آذربایجان گفت: همکاری‌ها و روابط دو جانبه ما با کشورها یک بحث است و بحث همکاری‌های منطقه‌ای در راستای امنیت و همکاری در منطقه بحثی دیگر. ما سعی کرده‌ایم به خصوص در حوزه قفقاز نگاهی منطقه‌ای داشته باشیم، گرچه الان روابط ما با آذربایجان دچار مشکلات خاصی شده است، ولی ما این مشکلات را ناشی از سوءتفاهم و شیطنت کشورهایی می‌دانیم که علاقه‌مند به گسترش روابط دو ملت دوست و برادر، ایران و آذربایجان نیستند.
عراقچی اضافه کرد: تدابیری اندیشیده شده که مشکلات موجود در روابط با آذربایجان حل شود تا بتوانیم مجدداً تعادل را در روابط دوجانبه برقرار کنیم.
*کلیات طرح گام به گام را پذیرفته‌ایم/ روس‌ها نگاه دگمی به طرحشان ندارند
وی در خصوص مناسبات ایران و روسیه نیز اظهار داشت: ما علاوه بر مسائل دوجانبه با روسیه در بحث سوریه رایزنی و مشورت داریم. معاون عربی و آفریقای وزارت خارجه به همین منظور سفری به مسکو داشت و معاون دبیر شورای عالی امنیت ملی نیز در سفر به مسکو درباره سوریه گفت‌وگو کرد.
معاون وزیر خارجه به تماس تلفنی چهارشنبه شب مدودف و احمدی‌نژاد اشاره کرد و افزود: ما مرتب تبادل نظر داریم و در خصوص طرح‌ها و ایده‌هایی که می‌تواند به حل مشکل سوریه کمک کند، با یکدیگر تبادل نظر می‌کنیم.
عراقچی در بحث هسته‌ای با بیان اینکه تماس‌های ما با هم بسیار نزدیک است، خاطرنشان کرد: طرح گام به گامی که روس‌ها به ما ارائه کردند، محصول سال‌ها مشورت و تبادل نظرهایی بوده که با ما و بقیه اعضای ۱+۵ داشته‌اند که محصول آن را در قالب طرحی ارائه کردند که ما به عنوان جمهوری اسلامی کلیات این طرح را پذیرفته‌ایم.
وی افزود: اینکه یک فرمول گام به گام بین دو طرف می‌تواند موفق باشد، از سوی ما پذیرفته شده است. ولی اینکه این گام‌ها چگونه و با چه ترتیبی و اولویت زمانی صورت گیرد و به چه نحو باشد موضوعی است که باید درباره آن مذاکره انجام شود.
عراقچی ادامه داد: دوستان روس ما نیز به این مسئله معترفند که مذاکرات در این زمینه می‌تواند صورت گیرد و نگاه دگمی به طرحشان ندارند و آن را برای مذاکرات باز گذاشته‌اند.
*اراده سیاسی پاکستان برای اجرایی شدن خط لوله صلح
معاون وزیر خارجه کشورمان درباره خط لوله گاز بین ایران و پاکستان با بیان اینکه اراده قطعی دو کشور بر اجرای آن وجود دارد، گفت: علی‌رغم مخالفت‌ها و مشکلات موجود اما پاکستانی‌ها اراده سیاسی لازم را برای تأسیس این خط دارند. این خط تا قسمتی که مربوط به ایران می‌شده، تقریبا مراحل پایانی خود را گذرانده و به زودی تکمیل می‌شود ولی در طرف پاکستانی اینکار به خوبی پیش نرفته است.
وی علت اصلی این قضیه را فقدان منابع مالی لازم نزد طرف پاکستانی عنوان کرد و افزود: در سفر اخیر ریاست جمهوری به پاکستان در ملاقات‌های دوجانبه با رئیس جمهور و نخست‌وزیر پاکستان این موضوع مطرح و دو طرف در خصوص شیوه‌های جدید که با کمک پیمانکاران ایرانی باید انجام شود، به توافقات کلی رسیدند.
عراقچی ادامه داد: امیدواریم در مذاکرات بعدی بین مقامات دو کشور این اراده را متجلی کنیم و ما به دوستان پاکستانی کمک کنیم و پیمانکاران ایرانی در این پروژه مشارکت داشته باشند.
*خط لوله صلح پروژه ایرانی - پاکستانی
معاون وزیر خارجه در خصوص حضور هند در این پروژه با ذکر این نکته که ما در خصوص حضور هیچ کشور ثالثی از جمله هند و یا چین کار نمی‌کنیم، گفت: این ظرفیتی است که کشورهای ثالث نیز به آن علاقه‌مند هستند، اما ممکن است به دلایل سیاسی نتوانند علاقه‌مندی خود را بیان و مشارکت داشته باشند، اما اطمینان دارم زمانی این خط کامل و عملیاتی شد، آن وقت طالبین بیشتری خواهد داشت.
عراقچی یادآور شد: در حال حاضر ما به این پروژه به عنوان یک پروژه ایرانی - پاکستانی نگاه و در همان چارچوب نیز حرکت می‌کنیم و امیدواریم این پروژه هرچه زودتر به مرحله نهایی خود برسد.
*در تماس نزدیک با مقامات تایلند هستیم
معاون وزیر خارجه در خصوص حوادث اخیر در تایلند با بیان اینکه ما در تماس نزدیک با مقامات تایلندی هستیم، گفت: ابعاد موضوع هنوز برای ما روشن نیست. شک و شبهه زیاد است و به نظر می‌رسد سناریویی توسط عوامل صهیونیستی طراحی شده که ایران را درگیر یک ماجرای جدید کند.
عراقچی ادامه داد: شکل قضیه و مستنداتی که ارائه می‌شود من را به یاد سناریوی ترور سفیر عربستان در واشنگتن می‌اندازد. معلوم بود که این داستانی ساختگی است. ما به شدت مشکوک هستیم که یک فضاسازی خاصی توسط صهیونیست‌ها صورت می‌گیرد و به شدت در حال تلاش برای روشن کردن ابعاد این قضیه هستیم و با دوستان خود در آذربایجان، گرجستان، هند و تایلند نیز این موضوع را عنوان کردیم که گرفتار فضاسازی مشکوک نشوند.
*ملاقات کنسولی با افراد بازداشت شده در مالزی و تایلند
معاون وزیر خارجه اضافه کرد: هنوز ماهیت این قضیه روشن نیست که چه کسانی و با چه هدفی این کار را انجام دادند. ما در تماس نزدیک با تایلند و مالزی هستیم. از همکاران خود خواسته‌ایم که بلافاصله ملاقات کنسولی داشته باشند و اخیراً ملاقات کنسولی با فردی که در مالزی دستگیر شده بود و افراد دستگیر شده در تایلند صورت گرفت و از احوال جسمی آنها مطلع هستیم و اطمینان حاصل کرده‌ایم که قواعد بین‌المللی در قبال آنها اعمال می‌شود.
عراقچی گفت: در مجموع تا الان با مقامات تایلندی تفاهم معقولی داشته‌ایم و امیدواریم در ادامه با درایتی که آنها نشان خواهند داد، بتوانیم این مسائل را فارغ از فضاسازی‌های مشکوک سیاسی که صهیونیست‌ها انجام می‌دهند به شکل مناسبی مورد بررسی قرار دهیم.
وی با بیان اینکه ما به سیستم قضایی این کشور احترام می‌گذاریم، خاطرنشان کرد: این موضوع باید مسیر قضایی خود را طی کند، اما سعی خواهیم کرد که به خانواده‌ها برای گرفتن وکیل کمک کنیم تا این قضیه به شکل عادلانه و درستی حل و فصل شود.
معاون وزیر خارجه افزود: ابعاد و عوامل خطرناکی می‌تواند در پشت این قضیه باشد.
وی در بخشی از این گفت‌وگو اعلام کرد که این معاونت درصدد تأسیس چند سفارتخانه جدید در این حوزه است و افزود: تأسیس سفارت در میانمار، مغولستان و برخی کشورهای دیگر در دستور کار دولت جمهوری اسلامی ایران قرار دارد.
* تنها سفارت ایران باز بود
عراقچی که پیش از این سمت به عنوان سفیر ایران در توکیو مشغول به فعالیت بوده، در پایان این گفت‌وگو و در بیان خاطره‌ای که در طول این مدت داشت، به عملکرد سفارت در طول سونامی اخیر در ژاپن اشاره کرد و گفت: زلزله در ژاپن عادی است و زلزله قبل از سونامی اخیر در ژاپن از همه شدیدتر بود البته فقط نصف روز شرایط در توکیو را مختل کرد، همه قطارها متوقف شد و ترافیک عجیبی رخ داد. تخریبی رخ نداد و بزرگترین حادثه‌ای که در توکیو رخ داد، آتش گرفتن بخشی از یک پالایشگاه بود. پس از آن سونامی رخ داد که اثر آن در توکیو احساس نشد، اما آنچه که توکیو را وارد بحران کرد، بروز حادثه در نیروگاه فوکوشیما و آلودگی هسته‌ای آن بود. این امر وضعیت ویژه‌ای را در توکیو ایجاد کرد و احتمال سرایت آلودگی هسته‌ای به توکیو وجود داشت. اخبار نیز حاکی از آلودگی در آب، خاک و هوا بود. مردم توکیو را وحشت فرا گرفت و در اثر آن تعدادی از سفارتخانه‌های خارجی در توکیو تعطیل شدند و به شهرهای مختلف یا کشورهایشان بازگشتند، حتی برخی کشورهای اروپایی از اتباع خود خواستند که توکیو را تخلیه کنند. در همه این شرایط سفارت ایران باز بود و به فعالیت‌های روزانه خود ادامه داد.
سفیر سابق ایران در توکیو ادامه داد: سناریوی تخلیه کل توکیو، سناریویی جدی بود و دولت آن زمان زیر بار نمی‌رفت. چند ماه پیش نخست‌وزیر آن وقت ژاپن اعتراف کرد که سناریوی تخلیه توکیو در آن زمان به طور جدی مطرح بوده است. در آن فضای ترس، وحشت و نگرانی، دولت ژاپن می‌خواست عادی‌سازی کند و نشان دهد که خطری نیست و هر روز در جلساتی که برای سفارتخانه‌های خارجی برگزار می‌شد، عنوان می‌کردند که خطری وجود ندارد؛ اما سفارتخانه‌ها زیربار نمی‌رفتند. ولی سفارت ایران باز بود. هم به دلیل هدایت کمک‌هایی که از ایران برای زلزله‌زدگان می‌آمد، هم ارائه خدمات کنسولی به هموطنان ایرانی و هم برای اینکه به نقطه روشنی در روابط تبدیل شود که شد.
عراقچی ادامه داد: با اینکه حدود یک سال از این قضیه می‌گذرد، هر زمان که ما با مقامات ژاپنی دیدار می‌کنیم از کمک‌های ایران در آن زمان قدردانی می‌کنند. در آن زمان تنها سفارتخانه ایران در بین سفارتخانه‌های خاورمیانه باز بود و ژاپنی‌ها از برخی کشورها که میلیاردها دلار حجم تجاری آنها با یکدیگر است، شاکی بودند که چرا سفارتخانه‌های خود را تعطیل کرده بودند.
وی اضافه کرد: در همان روزهای اول ما بلافاصله مواد غذایی و دارو را برای زلزله زدگان ارسال و در دو سه نوبت این کمک‌ها را به منطقه فرستادیم و خود من نیز به منطقه رفتم و در توزیع کمک‌ها شرکت داشتم.
سفیر سابق ایران در ژاپن به اقدام سفارت در رساندن غذای گرم به زلزله‌زدگان که یک ماه بود فقط غذای کنسروی استفاده می‌کردند اشاره کرد و گفت: علی‌رغم سردی هوا و برف در این مناطق، ما در چند مرحله برای 500 نفر غذای گرم آماده و ۶۰۰ کیلومتر آنطرف‌تر مستقیماً به مردم تحویل دادیم.
عراقچی در پاسخ به این پرسش که اگر بخواهید نمره‌ای به عملکرد خود در طول دوران سفارتتان در ژاپن بدهید، چه نمره‌ای می‌دهید؟ با بیان اینکه دیگران باید نمره بدهند، گفت: در ۴ سال گذشته اداره ارزیابی و عملکرد وزارت خارجه عملکرد این سفارتخانه را عالی و یا خیلی خوب ارزیابی کرده و در سال ۸۸ نیز به عنوان نمایندگی برتر انتخاب شد.
وی با بیان اینکه این عملکرد مجموعه‌ای از همکاران است، خاطرنشان کرد: فکر می‌کنم در این چند سال علی‌رغم فشارهای آمریکایی‌ها و بحث تحریم و اینکه ژاپنی‌ها شریک آمریکایی‌ها هستند و امنیت آنها به آمریکایی‌ها مرتبط است، ما تحرکات بسیار خوبی داشتیم، از جمله: سفر علی لاریجانی رئیس مجلس به توکیو بعد از ۲۵ سال، سفر سعید جلیلی به ژاپن (که نقطه عطفی محسوب شد که بعد از آن ژاپنی‌ها برای اولین بار وارد موضوع هسته‌ای ایران شدند و پیشنهاداتی را هم ردیف پیشنهادات ترکیه و برزیل مطرح کردند) در این دوره انجام گرفت. سفر وزرای خارجه دو کشور و مناسبت‌های بسیار متعددی در روابط دوجانبه شکل گرفت و نهایتاً مهمتر از همه اینکه درک و تفاهم خوبی در دو کشور به وجود آمده و تعادل در روابط حفظ شد.
به گزارش فارس، وزارت خارجه شامل سه معاونت منطقه‌ای است. معاونت آسیا و اقیانوسیه که پسوند مشترک المنافع نیز گاهی به آن اضافه می‌شود، به قاره پهناور آسیا و اقیانوسیه مربوط می‌شود. حوزه اقیانوسیه شامل دو کشور استرالیا و نیوزیلند به علاوه برخی کشورهای کوچک جزیره‌ای است که بزرگترین آنها فیجی با حدود 300 هزار نفر جمعیت است. جمهوری اسلامی ایران با کشورهای کوچک اقیانوسیه نیز عمدتأ در مجامع بین‌المللی رابطه داشته و به گفته عراقچی شاید در آینده تحرک بیشتری در مناسبات با آنها شکل بگیرد.
کشورهای آسیای مرکزی، قفقاز و حوزه مشترک المنافع به اضافه ترکیه و قبرس که به طور سنتی در حوزه اداره کل آسیای غربی بودند نیز در حال حاضر به اداره کل مشترک المنافع اضافه شدند و زیر مجموعه این معاونت قرار می‌گیرند. دو کشور مهم روسیه و چین به عنوان دو شریک عمده ایران هم در این حوزه قرار دارند.
کشورهای افغانستان و پاکستان، کشورهای حوزه آسیای مرکزی و قفقاز، چین، هند، ژاپن و کره جنوبی و کشورهای آسیای جنوب شرقی مثل تایلند، مالزی، اندونزی و فیلیپین در این حوزه قرار دارند.
این معاونت شامل سه اداره کل آسیای شرقی، اداره کل آسیای غربی و اداره کل مشترک المنافع است. تعداد نمایندگی‌های تحت پوشش این معاونت بیش از ۵۰ نمایندگی است که تعدادی از آنها سرکنسولگری در کشورهایی همچون پاکستان، افغانستان، هند و چین می‌باشند.
گفت‌وگو از اکرم شریفی
