حجت الاسلام والمسلمين كاظم صديقي ، اين چهره آشناي محافل مذهبي را همگان مي شناسند و نيازي به معرفي ندارد. مطالب شيوا، دلنشين و پرسوز وي علاقه مندان زيادي را به خود جلب كرده است .
وي بيش از 30 سال است كه به تبليغ و ترويج معارف الهي مي پردازد و در سطوح مختلف نزد بزرگاني همچون علامه طباطبايي (ره ) آيت الله بهأالديني (ره )، آيت الله قدوسي (ره )، آيت الله بهجت ، آيت وحيد خراساني ، آيت الله شبيري زنجاني ، آيت الله مشكيني و... تلمذ نموده است . به مناسبت فرارسيدن «ليالي قدر»پای صحبتش نشستیم تا بيشتر و بهتر از فيوضات اين شب ها بهره ببريم .
متن اين گفتگو پيش روي شماست .
¤ شب قدر در مناسبت هاي طراز اول اسلام چه جايگاهي دارد؟
بر حسب آنچه كه ما از عقل و نقل استفاده مي كنيم عالم امكان يك قلب و جاني دارد قلب عالم حقيقت امام زمان (عج ) است .
ايشان هم قطب عالم امكان است و هم قلب عالم اسكان . تپش و ضربان اين قلب ، شب قدر است .
بنابراين شب قدر در طول سال يك شب مركزي است ، نقطه مركزي سال ماست . ذخيره سال از شب قدر به سراسر عالم پخش مي شود. مناسبت هايي براي برخي ايام داريم كه قرآن كريم آنها را با عنوان ايام الله بيان كرده است .
خيلي شب هاي مباركي داريم . شب جمعه جزءليالي متبركه است درهاي رحمت خدا در آن شب باز است . شب هايي مثل شب نيمه شعبان ، شب 72 رجب و ليله الرغائب كه اولين شب جمعه ماه رجب است از شب هاي نوراني هستند.
دريچه هاي رحمت خدا و ابواب فيض در شب قدر باز مي باشد. آنهايي كه استعداد دارند هر چه بناست به آنها داده شود در شب قدر داده مي شود.
آن شبي كه در آن آب حيات مي دهند شب قدر است .
¤ در شب قدر وضعيت چه بخشي از كائنات مشخص مي شود؟
عالم يك واحد نظام مند و بهم پيوسته است . مجموعه عالم مثل مجموعه ارگان هاي بدن است . بنابراين انسان در عالم اثر مي گذارد و از عالم اثر مي گيرد و براي همين امر است كه در قرآن استغفار موجب نزول باران معرفي شده است . «و قلت استغفروا ربكم انه كان غفاراً يرسل السماء عليكم مدراراً و يمددكم باموال و بنين و يجعل لكم جنات و يجعل لكم انهارا» خداوند تبارك و تعالي استغفار را هم موجب آمرزش گناه هم موجب نزول باران رحمت به معناي واقعي ، هم موجب افزايش مال و فرزند و هم موجب رونق نباتات و صحراها معرفي مي كند. در شب قدر سرنوشت انسان تغيير مي كند و تغيير سرنوشت انسان تغيير سرنوشت عالم است . آدم در عالم نقش دارد، اگر پيچ و مهره بد بسته شود به واسطه آن تمام ماشين مختل مي شود و اگر خوب بسته شود ماشين منظم كار مي كند.
كم آبي ها، بي رونقي ها، توفان ها و بلاهاي ديگر گرچه طبيعي است ، اما اين طبيعت عللي دارد. يكي از علل آفت هاي طبيعي ، گناهان است و از جمله علل افزايش نعمت ها تقواي ماست ، اينكه قرآن كريم مي فرمايد و «من يتق الله يجعل له مخرجا»، يعني تقوا بن بست ها را برطرف مي كند.
اراده انسان در همه اينها در وضعيت عالم نقش دارد و اثر گذار است . از اين جهت شب قدر، شب سرنوشت همه عالم و آدم است ، مجموعه گناه و تقواي انسان و ارتباط او با قلب عالم ـ امام زمان (عج ) ـ و نزديكي انسان ها از مركزيت در مجموعه كائنات و نحوه خدمت آنها به ما اثر مي گذارد.
¤ با توجه به قادر بودن خداوند چه لزومي دارد كه برنامه و سرنوشت افراد به شكل سالانه مشخص شود؟
اين كلاس آدم سازي است كه خداي متعال فراهم كرده است ، مدرسه هايي كه براي رشد دانش آموزان ، برنامه هاي دقيق ترسيم مي كنند، هم در كلاس دانش آموزان را امتحان مي كنند، هم امتحانات هفتگي و ماهانه و هم در سال يك امتحان نهايي دارند، گفتن اينكه شما در امتحان هستيد و امتحان نهايي نقش اساسي دارد، خود اين افراد را وادار مي كند كه خود را آماده كنند تا از امتحان سربلند بيرون بيايند، خداي متعال ، اين عالم را براي بشر به عنوان مدرسه و كلاس قرار داده است .
«خلق الموت و الحياه ليبلوكم ايكم احسن عملاً» و اين مقصد در امتحانات سالانه بيشتر عملي است ، يك امتحان نهايي است كه سرنوشت يك سال بعد با اين جلسه رقم مي خورد.
¤ آيا در اين شب كليات مربوط به افراد مشخص مي شود يا تمام جزئيات ؟
انسان با همه شئون زندگي اش در اين شب برنامه اش منظور مي شود، بنابراين هم كليات و هم جزئيات همه مورد تدبير خاص حضرت حق است ، قضاي الهي در شب قدر معين و به وسيله امام زمان (عج ) امضا مي شود.
¤ ارتباط اين مقدرات با اراده و تلاش انسان چگونه است ؟
يكي از بركات اين است كه در انسان هاي نور گرفته از اين شب ، ايجاد تلاش مي كند، كساني كه شب قدر ندارند بيشتر نگران هستند. آنها از اينكه از فيوضات و انرژي لازم كه بايد در اين شب ها دريافت كنند تا در ميدان تلاش به كار بگيرند، محروم هستند، نگران هستند.
كسي كه شب قدر را درك كرده به موفقيت و پيروزي بزرگي نائل آمده است كه پيروزي هاي بعدي را رقم مي زند. انسان آگاه و با معرفت از آن جهت كه به خداي خود اميد داشته و شب قدر با اميد در زده به اين اميد خوشبين است كه خدا او را مدد كرده و با مدد الهي كارهايش رو به راه است . لذا در نهايت عظمت با تصميم قاطع وارد ميدان زندگي مي شود، پشتوانه اش هم دعاي شب قدر است . انسان هاي متدين به هر بهانه اي به اميد خود اضافه مي كنند؛ زيرا اميد، زيربناي هر پيشرفت و جهش است . كساني كه شب قدر را يافته اند، اميد بيشتري دارند، بنابراين موفقيت بيشتري را پيش پاي خودشان مي بينند. لذا با عشق حركت مي كنند، هيچ مانعي را نمي شناسند؛ چون شب قدر را احيا كرده و توفيق دعا كردن داشته است .
¤ آيا اين مقدرات تغييرناپذير هستند يا در شرايط ويژه منعطف پذير خواهند بود؟
يكي از اعتقادات خاص شيعه عقيده به «بدأ» است ، بدأ عبارت است از اينكه مقدمات كاري به گونه اي فراهم شده كه بايد نتيجه خاصي را بدهد و خداوند متعال بر اساس آن مقدمات به ملائك دستور مي دهد اين نتيجه را برايش مهيا كنيد، مثلاً كسي استغفار و دعايي كرده و چيزي را از خدا درخواست كرده خدا به مأمورين اجرايي ـ ملائكه ـ فرمان صادر كرده است كه اين خواسته را عملي كنيد، اين خواسته در مجراي تحقق بود كه بنده گناه مي كند، يك كاري مي كند كه دعاي قبلي خود را هبط مي كند.
برحسب آن برنامه ريزي نتيجه اي مثبت ، مقدر بود. حال كه او عوض كرد: «ان الله لايغير ما بقوم حتي يغيروا ما بانفسهم » اينجا در برنامه ريزي خدا «بدأ» حاصل مي شود.
خداوند به فرشتگان مي فرمايد: اين خودش ، خودش را محروم كرد. بنا بود به نتيجه برسد، ولي با اين آتشي كه روشن كرد آنچه حاصل كرده بود همه را آتش زد. خدا اين بداء را براي اين قرار داده كه انسان هميشه مواظبت و مراقبت كند، چيزي در عالم بر او حاكم نباشد، خودش را هميشه در كار خودش مؤثر به اذن الله بداند.
¤ برخي از بزرگان در توضيح ليله القدر به روايتي استناد مي كنند كه منظور از آن حضرت زهرا(س ) است . چه ارتباطي بين شب قدر و حضرت زهرا(س ) وجود دارد؟
تناسب شب قدر با حضرت زهرا(س ) از چند جهت است .
وجود نازنين حضرت صديقه طاهره وحدتي با حقيقت قرآن دارد، كه شب قدر شب تجلي حقيقت فاطمه (س ) است . از آن جهت كه مادر است و فرزندان آثار مادر هستند، امامان ما كه ولايت مطلقه در عالم دارند و صاحب امر هستند، هر چه دارند از مادر دارند، بنابراين حقيقت شب ، حقيقت وساطت در فيض مطلق است . حضرت زهرا(س ) مقام مادري اش اقتضا مي كند كه امام زمان (عج ) هر چه مصرف مي كند از صندوق مادرش مصرف بكند، هر كس سرنوشت خوب مي خواهد كه با قلم امام زمان (ع ) بخورد آن شب بايد از حضرت زهرا(س ) حواله بگيرد و هر حواله اي را كه حضرت زهرا(س ) بدهند، امام زمان (عج ) امضا مي كنند.
¤ نقش امام زمان (عج ) در تعيين مقدرات چقدر است ؟ آيا ايشان فقط از مقدرات خلائق مطلع مي شوند يا در روند اجراي آنها مسئوليت به عهده مي گيرند؟
وجود مبارك امام صادق (ع ) فرمودند: كه با مخالفان ما يعني كساني كه امامت را قبول ندارند، با آنها به سوره قدر احتجاج كنيد، از آنها بپرسيد: كه شما قرآن را قبول داريد و قرآن تصريح دارد كه «تنزل الملائكه و الروح فيها» در شب قدر به طور مستمر همه ملائكه در يك فرودگاهي نازل مي شوند، بگوييد كه اين فرودگاه ملائكه كجاست ؟ آنها پاسخي ندارند.
ولي ما مركزيت عالم ، مركز فرمان عالم را كه ملائكه از آنجا فرمان مي گيرند، وجود نازنين امام زمان (عج ) مي دانيم و شب قدر، زمان نزول آنهاست و حضرت برنامه يكساله را امضا مي كنند و براي اجرا به ملائكه ابلاغ مي كنند.
امام زمان (عج ) روح و قلب عالم است . هيچ برگي بدون نظر امام زمان (عج ) نمي ريزد، هيچ بذري بدون اذن امام زمان (عج ) نمي رويد، هيچ الهامي براي عمل خيري به دل هيچ كس بدون اذن امام زمان (عج ) وارد نمي شود.
به اذن خدا امام زمان (عج ) همه كاره است . خدا هر كاري را در طول سال انجام بدهد، از مجراي اراده امام زمان (عج ) صورت مي گيرد. قلب مبارك حضرت حجت (عج ) كه خودش قلب عالم است ، ظرف مشيت خداست و مشيت خدا در آن شب تجلي براي كل عالم دارد.
¤ چگونه مي شود شب قدر را درك كرد؟
شب قدر در واقع يك نمودي از واقعيت هاي قبلي انسان است ، مرحوم سيدبن طاووس (ره ) مي فرمايد: كسي كه طالب درك شب قدر باشد بايد از شب قدر امسال برنامه را شروع كند، راه را برود تا برسد، نمي شود راه نرفته يك مرتبه شب قدر بيدار باشد و انتظار داشته باشد شب قدر را درك كند.
مرحوم سيدبن طاووس كه محرم امام زمان (عج ) بوده در كتاب اقبال مي گويد: من شب قدر را درك كردم و نزول ملائكه را ديدم .
معلوم مي شود كه در پيش امام زمان (عج ) بوده و ملائكه كه خدمت امام زمان (عج ) شرفياب مي شدند. ايشان هم كه در مقام شهود بوده با عنايت حضرت ايشان هم مي ديده است . شب قدر در واقع شب وصل با امام زمان (عج ) است .
ممكن است كسي در آن شب جهش داشته باشد، همان شب يك توبه واقعي نصيبش بشود، از خدا دور نيست . «به چيزي كه اميد نداري بيشتر اميد داشته باش تا چيزي كه پيش بيني كردي و اميدوار به آن هستي » شايد خدا در شب قدر به كسي نگاه كرد، لكن به طور طبيعي مقدمات مي خواهد، بايد كسي راه را رفته باشد تا شب قدر را درك كند، كسي كه كاري نكرده و راهي نرفته در شب قدر بنا نيست چيز بيشتري به او داده شود.
شب قدر شب چيدن ميوه هاي باغي است كه خودمان به عمل آورديم ، با سرمايه اي كه ارايه مي كنيم برنامه سال بعد را به ما مي دهند. حقيقت شب قدر رسيدن به انسان كامل است كه رأس آن حضرت زهرا(س ) به عنوان مادر و فرزندانش حضرت حجت (عج ) است و رسيدن به اينها مستلزم كم كردن فاصله با آنهاست .
انسان در طول سال اگر صداقت در بندگي داشت ، اهل مراقبه بود و از خط خارج نشد، در پايان اين خط يك برنامه به دست او مي دهند كه ممهور به امضاي امام زمان (عج ) است و آن وقت به آرامش مي رسد. اينكه مي گويند «شب قدر را درك كنيد» ما اين جمله را هم هنوز نتوانسته ايم درك كنيم . اعمال عبادي بزرگان در اين شب ها مخصوص خود آنها است و ما اعمال آنها را هم نمي توانيم درك كنيم . برنامه مرحوم علامه طباطبايي (ره ) در ماه رمضان كسب معرفت باطني بود؛ چون بردش بيشتر است . ايشان تمام ماه مبارك رمضان را از دوران طلبگي احيا داشته است . علامه در اين شب ها به نماز و سجده و... نمي پرداخت ، بلكه در سكوت و تفكر بود و اين سير باطني و معرفتي است .
¤ چرا مشخص نيست ، «شب قدر» كدام شب است ؟
شب قدر پيش اهلش مشخص است . بزرگان مي گويند: شب نوزدهم «شب برنامه ريزي » شب بيست و يكم «شب تنجز برنامه ها» و شب بيست و سوم «شب ابلاغ برنامه هاي مصوب براي اجرا» مي باشد، كه نهايت و اوج شب قدر است . انسان بايد در آن دو شب كار لازم را بكند تا در شب بيست و سوم ان شالله استعداد پيدا كند تا اشراقات الهي را دريافت كند.
