هدفمند شدن دانشگاه ها

رهبر فرزانه انقلاب اسلامی در دیدار اخیر خود با اساتید دانشگاههای کشور، توسعه غیرهدفمند آموزش عالی را موجب اتلاف بودجه و نیروی انسانی دانسته و فرمودند: نیازهای اصلی کشور را در حوزه های مختلف علوم و فناوری، شناسایی کنید تا تعداد دانشگاهها و دانشجویان، رشته های لازم و سطوح این رشته ها براساس این نیازها مشخص شود و وزارت علوم و آموزش عالی نیز تنها براساس این اهداف، به توسعه آموزش عالی اقدام کند.
در مورد رهنمود راهبردی و تذکر هوشمندانه حضرت آیت الله خامنه ای ، ذکر نکاتی مفید به نظر می رسد:
1- شیوه و شکل جنگ‌ها و نبردها در هر دوره تاریخی با شیوه تولید ثروت در آن دوره تاریخی ارتباطی تنگاتنگ دارد. مثلا در دورانی که کشاورزی شیوه غالب رفع حوائج انسان‌ها و تولید ثروت بوده است، جنگ‌ها و نبردها در حاشیه منابع آب به وقوع پیوسته‌اند، براین مبنا، در دوران حاضر که جهانیان شکل‌گیری جامعه اطلاعاتی و انفجار اطلاعات را تجربه می‌کنند، می‌توان پیش‌بینی نمود که شیوه جنگ‌ها و نبردهای آینده از این جریان عظیم اطلاعات و دانایی منتشر تاثیر پذیرفته و به تبع آن شاهد ظهور و بروز پدیده‌ای به نام رزمندگان دانایی در عرصه نبرد دائمی میان حق و باطل خواهیم بود. پیش از این نیز مقام معظم رهبری در سال 1379 و در ملاقات با فضلای حوزه علمیه قم به ضرورت نهضت نرم‌افزاری و تولید علم اشاره فرمودند و بیان داشتند که اگر این مهم، محقق نشود، قتلگاه انقلاب اسلامی رقم خواهد خورد. گویی از منظر رهبر فرزانه‌مان، بقای انقلاب در گرو نهضت نرم‌افزاری و تولید علم است و بر همین مبنا است که پاسداران انقلاب را باید در میان رزمندگان دانایی جست‌وجو نمود.
2-دانشگاه یا نهاد علم، براساس نیازهای مشخص تمدن غربی و مبتنی بر تصرف در طبیعت بعنوان اصلی ترین هدف و کارکرد "انسان مدرن" ایجاد شده است و در هر سرزمینی که غایت انسانی بر توسعه تکنولوژیک و غلبه بر طبیعت مستقر نشود، دانشگاه بعنوان نهاد علم جدید چون درخت بی ریشه ای خواهد شد که از ارائه محصولات باز خواهد ماند. تأسیس دانشگاه در کشور ما نیز از همین قاعده تبعیت می نماید. دانشگاه برای نخستین بار در پی سیاستهای "غربی سازی" در ایران تأسیس شد و مؤسسین آن بر این باور بودند که با تربیت و آموزش متخصصان خواهند توانست، علم جدید و تکنولوژی را در ایران نهادینه نمایند. اما از آنجا که این نهاد جدید نه از روی نیازهای اصیل اجتماعی بلکه بدلیل تماس با تمدن غرب، شیفتگی برخی روشنفکران در برابر تکنولوژی، مدرنیزاسیون رضاخانی و مقابله با حوزه های علوم دینی سربرآورد، سایر نهادهای اجتماعی و لایه های زیرین تحولات جامعه فارغ و مستغنی از محصولات دانشگاه به حیات خود ادامه می دهند بطوریکه سر استغنای صنایع و مراکز سیاسی و اقتصادی از پژوهشهای دانشگاهی را در این نکته باید جستجو نمود و در اینجاست که دانش آموخته ممتاز دانشگاه و متخصص عالی رتبه درمی یابد که غالب نهادهای اجتماعی مستقل و بی نیاز از پژوهشهای دانشگاهی، فعالیتهای خود را سازمان می بخشند.
از سوی دیگر از آنجا که نظام دانشگاه و برنامه های درسی آن طابق النعل بالنعل از روی نظام دانشگاهی غرب الگوبرداری شده است، این روند تشدید خواهد شد. چرا که برنامه های درسی این دانشگاهها مطابق نیاز جوامع آمریکایی و اروپایی طرح ریزی و جاری می شود.
طبق برآوردی که در آمریکای لاتین به عمل آمده است، تنها 30درصد از صاحبان مدارک دکتری در کشور خود می مانند و آنها هم افرادی هستند که توسط شعبات شرکتهای چندملیتی در کشورهای خود استخدام می شوند. نتیجه این نوع تعلیم و تربیت، ترجیح دادن تکنولوژی مدرن و پیچیده (مطابق نیاز جوامع اروپایی و آمریکایی) به تکنولوژی ساده و مناسب این کشورهاست.
3-با این مقدمات می توان نتیجه گرفت که اگر نظام دانشگاهی و برنامه ریزی آموزشی و پژوهشی آن براساس نیازهای اصیل جامعه دینی ایران و پیشبرد اهداف انقلاب اسلامی طراحی شود، بخش عمده ای از جهت گیریهای علمی و پژوهشی دانش پژوهان، طی تعاملی واقعی در رفع معضلات و پرسشهای نهادهای اجتماعی صرف خواهد شد و در غیر این صورت با توقف مسیر تولید علم و جنبش نرم افزاری قتلگاه انقلاب رقم خواهد خورد.
در واقع بنا به نگرش رهبر فرزانه انقلاب اسلامی ، فرآیند "هدفمند شدن دانشگاهها" فرآیندی است که طی آن دانشگاه به عنوان یک "نظام پرورشی" صاحب "محتوای آموزشی" نسبتی منطقی با انقلاب اسلامی برقرار می نماید و محصولات آن پاسخگوی نیازهای جامعه ایران در حوزه های مختلف خواهد بود. در چنین شرایطی دانش آموختگان «دانشگاه » بستر مناسب پژوهش و فعالیت را برای خود فراهم یافته و نتایج تحقیق خود را به مصرف کنندگان واقعی در نهادهای اجتماعی ارائه خواهند کرد.