در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ، مکانیسم احراز صلاحیت ریاست جمهوری ، بر عهده شورای نگهبان قرار گرفته است. در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران آمده است که:
اصل نود و نهم
شورای نگهبان نظارت بر انتخابات مجلس خبرگان رهبری، ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی و مراجعه به آراء عمومی و همه پرسی را بر عهده دارد.
(تفسیر اصل نود و نهم «نظریه شماره 1234 مورخ 1/3/1370 شورای نگهبان»):
«نظارت مذکور در اصل نود و نهم (99) قانون اساسی استصوابی است و شامل تمام مراحل اجرایی انتخابات از جمله تأیید و ردّ صلاحیت کاندیداها می‌شود.»
شورای نگهبان بر اساس ضوابط و شرایطی که در قانون انتخابات ریاست جمهوری برای شرایط انتخاب شوندگان ریاست جمهوری تعیین شده است به بررسی صلاحیت افراد می پردازد. این شرایط عبارتند از:
ماده 35 قانون انتخابات ریاست جمهوری
انتخاب شوندگان هنگام ثبت نام باید دارای شرایط زیر باشند:
1_ از رجال مذهبی، سیاسی.
2_ ایرانی‌الاصل.
3_ تابعیت کشور جمهوری اسلامی ایران.
4_ مدیر و مدبر.
5_ دارای حسن سابقه و امانت و تقوی.
6_ مؤمن و معتقد به مبانی جمهوری اسلامی ایران و مذهب رسمی کشور
در این مرحله ، شورای نگهبان بر اساس معیارهای تعیین شده در قانون اساسی ( اصل صد و پانزدهم ) و ماده 35 قانون انتخابات ریاست جمهوری ، تمامی افراد ثبت نام کننده را مورد بررسی قرار می دهد تا بتواند صلاحیت افرادی که توانایی ریاست جمهوری را دارا می باشند احراز کند.
حال آنچه جالب توجه است این است که در متن قانون اساسی و قانون انتخابات ریاست جمهوری ، پس از اعلام نظر شورای نگهبان در خصوص احراز صلاحیت شدگان ، افرادی که احراز صلاحیت نشده اند در ساز و کار معمولی ، در صورت اعتراض داشتن هم باید نظر این شورا را تمکین کنند. در تبیین این مسئله می توان به چند نکته اشاره کرد:
1. شورای محترم نگهبان بر اساس وظیفه قانونی و شرعی خود ، به بررسی صلاحیت نامزدها پرداخته است و جایگاه قانونی و شرعی این شورا در نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران اجلّ از تخلف از قانون و اِعمال سلیقۀ شخصی است. این شورا تنها بر اساس قانون نظر خود را اعلام داشته است. این در حالی است که می توان شورای نگهبان را یک مکانیسم قانونی دانست نه یک مکانیسم شخصی و سلیقه ای!
2. با توجه به توصیه های رهبر معظم انقلاب به شورای نگهبان در خصوص این که شورای محترم نگهبان سطح صلاحیت ها را آن قدر بالا نبرند که عده محدودی احراز صلاحیت شوند ، می توان گفت که شورای نگهبان به این توصیه عمل کرده است و لذا آن دسته از افرادی که کمترین سطح صلاحیت برای ریاست جمهوری را هم دارا بوده اند در این مرحله احراز صلاحیت می شوند و دیگر جایی برای مسامحه در سطح صلاحیت ها وجود نداشته است.
3. این که افراد ثبت نام کننده برای ریاست جمهوری ، از بین رجال مذهبی - سیاسی و برجستگان کشور بوده اند شکی نیست و انتظار آحاد ملّت از این دسته رجال مذهبی ، سیاسی که احساس تکلیف کرده اند ، این است که به نظر شورای نگهبان که همانا نظر قانون و مقام معظم رهبری و همه مردم می باشد احترام بگذارند. می توان گفت شأن یک رجل مذهبی ، سیاسی اجلّ از آن است که پس از اعلام نظر نهایی شورای نگهبان، به اعتراض و سخن پراکنی بپردازد. هر فردی که گمان عدم احراز صلاحیت داشته است ، می توانست مطابق با ماده 59 قانون انتخابات ریاست جمهوری ، اسناد و مدارک مثبت صلاحیت خود را به شورای نگهبان تقدیم نماید تا در فرآیند احراز صلاحیت وی ، مورد بررسی قرار گیرد. کسی که از این فرجه قانونی استفاده نکرده است به جای اعتراض باید در رجل مذهبی ، سیاسی بودن و تبعیت از قانون بیندیشد.
4. بازخوانی نظر مقام معظم رهبری درباره احراز صلاحیت نشدگان، 1390/11/14
این را من اعلام میکنم، همه‌ى افراد بدانند؛ اینهائى که رد صلاحیت میشوند، لزوماً آدمهاى بى‌صلاحیتى نیستند. اینجور خیال نشود که حالا چون فلانی در انتخابات رد صلاحیت شد، پس دیگر بکلى از صلاحیت ساقط است؛ نه، طبق قانون، در انتخابات نمیتواند به عنوان نامزد شرکت کند، اما ممکن است مقامى که او را رد صلاحیت کرده، اشتباه کرده باشد. ممکن است براى این کار صلاحیت نداشته باشد، اما صلاحیتهاى فراوان دیگرى داشته باشد. اینجور نباشد که اگر کسى رد صلاحیت شد، این معنایش این باشد که او دیگر از هستى ساقط شد؛ نه، صلاحیتهاى گوناگون دیگرى وجود دارد.
در پایان، برای احراز صلاحیت شدگان ریاست جمهوری ، آرزوی رقابتی سازنده و مثبت در راستای قانون و برای احراز صلاحیت نشدگانی که نظر شورای نگهبان را محترم شمرده اند، آرزوی موفقیت در عرصه های سیاسی دیگر داریم. آن دسته از افرادی هم که احراز صلاحیت نشده اند و اعتراض آنها نسبت به نظر شورای نگهبان قابل پیش بینی بود، دعوت می کنیم تا به قانون و نظر شورای نگهبان که مورد اعتماد مقام معظم رهبری و مردم ایران هستند، احترام بگذارند و از جنجال های سیاسی خودداری کنند؛ به امید خلق حماسه شکوهمند سیاسی در «روز انتخاب».
قانون انتخابات ریاست جمهوری
دریافت فایل
