در پي قوت گرفتن واكنش احتمالي ايران به تحريم ها نگراني بي سابقه غرب از بسته شدن تنگه هرمز

انتشار اخباري درباره احتمال برگزاري يك مانور از سوي ايران كه به تمرين نحوه مسدود شدن تنگه هرمز اختصاص دارد واكنش هاي وسيع و نگراني هاي عميقي را در غرب برانگيخته است.
برخي نمايندگان مجلس شوراي اسلامي در هفته گذشته اعلام كردند كه ايران قصد دارد با برگزاري يك رزمايش بزرگ در خليج فارس، ثابت كند در صورت لزوم قادر به مسدود كردن تنگه هرمز خواهد بود.
از جمله پرويز سروري، عضوكميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس دو روز پيش در گفت وگو يي با ايسنا تاكيد كرد كه اين مانور از سوي ارتش برگزار خواهد شد. سروري گفت: ما به زودي رزمايشي را باهدف چگونگي بستن تنگه هرمز برگزار خواهيم كرد . اگر جهان بخواهد منطقه را ناامن كند ، ما نيز جهان را ناامن خواهيم كرد . اما سخنگوي ارتش ايران در تماس رويترز با وي از اظهارنظر در اين خصوص خودداري كرد .
همچنين حسين شريعتمداري مدير مسئول روزنامه كيهان نيز با نگارش سر مقاله اي در شماره روز سه شنبه روزنامه استدلال كرد كه اگر خريد نفت ايران مورد تحريم قرار بگيرد، ايران به لحاظ حقوقي مجاز به بستن تنگه هرمز و جلوگيري از عبور و مرور نفت كش ها از آن خواهد بود.
شريعتمداري در اين يادداشت با استنادبه كنوانسيون 1958 ژنو نوشت: «فقط عبور كشتي هايي از تنگه هرمز مجاز خواهند بود كه براي امنيت، نظم، آسايش و حقوق ملي جمهوري اسلامي ايران «بي ضرر» تشخيص داده شوند. و بند 4 از ماده 14 و بند يك از ماده 16 كنوانسيون 1958 ژنو، تشخيص بي ضرر بودن عبور كشتي ها از تنگه هرمز را برعهده كشور ساحلي- ايران اسلامي- گذارده است».
در ادامه اين يادداشت آمده است: »در صورتي كه صدور نفت ايران از سوي آمريكا و كشورهاي اروپايي و يا ساير متحدان آسيايي آنها نظير ژاپن، تحريم شود، آيا عبور كشتي هاي حامل نفت براي كشورهاي ياد شده كه در حالت مورد اشاره، دشمن تلقي مي شوند «عبور بي ضرر»! خواهد بود؟ بديهي است كه پاسخ اين سؤال منفي است و ايران اسلامي حق دارد و مي تواند با جلوگيري از عبور اين كشتي ها مانع توانمندي دشمن در تهديد امنيت ملي خود شود. عبور كشتي هايي كه از مبدأ كشورهاي تحريم كننده به مقصد ساير كشورهاي خليج فارس، تسليحات نظامي حمل مي كنند نيز به طريق اولي و مطابق همان مواد از كنوانسيون هاي ژنو و جامائيكا، مخل و در تعارض با امنيت ملي كشورمان تلقي شده و بستن تنگه هرمز به روي اين كشتي ها حق مسلم و قانوني ايران اسلامي خواهد بود».
غرب نگران مي شود
اين فضاي خبري در حالي كه هنوز مقام هاي رسمي نظامي زمان و چگونگي اين مانور را اعلام نكرده اند موجي از نگراني در ميان كشورهاي غربي برانگيخته است. اين نگراني بويژه از آن روست كه اخيرا سناي آمريكا قانوني را تصويب كرده كه از دولت اين كشور مي خواهد خريد نفت از ايران و همچنين بانك مركزي ايران را تحريم كند. اين قانون اين هفته در مجلس نمايندگان مطرح خواهد شد و رسانه هاي غربي مي گويند به رغم مخالفت شديد دولت اوباما احتمال راي آوردن آن كم نيست. علاوه بر اين اتحاديه اروپا هم وعده داده است كه در ماه ژوئن به اين بحث خواهد پرداخت. اگر چه عموم كارشناسان اتفاق نظر دارند كه نه آمريكا و نه اروپا وارد حوزه تحريم نفتي ايران نخواهند شد ولي نفس اين اظهارات موجب شده ايران تصميم به تدوين يك بسته پاسخگويي متقابل بگيرد كه مانور نظامي در خليج فارس صرفا يكي از آيتم هاي آن است.
اگرچه عموم منابع داخلي و خارجي اين خبر را جديد فرض كرده اند ولي منابع نظامي به كيهان گفتند اين مانور يك اتفاق جديد نيست و تصميم درباره اجراي آن مدت ها قبل گرفته شده است.
بنا به گفته يكي از از اين منابع امير دريادار حبيب الله سياري فرمانده نيروي دريايي ارتش مدتي قبل خبر انجام اين مانور را اعلام كرده بود و اكنون زمان اجراي آن فرارسيده است.
دريادار سياري اوايل آذر ماه اعلام كرده بود ايران قصد دارد در آب هاي بين المللي رزمايش دريايي مهمي برگزار كند.
پيش از ان هم سردار سرلشگر محمد علي جعفري فرمانده كل سپاه به صراحت گفته بود كه اگر لازم باشد ايران در مسدود كردن تنگه هرمز ترديد نخواهد كرد.
سردار جعفري روز دوشنبه 13 تير ماه در مصاحبه اي با خبرگزاري مهر اعلام كرد ايران همچنان آمادگي آن را دارد تنگه هرمز را كه از طريق آن چهل درصد نفت جهان منتقل مي شود در صورتي كه با تهديدي مواجه شود ببندد. وي در پاسخ به پرسشي درباره احتمال اينكه ايران اين راه دريايي اساسي براي اقتصاد جهاني را مسدود كند گفت: به سبب جايگاه راهبردي تنگه هرمز اين گزينه هرگز رها نشده است. وي افزود: علاوه بر اين، ما به اين بسنده نمي كنيم، ما اكنون مي كوشيم توانمندي هاي دفاعي خود را در آب هاي آزاد اقيانوس هند و فراتر از تنگه هرمز گسترش دهيم. سردار جعفري افزود: اين مسئله به اين معنا است اگر دشمني ما را از خارج از تنگه هرمز تهديد كند ما خواهيم توانست به او به همان شيوه پاسخ دهيم. سپاه پاسداران انقلاب اسلامي به ويژه مسئول دفاع از آب هاي سرزميني و سواحل ايران در خليج فارس است.
چرا تنگه هرمز مهم است؟
در اهميت تنگه هرمز بايد يادآور شد كه اين تنگه تنها راه آبي 8 كشوري است كه در مجاورت آب هاي خليج فارس قرار دارند.
عربستان سعودي 88 درصد از نفت خود را از طريق تنگه هرمز صادر مي كند كه اين رقم براي كويت 100درصد، ايران 90 درصد، عراق 98 درصد و قطر 100 درصد است. به طور متوسط در هر ده دقيقه يك كشتي غول پيكر از اين آبراه عبور مي كند. بيش از 40 درصد نفت مورد نياز دنيا از خليج فارس تأمين مي شود. در واقع حدود 17 ميليون بشكه نفت خام توليدي در روز توسط اين كشورها براي مشتريان مختلف در سراسر جهان از تنگه هرمز جابجا مي شود. صدور نزديك به 90 درصد نفت خليج فارس از تنگه هرمز صورت مي پذيرد و كشتي هاي اقيانوس پيماي حامل نفت ناچار به عبور از اين تنگه استراتژيك هستند.تسليحات نظامي خريداري شده كشورهاي حاشيه خليج فارس از آمريكا و ساير كشورهاي اروپايي با عبور از تنگه هرمز به مقصد مي رسد.
آژانس اطلاعات انرژي آمريكا پيش بيني كرده كه حجم صادرات نفت از تنگه هرمز تا سال 2020 به 30 تا 35 ميليون بشكه در روز افزايش خواهد يافت.
ايران چگونه تنگه را مي بندد
منابع غربي تاكنون تحليل هاي متفاوتي درباره ارزيابي توانايي ايران در مسدود كردن تنگه هرمز منتشر كرده اند. جمع بندي اين گزارش ها نشان مي دهد دولت هاي غربي تقريبا مطمئن هستند كه ايران اگر اراده كند قادر خواهد بود عبور و مرور همه كشتي ها شناورها از اين منطقه را مسدود كند و در اينصورت رشد انفجاري قيمت نفت فقط در چند روز منجر به فاجعه اي جبران ناپذير براي اقتصاد غرب خواهد شد. همچنانكه همين الان و صرفا به دليل انتشار خبر برگزاري يك مانور، قيمت نفت 3 دلار رشد كرده است.
پايگاه اينترنتي لوموند ديپلماتيك اواخر ماه گذشته در تحليلي به اهميت راهبردي تنگه هرمز در زمان تهديدهاي غرب و رژيم اشغالگر قدس عليه ايران پرداخت.
لوموند ديپلماتيك نوشت: اگر ايران تنگه هرمز را ببندد چه اتفاقي رخ خواهد داد؟ نگراني ناشي از بسته شدن اين آب راه راهبردي كه چهل درصد صادرات نفت خاورميانه از آن صورت مي گيرد، هر بار كه تنش ها درباره ايران تشديد مي شود مطرح مي شود.
به نوشته اين نشريه، كاوه افراسيابي استاد علوم سياسي دانشگاه تهران و بوستون معتقد است كه ايران عملا هر لحظه كه بخواهد مي تواند تنگه هرمز را ببندد و اين امر باعث قطع صادرات حدود 6 ميليون بشكه نفت در روز خواهد شد. به اعتقاد افراسيابي، حمله نظامي اسرائيل به تاسيسات هسته اي ايران براي اينكه موفقيت آميز باشد بايد حدود 12 سايت را كه برخي از آنها در مناطق مسكوني هستند و احتمال برجاي ماندن قربانيان غير نظامي فراواني وجود دارد هدف قرار دهد. اين امر به گفته افراسيابي باعث سونامي خشم مردمي در ايران خواهد شد و باعث خواهد شد مقامات سياسي ايران بويژه با بستن تنگه هرمز، شديدترين پاسخگويي را عليه منافع آمريكا و اسرائيل در پيش بگيرند.
افراسيابي ادامه مي دهد دولت آمريكا براي اينكه لفاظي هاي آتش افروزانه اسرائيل را آرام كند هيچ كاري انجام نمي دهد. افراسيابي مي گويد: بدون شك علت اين امر اين است كه باراك اوباما به شدت درگير مشكلات ديگر است اما شايد انفعال وي اشتباهي بزرگ و پرهزينه باشد.
احمد العطار مفسر اماراتي و متخصص مسائل دفاعي و انرژي مي گويد: مين گذاري در خليج فارس بويژه در تنگه هرمز اصلي ترين تهديدي است كه بايد مدنظر قرار داد. وي خاطر نشان مي كند كه در سال هزار و نهصد و هشتاد و هشت، ناو آمريكايي ساموئل بي رابرتز با مين كار گذاشته شده از سوي ايران برخورد كرد و تقريبا نابود شد.
العطار مي افزايد: ايجاد ميدان گسترده مين باعث ايجاد اختلال شديد در ترانزيت نفت و تجارت دريايي در خليج فارس خواهد شد و مقابله با آن اگر غير ممكن نباشد، سخت خواهد بود.
به نوشته لومموند، در صورتي كه اسرائيل ، آمريكا يا اروپا در تحريم ها يا طرح هاي حمله به تاسيسات هسته اي ايران بيش از حد پيش بروند ، احتمال دارد تهران تهديد نيروي چريكي دريايي يا بستن تنگه هرمز را علم كند.