پشت پرده شكايت ايران از روسيه درباره قرارداد اس - 300

 ايران رسماً اعلام كرد از روسيه به دليل عمل نكردن به تعهداتش در قرارداد فروش اس-۳۰۰ شكايت كرده است.

به گزارش جهان به نقل از کیهان محمود رضا سجادي، سفير ايران در مسكو روز چهارشنبه ۲ شهريور ۱۳۹۰ (۲۴ اوت ۲۰۱۱) اعلام كرد: «در قرارداد اس- ۳۰۰ آمده است كه اگر يكي از دو طرف به تعهداتش عمل نكند ديگري مي تواند عليه او شكايت كند. يكي از مقامات روسيه كه در اين رابطه سفري به ايران داشت، به ما گفت كه اگر شما به ديوان شكايت كنيد و آن ها اعلام كنند كه تحويل سامانه اس-۳۰۰ مغاير با قطعنامه نيست ما آن را به شما خواهيم داد».

وي ادامه داد: «اعتقاد عمومي ما اين بود كه تحويل سامانه اس-۳۰۰ مغاير با قعطنامه نيست و شكايت كرديم تا به اين وسيله روسيه بتواند راه كارها و مجوزهاي حقوقي لازم را براي تحويل اس-۳۰۰ به ايران به دست آورد».

الكساندر لوكاشويچ، سخنگوي وزارت خارجه روسيه بلافاصله به اين خبر واكنش نشان داد و گفت كه روسيه از اين تصميم ايران «متحير» شده است. وي گفت روسيه ترجيح مي داد اين موضوع در گفت وگوي دوجانبه با ايران حل شود نه در دادگاه بين المللي.

در عين حال، برخي منابع در تهران مي گويند احتمال اينكه همانطور كه سجادي گفته درباره اين شكايت هماهنگي ميان تهران و مسكو انجام شده باشد، منتفي نيست.

سامانه اس-۳۰۰ يك سيستم دفاع هوايي است كه توسط شركت آلماز روسيه ساخته شده است. اين سيستم توانايي سرنگوني هواپيماهاي جنگنده و نيز توانايي انهدام موشك هاي كروز در شعاع ۱۴۵ كيلومتري را داراست و تا ارتفاع ۲۷ كيلومتري مي تواند اهداف پروازي را هدف قرار دهد.

برد موشك هاي اين سامانه به ۳۰۰ كيلومتر مي رسد ودر هر نوع شرايط آب و هوايي قابليت عملياتي شدن دارد.
روس ها مدعي اند اين سيستم دفاعي، توانايي مقابله با سيستم موشك هاي پاتريوت آمريكايي را داراست و قادر است ۱۰۰ هدف را به طور همزمان رديابي و ۱۲ هدف را همزمان مورد حمله قرار دهد.

منحرف كردن يا از كار انداختن اس۳۰۰ از سوي سيستم هاي اغتشاشگر، تقريباً غير ممكن است. رادار اين موشك از فاصله ۲۵۰ كيلومتري، جسم پرنده اي به ابعاد ۲۵ سانتي متر مربع را براحتي تشخيص مي دهد.
مقامات عالي رتبه پنتاگون بارها اذعان كرده اند؛ آمريكا در حال حاضر هيچ وسيله اي براي از كار انداختن موشك اس۳۰۰ در اختيار ندارد.

ايران در آوريل ۲۰۰۵ قراردادي به ارزش ۸۰۰ ميليون دلار براي دريافت ۶۵ سامانه S-۳۰۰ PMU-۱ با روسيه امضا كرد. ايران ۱۶۶ ميليون و ۸۰۰ هزار دلار به عنوان پيش پرداخت اين قرارداد به روسيه پرداخت كرد ولي اين سامانه ها هرگز به ايران تحويل نشد.

از سال ۲۰۰۷ تا سال ۲۰۱۰ روس ها به بهانه هاي متعدد اجراي اين قرارداد را به تعويق انداختند و در سال ۲۰۱۰ پس از آنكه قعطنامه ۱۹۲۹ صادر شد، رسماً اعلام كردند اس-۳۰۰ را به ايران تحويل نخواهند داد چرا كه قطعنامه سازمان ملل فروش اين سلاح به ايران را ممنوع كرده است.

نيكولاي ماكارف، رئيس ستاد مشترك نيروهاي مسلح روسيه در روز چهارشنبه ۲۲ سپتامبر ۲۰۱۰ (۳۱ شهريور ۱۳۸۹) اعلام كرد كه روسيه به دليل تحريم هاي بين المللي، تصميم گرفته است كه موشك هاي اس-۳۰۰ را به ايران تحويل ندهد و موشك هاي اس-۳۰۰ بي ترديد شامل تحريم است.

در همان روز ديميتري مدودف، رئيس جمهور روسيه فرماني صادر كرد كه صادرات اقلام نظامي فهرست شده در قطعنامه ۱۹۲۹ از جمله سامانه اس-۳۰۰ را به ايران ممنوع اعلام مي كرد.

اين در حالي است كه اس-۳۰۰ به وضوح تحت تحريم هاي سازمان ملل نيست. قطعنامه ۱۹۲۹ صرفاً صدور سامانه هاي تهاجمي به ايران را ممنوع مي كند و حال آنكه اس-۳۰۰ يك سامانه كاملاً دفاعي است.

اين موضوعي است كه روس ها خود نيز به آن اذعان كرده اند. به عنوان نمونه ولاديمير نازاروف، معاون دبير شوراي امنيت روسيه در روز ۲۶ بهمن ۱۳۸۸ با تدافعي خواندن سيستم هاي موشكي اس-۳۰۰ گفت: «اين معامله در زمره هيچ يك از تحريم هاي بين المللي نيست چرا كه سخن بر سر تحويل تسليحات منحصراً دفاعي است».

در ۲۰ خرداد ۱۳۸۹ هم سرگئي لاوروف وزير خارجه روسيه رسماً اعلام كرد كه قطعنامه ۱۹۲۹ شوراي امنيت تأثيري بر قرارداد سيستم دفاع موشكي اس-۳۰۰ ندارد زيرا اين سيستم يك سيستم دفاعي است كه تحت مفاد قطعنامه صادره قرار نمي گيرد.

جالب است كه حتي آمريكايي ها به ناچار اذعان كردند كه فروش اس-۳۰۰ به ايران طبق قطعنامه ۱۹۲۹ ممنوع نيست. پي جي كراولي، سخنگوي وزارت خارجه آمريكا در ۲۳ خرداد ۱۳۸۹ اعلام كرد اين موضع روسيه را كه قعطنامه ۱۹۲۹ شوراي امنيت شامل حال فروش سيستم هاي دفاع موشكي اس-۳۰۰ به ايران نمي شود تأييد مي كند.

با اين وجود سؤال اين است كه چرا روسيه از تحويل اين موشك ها به ايران خودداري مي كند؟ در اين باره چند نكته مهم وجود دارد.

۱- برخي كارشناسان عقيده دارند دليل اصلي عدم تحويل اس-۳۰۰ به ايران، معامله اي است كه ميان روسيه از يك سو و آمريكا و اسرائيل از سوي ديگر انجام شده است.

يك سند منتشر شده توسط ويكي ليكس مي گويد روسيه در ازاي خودداري از فروش اس-۳۰۰ به ايران يك قرارداد مهم درباره دريافت نسل پيشرفته اي از هواپيماهاي بدون سرنشين با اسرائيل امضا كرده است.
به همين دليل است كه برخي كارشناسان مي گويند تبعيت از قطعنامه سازمان ملل بهانه اي بيش نيست و روس ها به خوبي مي دانند كه تحويل اس-۳۰۰ به ايران هيچ يك از الزامات قطعنامه ۱۹۲۹ را نقض نمي كند (نگاه كنيد به كنستانتين بوگدانت، ريانووستي، ۴ شهريور ۱۳۹۰).

۲- دليل دوم احتمالاً اين است كه غربي ها به خوبي مي دانند تحويل اس-۳۰۰ به ايران عملاً گزينه حمله هوايي به تأسيسات هسته اي ايران را از روي ميز آنها حذف خواهد كرد و به همين دليل امتيازهاي كلاني بابت لغو اين قرارداد به روسيه واگذار كرده اند.

۳- سومين دليل اين است كه روس ها مي خواهند موضوع اس-۳۰۰ را به عنوان يك ابزار چانه زني در روابط خود، هم با ايران و هم با غرب، حفظ كنند. به همين دليل برخي كارشناسان عقيده دارند روس ها نهايتاً اين قرارداد را لغو نخواهند كرد و فقط سعي مي كنند با طولاني و پيچيده كردن آن مانند قرارداد نيروگاه بوشهر- حداكثر امتياز را از غرب دريافت كنند.

توجه به اين نكته مهم است كه مطابق متن قرارداد اگر روسيه آن را به طور يك جانبه لغو كند علاوه بر مبلغ ۸۰۰ ميليون دلاري قرارداد، بايد ۴۰۰ ميليون دلار هم به عنوان خسارت به ايران پرداخت كند.

ضمن اينكه روس ها بدون شك نگران هستند كه ايران بتواند در داخل سامانه اس-۳۰۰ را شبيه سازي كند، چيزي كه احمد وحيدي وزير دفاع ايران در روز ۳۱ شهريور ۱۳۸۹ آن را تأييد كرد.

علاوه بر اين، اين احتمال هم منتفي نيست كه ايران بتواند از كشورهاي ثالثي مانند چين يا ونزوئلا اين سامانه را دريافت كند.
مسكو ۱۵ سري از سامانه موشكي اس-۳۰۰ را در فروردين ۱۳۸۸ به چين تحويل داد.

اين حدس هم به طور جدي توسط برخي تحليلگران مطرح است كه روسيه موضوع تحويل اس-۳۰۰ به ايران را به عنوان بخشي از مداليته گام به گام خود مطرح كرده باشد.