خبر اختلاس سه هزار میلیاردی شوک برانگیز است. این خبر جدای از اینکه تا چه حد واقعیت دارد و مقصر و قاصر و مقصورش کیست از این جنبه اهمیت دارد که لرزه بر پیکره اعتماد عمومی انداخته است.
در بهترین حالت، مردم با شنیدن این خبر، راههای دیگری برای پس انداز و سرمایه گذاری و فعالیتهای اقتصادی خود انتخاب خواهند کرد. تلاطمهای بازار سکه و طلا و نوسانات شدید نرخ ارز حاکی از این سردرگمی است که به مسکن هم کشیده خواهد شد. باید دعا کرد این تلاطم در بازارهای غیر رسمی و سیاه وارد نشود.
اما باید پذیرفت صرف چنین نگاهی کوته نظرانه است. مردم به نظام مالی و بانکی بدبین شده اند. در چنین حالتی که بی اعتمادی جامعه را فراگرفته و بازار اتهام به این و آن باز شده است، کنترل روانی جامعه به سختی میسر است. البته تا اینجا مردم خویشتنداری کردهاند ولی کاسه این صبر لبریز خواهد شد. آنوقت چه باید کرد؟ اصلا چه اتفاقی خواهد افتاد که بیاندیشیم چه باید کرد؟ معتقدم این آسیب بزرگ، اگر معالجه نشود، اثرات عمیقی نه تنها بر اقتصاد، که بر امنیت عمومی ایران برجای خواهد گذاشت، تعاون و اعتماد اجتماعی از بین خواهد رفت و عدالت اجتماعی دورتر از دسترس خواهد شد و میزان دوری و فاصله مردم و حکومت چالش برانگیز میشود.
اظهار نظر در مورد اختلاس برای امثال من به چند دلیل سخت است، از جمله آنکه اخبار و اطلاعات دقیقی به گوش نمیرسد. بعضا که اخباری به گوش میرسد، آلوده با اغراض سیاسی در جامعه منتشر میشود. علیرغم این توصیف، بدیهی است وزیر اقتصاد و رییس کل بانک مرکزی، حتی به فرض صحت تمام عملکردهایشان و حتی در این غائله، باید استعفا دهند. پذیرفته است که دولت در برابر این نوع پیشنهادها و نظرات، واکنش نشان دهد و بخواهد نیروهای خود را حفظ کند، ولی چاره دیگری نیست و گزینه دومی وجود ندارد. این دو نفر بعد از این کارآیی لازم را نخواهند داشت.
اما در کنار این، دو ابهام جدی وجود دارد. اول، همزمانی طرح و برجسته سازی اختلاس، با موقعیت بین المللی جمهوری اسلامی است. ایران در حال دستیابی به نقش منحصر بفرد «هادی» در جریان بیداری است، بویژه پس از افول فعالیتهای دوجانبه گرایانه قطر و ترکیه، ولی رخداد اختلاس تنش بزرگی به این رهبری وارد کرده است. ابهام دوم، شکل و ترکیب کودتاگونه طرح و اجرای این غائله است که بنظر می رسد با هدف سقوط دولت و به شیوه تیر خلاص به آن باشد. و این در حالی است که به «ظلم بزرگ ۸۸» رسیدگی نشده و پرونده افرادی چون مهدی هاشمی خاک میخورد.
به قلم وحید خاوئی
