آيا يونان پيشتاز دومينوي سقوط نئوليبراليسم مي شود؟

'جورج پاپاندرو' نخست‌وزير يونان در اظهار نظري غيرمنتظره اعلام كرد كه طرح كمك‌هاي اتحاديه اروپا را در اين كشور به همه پرسي مي‌گذارد. بحران مالي يونان ابعاد گسترده‌تري گرفته و حتي اوضاع داخلي سياسي اين كشور را تحت شعاع قرار داده است، به طوري كه نيروهاي مخالف دولت بر كناره‌گيري جرج پاپاندرو، نخست وزير يونان از سمتش اصرار مي‌ورزند.

رييس دولت يونان از مردم اين كشور خواسته تا با پاسخ 'آري يا خير' موافقت يا مخالفت خود را نسبت به اين طرح ابراز كنند. او گفته است كه به مردم و قدرت درك آنان از شرايط اطمينان دارد و چنانچه تصميمات جديد در زمينه كاهش بدهي‌ها در اين همه‌پرسي با مخالفت عمومي روبرو شوند، اين طرح تصويب نخواهد شد.

به گزارش صداي آلمان اين تصميم غافلگيركننده نخست‌وزير يونان موج تازه‌اي را بر سر مساله‌ بدهي‌هاي اين كشور و راه‌‌حل‌ها براي برون رفت از اين وضعيت به راه انداخته است. سردرگمي‌ها در حالي شدت بيشتري گرفته كه پاپاندرو جزييات بيشتري در مورد اين همه‌پرسي و از جمله تاريخ دقيق آن را اعلام نكرده است.

تارنماي 'سوئد دويچه' نوشت كه رييس دولت يونان با برگزاري اين همه پرسي مي خواهد ثابت كند كه در يونان حكومتي دموكراسي حكمفرما است كه به راي و نظر مردم حتي در شرايط حساس هم اهميت مي دهد. در ادامه اين طرح پاپاندرو مخالفان بسياري هم داشته و گروهي از اقتصاددانان وي را مورد انتقاد قرار داده اند و با عنوان؛ تصميمي درست در شرايطي نابهنگام، از او انتقاد كرده اند. بر اين اساس بحران مالي يونان نه تنها خود يونان بلكه همه كشورهاي حوزه يورو را درگير خود كرده است و پذرش دومين بسته كمك پيشنهادي به يونان بسته به نظر مردم است.

تن دادن رييس جمهور يونان به پذيرش خواست مردم نشان مي دهد كه دولت هاي غربي براي ادامه رويه اي كه در 30 سال گذشته بر اقتصاد حاكم كرده بودند مشكل جدي دارند. رويه اي كه به دولت ها اجازه مي داد تحت لواي آزادسازي اقتصادي مناقع طبقه متوسط را از آنها گرفته و به طبقه ممتاز منتقل كنند. مساله اي كه مورد اعتراض شديد مردم قرار گرفته است.

همچنانكه يونان در بحران بدهي هاي اروپا پيشتاز بود و نخستين اعتراض هاي گسترده از اين كشور شروع شد، به نظر مي رسد كه در عقب نشيني در برابر مردم معترض نيز پيشتاز شده و نخستين كشوري است كه در برابر خواست هاي مردم عقب نشيني كرده و دومينوي غلبه مردم معترض بر دولت هاي افراطي ليبرال از اين كشور آغاز شده است. اگرچه برخي منابع خبري از انصراف دولت يونان از به همه پرسي گذاشتن طرح اصلاحات اقتصادي خبر دادند كه عملا به معني شكستي براي ليبرال-دمكراسي محسوب مي شود.

بسياري از فلاسفه، اقتصاددانان و انديشمندان غربي معتقدند كه نئوليبراليسم در غرب به آخر خطر رسيده و در بحراني عميق گرفتار شده است. يك از اين فلاسفه 'اسلاوي ژيژك' فيلسوف لهستاني است.

پايگاه اينترنتي يوناني 'گريك لفت ريويو'(greekleftreview) چندي پيش به نقل از ژيژك گزارش داد كه مدل ايدئولوژي نئوليبرال گرفتار بحران شده است.

پايگاه تحليلي آمريكايي 'گلوبال ايشوز'(globalissues) به نقل از 'مارگارت تاچر' نخست وزير اسبق انگليس كه به همراه 'رونالد ريگان' نئوليبراليسم را در اوايل دهه 1980 پايه گذاري كردند، ضمن تعريف آن به صورت نظامي كه مبتني بر بازار آزاد و تجارت بين المللي است، مي نويسد كه براي نئوليبراليسم جايگزيني وجود ندارد.

اگرچه تاچر و ريگان از نظامي ابدي سخن مي گفتند و 'فرانسيس فوكوياما' براي آن نظريه پايان تاريخ را ارايه كرد، اما اعتراض هاي وسيع در كشورهاي محوري نظام سرمايه داري نشان مي دهد كه مردم اين پايان را براي سناريوي جهان نپسنديده و نظم هاي ديگري را جستجو مي كنند.

پيش بيني نتيجه همه پرسي از مردم يونان چندان دشوار نيست و عدم انجام آن با وجود وعده اي كه پاپاندرو داد، بحران مشروعيت را نه تنها براي يونان كه براي قدرت هاي اروپايي مانند آلمان و فرانسه كه با تحت فشار قرار دادن دولت اين كشور مانع انجام آن شدند در پي خواهد داشت.