یک بیماری روشنفکرانه

به گزارش سرویس فرهنگ و هنر بولتن نیوز؛ برنامه این هفته «هفت» نیز با خبرهایی از جشنواره فیلم فجر و همچنین گفته هایی از جواد شمقدری آغاز شد که گویا این بار از فیلم «جدایی نادر از سیمین» به عنوان یک اثر خوب یاد کرده بود و آن را شایسته تمام عیار ایران برای این جشنواره اسکار دانسته بود. شمقدی در این گفتگوی کوتاه گفت: این فیلم یکی از بهترین فیلمهای جشنواره اسکار است و اگر آمریکا تندیس طلایی اسکار را به این فیلم ندهد یعنی با ملت ایران دشمنی دارد. خبر موفقیت آمیز دیگر درباره هفته فیلم ایران در کشورهای دیگر مثل ایتالیا بود که با استقبال بینندگان این کشور واقع شده است.فیلم «اتوبوس شب» یکی از فیلم هایی بود که در این هفته به نمایش درآمده بود و با یادداشتی از حبیب احمدزاده به عنوان نویسنده فیلم برای مخاطبان همراه بود.پس از این گزارش فریدون جیرانی از احمدزاده برای نگارش متن خوب وتاثیرگذارش سپاسگزاری کرد.

فیلم هفته «اسب حیوان نجیبی است» یکی از فیلم های جنجالی سال گذشته در جشنواره فجر بود که به دلیل شکایت نیروی انتظامی در آن زمان از بخش مسابقه خارج شد.این فیلم حتی اجازه حضور در جشنواره های خارجی را نیز از این پس نخواهد داشت.نقد فیلم این هفته بدون حضور عبدالرضا کاهانی به عنوان کارگردان فیلم که گویا ترجیح داده بود که در این جلسه نباشد و سعید قطبی زاده و فراستی به عنوان منتقد برگزار شد.فریدون جیرانی دلیل پرداختن به این فیلم را در خوب بودن آن به عنوان کیکی از آثار متنخب در سالهای اخیر دانست.او گفت با این که کاهانی در این جلسه حضور ندارد ولی ما سعی می کنیم که جنبه های مختلف این فیلم را بررسی کنیم.

قطبی زاده در ابتدا این فیلم را یکی از بهترین فیلم های سالهای اخیر دانست و گفت: به نظرم کاهانی در این فیلم یک تفکیک صحیح انجام داده است که در واقع سینما چیست و ادبیات چیست.او ادامه داد: کاهانی در اینجا دیالوگ را حذف می کند و آن را به زبان گفتار تبدیل می کند. آنچه که بیش از همه در این جلسه از زبان فراستی شنیده می شد در واقع تاکید بر ابزورد بودن فضا و ماجرای فیلم بود که تا به انتها ادامه داشت.قطبی زاده نکته جالبی را در خصوص فیلم بیان کرد و گفت: به نظرم این فیلم یک پیشنهاد تازه برای سینمای ایران است و یک کارگردان پنهان در آن دیده می شود. او ادامه داد: این کارگردانی پنهان به من یاد می دهد که اجزا را با یکدیگر بسنجم و در  حالا درکمال تعجب می بینم که این مورد در گریم و تمام موارد هم وجود دارد. او درباره فضای فیلم گفت: این فیلم نزدیک به رئالیسم اجتماعی است و اجزاء منسجمی دارد.فراستی اما نظر دیگری داشت و دراین زمینه گفت: فیلم فضای ابزوردی دارد یعنی همه چیز عادی است ولی در درون آت اتفاقات مهمی رخ می دهد. او گفت : جوهر درون این اثر به نظرم پوچی است که بر روی ابزورد استوار است درست شبیه نمایشنامه در انتظار گودو. او درباره تیپ سازی در این فضا افزود: با تیپ سازی و حذف موقعیت در واقع آنچه که از ابزورد باقی می ماند یک پلاستیک ساده است.او درباره شخصیت اصلی این فیلم گفت: آدم اصلی در این فیلم صاحب ویژگی هایی است که نماینده قدرت است و بقیه تابع آن قرار می گیرند.او گفت: این فیلم یک جور نقد قدرت و رابطه پول در زندگی آدم هاست؛آدم هایی که چطور پول پیدا می کنند و چطور تلکه می کنند و این در واقع اوج ابزورد است. سعید قطبی زاده درباره پرداختن به مساله پول در این فیلم گفت: پول در این فیلم شخصیت دارد و آدم ها به واسطه این پول در کنار یکدیگر قرار می گیرند.او ادامه داد: در این فیلم کدهایی برای تماشاگر باهوش وجود دارد که بفهمد شخصیت اصلی نماینده دولت نیست و اساسا این شخصیت نمی تواند پلیس باشد.او همچنین درباره تعلیق به وجود آمده در فیلم گفت: در این فیلم نشانه هایی وجود دارد و همچنین تعلیقی که همه ما بدانیم که از طرفی پلیس هست و از طرف دیگر ممکن است پلیس نباشد.

» گزارش مردمی

گزارش مردمی درباره فیلم حاکی از آن بود که فیلم ریتم کندی دارد و موجب خسته شدن بیننده می شود. برخی از بینندگان هم عقیده داشتند که این فیلم مناسب خانواده ها نیست و از آن لذت نمی برند. با آمار فروش بالایی که از فیلم داده شد،جالب بود که فیلم چندان هم به دل مخاطبان ننشسته است.همین نکته باعث تعجب قطبی زاده شده بود که در ادامه صحبت هایش به آن اشاره کرد.

» یک بیماری روشنفکرانه

فراستی در ادامه بحث فیلم همچنان بر ابزورد بودن این فیلم تاکید داشت. او درباره بازی عطاران در این مجموعه گفت: بازی عطاران در اینجا بر خلاف سایر کارهایش کنترل شده است ولی منطق شخصیت به خوبی از کار درنیامده است. او افزود:غیر از تلکه کردن این شخصیت بقیه موارد برای من روشن نیست.فراستی درباره جزئیات شخصیت ها همچنین ادامه داد: این موارد یک سری شبه جزئیات ابزورد هستند که برای مخاطب مشخص نمی کنند که اصل ماجرا چیست و این تفسیرها نیاز به تبیین دارد. قطبی زاده در ادامه مبحث و در انتقاد به فراستی گفت: اساسا بحثی که فراستی انجام می دهد اشتباه است چون ابزورد بیش از همه مصداقی است و بر اساس تفسیر شکل گرفته است.

او درباره ابزورد و سیاست گفت: ابزورد مفهوم مهمی در سیاست است. او درباره نظر کارگردان گفت: اگر کارگردان این کار حضور داشته باشد مطمئنا از خود دفاع می کند و می گوید که این کار ابزورد نیست.او درباره ساده بودن فضای فیلم گفت: فیلم ساده است و به هیچ وجه پیچیده نما نیست چون کارگردان دیالوگ های عجیب و غریبی ننوشته است که مردم عادی آن را نفهمند.او در خصوص نظر قطعی خود درباره فیلم اضافه کرد: من می گویم فیلم مایه های ابزورد دارد ولی ابزورد نیست. در ادامه بحث فریدون جیرانی از فراستی سوالی جالبی درباره تیپ و شخصیت می پرسد. او از فراستس پرسید: تو شخصیت و تیپ را در چه می بینی و تعریف تو از آنها چیست؟.فراستی هم تعریفی از تیپ و شخصیت را ارئه می کند که کمی برای او و قطبی زاده  دور از تعریف اصلی است.فراستی گفت: یک ویژگی خاص که موجب شود تا این شخصیت از دیگران متمایز شود شخصیت و فصل مشترک آدم ها در واقع همان تیپ است.قطبی زاده گفت:اتفاقا بحث تیپ و شخصیت بحثی ارزشی است و باید بیشتر به آن پرداخته شود.جیرانی اما همچنان عقیده داشت که به علت کمبود وقت نمی توانیم تاکید زیادی روی این مبحث بگذاریم.فراستی گفت: این فیلم نوعی از رئالیسم است که به فضای رئال طعنه می زند که با این شخصیت ها دارد فضای معمول را به غیرمعمول تبدیل می کند.قطبی زاده نظر مخالفی داشت و گفت: تمام این شخصیت ها آدم های بدبختس هستند که به دنبال کورسوی امیدی می گردند. او گفت : من فکرمی کنم این شخصیت ها بدبختی را برای خود معنا کرده اند و به دنبال امید می گردند.او در انتهای صحبت هایش درباره پیام نهایی فیلم گفت: این کار مثل یک ضیافت و یک دور هم نشینی شبانه است و یک تجربه ای که آدم ها بتوانند در آن به یک شناخت درونی برسند.فراستی در پایان بحث مخالفت خود را اعلام کرد و گفت: من هیچ جنبه نمادین از فیلم را نمی فهمم چون این ها در واقع شوخی هایی است شبیه یک بیماری روشنفکرانه پوچ که نه نقد اجتماعی و نه فلسفه پوچی در وضعیت آن می گنجد.او درباره شکل تئاتری این فیلم گفت: این فیلم با شگرد تئاتری و به صورت ناتوان در مدیوم سینما آمده است که حتی حرف سیاسی خود را که در ابتده زده است در انتها پس می گیرد. در پایان بحث برنامه قطبی زاده نسبت به لحن مشترک فراستی درباره تمام فیلم ها و توهین هایش اعتراض داشت که البته با تمام شدن وقت برنامه دیگر فرصتی برای ادامه آن باقی نماند.     

فرناز عبادی