ناگفته هایی از همایش نوآوری و اجتهاد آیت الله خامنه‌ای در بیروت
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دفتر حفظ و نشر مقام معظم رهبری، همایش «نوآوری و اجتهاد از دیدگاه آیت‌الله خامنه‌ای»، 16 و 17 خردادماه 90 در بیروت برگزار شد. در این همایش به بررسی ابعاد علمی و اجتهادی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای پرداخته شد و اندیشمندان و صاحب‌نظرانی از كشورهای مختلف اسلامی حضور داشتند. در این گزارش، به برخی از ناگفته‌های این همایش و حاشیه‌های آن، به قلم حجت‌الاسلام محمدرضا زائری می‌پردازیم:
جدا از آنچه در رسانه‌های داخلی یا خارجی به شكل خبر یا گزارش درباره همایش بین‌المللی تجدید و اجتهاد آیت‌الله خامنه‌ای منتشر گردید، شاید بد نباشد حاشیه‌های متنوع و مهم این همایش مورد توجه و بررسی قرار گیرد چرا كه ملاحظه این حواشی می‌تواند هم اهمیت این همایش را بیشتر نشان دهد و هم برای برنامه‌های دیگر، مشابه مورد نظر باشد.
پیش از برگزاری همایش برخی نگران عدم موفقیت آن بودند و با اشاره به عنوان صریح همایش یعنی «افكار و اندیشه‌های اجتهادی آیت‌الله خامنه‌ای» می‌گفتند اگر عنوان همایش چیزی دیگر مانند اندیشه‌های اسلامی معاصر یا رهبران معاصر جهان اسلام و امثال این‌ها بود می‌توانست مشاركت گسترده‌تری را جلب كند و برای همین، فكر می‌كردند شاید با توجه به حساسیت‌های شدید سیاسی نسبت به ایران و رهبر معظم انقلاب در فضای رسمی عربی این همایش موفقیت چندانی نداشته باشد لیكن از نخستین ساعات صبحگاه دوشنبه ششم ژوئن شرایط دیگری آشكار گردید.
http://farsi.khamenei.ir/ndata/news/12618/smpl.jpg
محل برگزاری همایش هتل گالریا (ماریوت سابق) در محله «جناح» بیروت بود كه معمولا برای برگزاری بعضی مراسم و همایش‌ها استفاده می‌شود و جمعیت انبوه شركت‌كنندگان در همایش كاملا جلب توجه می‌كرد. شاید اگر محل برگزاری همایش جایی در ضاحیه جنوبی بیروت مثل مجمع سیدالشهدا بود و به صورت یك برنامه مناسبتی و عمومی برگزار می شد حضور انبوه جمعیت خیلی عجیب نبود ولی استقبال گسترده برای یك همایش فكری، علمی و تخصصی عادی به نظر نمی‌رسید؛ طوری كه حضور گسترده‌ی مردم باعث تعجب بود و بسیاری نه تنها جا برای نشستن در جلسه افتتاحیه نداشتند بلكه حتى نتوانستند جایی برای ایستادن در داخل سالن پیدا كنند.
از آنجا كه مهمانان همایش در همین هتل اقامت داشتند و در مراسم افتتاحیه نیز بسیاری از مسئولان رسمی دولتی و بزرگان دینی و سران حزب‌الله حضور پیدا می‌كردند، حفاظت امنیتی هتل مخصوصا در روز افتتاحیه قابل توجه بود.
مشاركت فعال بانوان از طیف‌های مذهبی و اجتماعی مختلف مخصوصا بانوان محجبه و چادری به شكل جدی جلب توجه می‌كرد و نه تنها در جلسه‌ی افتتاحیه، بلكه در نشست‌های تخصصی بخش عمده‌ای از سالن را به خود اختصاص داده بودند و نیز چند بار هم در سخنان شركت‌كنندگان به این موضوع اشاره شد. برخی این مسأله را حجتی بر علیه كسانی ارزیابی كردند كه رویكرد جمهوری اسلامی و رهبر انقلاب را در راستای محدود كردن بانوان تلقی می‌كنند.
دقایقی پیش از آغاز مراسم افتتاحیه یك افسر نظامی به صورت رسمی پیام تبریك و سبدگل اهدایی رئیس جمهور لبنان را به حجت الاسلام والمسلمین شفیق جرادی تحویل داد. میشل سلیمان در این پیام كه ارسال آن به این همایش معنی و مفهوم بسیار مهمی داشت، آرزو كرده بود كه برگزاری همایش امام خامنه‌ای به تقویت بنیان‌های روابط مستحكم برادری و دوستی در لبنان كمك كند.
در مراسم افتتاحیه حضور قوی و غیرمنتظره‌ی مجری برنامه با عمامه‌ی مخصوص اهل سنت لبنان غافلگیر كننده بود و باعث تعجب و تحسین همگان شد، مخصوصا در شرایط فعلی سیاسی و مذهبی جهان عرب كه بسیاری به اختلافات مذهبی دامن می‌زنند این حضور بسیار با معنا و مهم بود. چنین چیزی در لبنان و دیگر كشورهای عربی عادی نیست و معلوم بود كه این شخص دارای مواضع مترقی سیاسی و دینی است و هنگامی كه او برای سخنرانی از آقای نصرالله دعوت كرد، تعابیر بسیار احساسی و عاطفی او و تجلیل ویژه او از حزب‌الله نشان‌دهنده‌ی همین مسأله بود.
حضور رسمی جریان‌های سیاسی، احزاب گوناگون، مسئولان مختلف از طیف‌های مذهبی و سیاسی بسیار قابل توجه بود و چهره‌های فراوانی از طیف‌های بعضا متضاد برای این برنامه در كنار هم جمع شدند. مخصوصا با توجه به اینكه همایش صراحتا به نام رهبر معظم انقلاب برگزار می‌شد این حضور رسمی بسیار معنا داشت.
http://farsi.khamenei.ir/ndata/news/12618/H/139003171900080590_12618.jpg
در میان شركت‌كنندگان، حضور نمایندگان مذهبی اهل سنت –چه از داخل و چه از خارج لبنان- مخصوصا برخی از شیوخ الازهر مصر و یك هیأت از فلسطینی‌ها بسیار جلب توجه می كرد. گروه فلسطینی حتى در جلسات تخصصی هم به طور جدی حضور یافت. خانمی هم از سلفی‌های طرابلس كه با پوشش خاص خود در برنامه‌ها حاضر بود اظهار داشت اخیرا با اندیشه‌های آیت‌الله خامنه‌ای و مفهوم ولایت فقیه آشنا شده و برای آگاهی بیشتر از تفكر شیعه در این زمینه و شناخت دقیق‌تر شخصیت آیت‌الله خامنه‌ای به این همایش آمده است.
همچنین حضور برخی از اساقفه و رؤسای دینی مسیحیان لبنان از جمله فرستاده‌ی ویژه‌ی اسقف اعظم مارونی‌های مشرق قابل ذكر بود. «پدر سبوه سركیسیان» نیز كه اسقف ارامنه ایران است در برنامه حضور فعال داشت و ارتباط صمیمی او با اعضای هیأت ایرانی و علما خیلی دیدنی بود. او كه پایان‌نامه‌ی دكتری خود را در باره فاجعه‌ی كربلا نوشته، در سخنرانی خود نیز به خوبی از نقش رهبر معظم انقلاب در اداره روابط حاكمیت اسلامی با اقلیت‌های دینی و گفتگوی بین ادیان سخن گفت.
درزی‌های لبنان نیز از طیف‌های گوناگون چه از جریان غالب تابع ولید جنبلاط و چه از جریان‌های محدودتر تابع طلال ارسلان و وئام وهاب در برنامه‌ها حاضر بودند. مخصوصا در جلسه افتتاحیه حضور خود وئام وهاب با جماعتی از شیوخ درزی خیلی مورد توجه قرار گرفت. مخصوصا با توجه به شرایط اجتماعی و سیاسی موجود این حضور بسیار مهم بود و نظر به اتفاقاتی كه سه سال پیش طی درگیری‌های داخلی بیروت و جبل میان درزی‌ها و شیعیان رخ داد چنین حضوری در همایش مزین به نام آیت‌الله خامنه‌ای از سوی دروز قابل پیش‌بینی نبود.
پژوهشگران و سخنرانان و مهمانان شركت‌كننده در همایش از كشورهای گوناگون بودند كه از جمله می‌توان به مغرب، فلسطین، سوریه، عراق، كویت، الجزائر، مصر، انگلیس، استرالیا، تونس، ایران و لبنان اشاره كرد. گروهی نیز از علمای نیجریه در مراسم حضور یافته بودند و همچنین در روز افتتاحیه جمعی از طلاب مؤسسه امام خمینی(ره) قم كه در سفر لبنان به سر می‌بردند به صورت گروهی در جلسه شركت كردند.
http://farsi.khamenei.ir/ndata/news/12605/H/139003161711500322_12605.jpg
سخنرانی آقای نصرالله در جلسه افتتاحیه مثل همیشه با استقبال گسترده مواجه شد و در طول سخنرانی ایشان همه با سكوت كامل به آن گوش فرا داده بودند و تنها گاهی در مقاطع مهم حضار شیعه با ذكر صلوات ابراز احساسات می‌كردند. این سخنرانی از دو جهت اهمیت ویژه داشت: یكی از این جهت كه تحلیلی مختصر و دقیق از نقش رهبری در هدایت و پیش‌بینی مقاومت و پیروزی در مقابل دشمن در جبهه خارجی بود و دیگر، از این جهت كه آقای نصرالله برای نخستین بار به برخی نكات از دیدارهای خود و مسئولان حزب‌الله با ایشان طی دو دهه‌ی گذشته اشاره و نكاتی از این جلسات بیان كرد.
هیأت ایرانی حضور قابل توجهی داشت وگرچه شاید توقع می رفت این حضور سطح بالاتر و گسترده‌تری داشته باشد ولی حضور دكتر حدادعادل و برخی از علمای قم و تهران و اساتید دانشگاه و حوزه مانند آیت‌الله محسن اراكی و آیت‌الله محمدی عراقی به همراه نمایندگانی از نهادهای رسمی ایرانی برای همه مشهود بود و همچنین سخنرانی‌های پژوهشگران ایرانی مخصوصا حجج اسلام محمدتقی سبحانی و احمدواعظی با توجه و استقبال مواجه گردید.
ألستر كروك مشاور پیشین رئیس اتحادیه‌ی اروپا و رئیس فعلی مؤسسه‌ی بین‌المللی حل نزاعات نیز به همراه یكی دو تن از همراهانش حضور فعال و جدی در همه جلسات داشت و در سخنرانی خود نیز موضع قابل تحسین و مهمی اتخاذ كرد.
بعدازظهر روز نخست همایش، جلسه‌ای خصوصی میان ارائه‌دهندگان مقالات و شركت‌كنندگان رسمی تشكیل شد كه از قبل به صورت عمومی اعلام نشده بود و بازتاب رسانه‌ای نیز پیدا نكرد. موضوع این جلسه محدود، انقلاب‌های عربی و نقش انقلاب اسلامی و رهبری آیت‌الله خامنه‌ای بود كه مخصوصا از سوی شركت‌كنندگان غیر ایرانی مطالب قابل توجه و مهمی در آن مطرح گردید.
با اینكه معمولا در همایش‌های فكری و علمی استقبال عمومی چندان گسترده نیست اما در این همایش جلسات تخصصی نیز با حضور جدی و انبوه حاضران روبرو شد طوری كه جلسات و نشست‌های تخصصی بین هفتاد تا سیصد و پنجاه نفر شركت كننده داشت. شاید برگزاری پنج نشست مقدماتی با موضوعات مختلف قبل از برگزاری همایش به جدیت و اهمیت آن كمك كرده بودند زیرا به نظر می‌رسید برخی از شركت‌كنندگان با پیشینه‌ی حضور در آن نشست‌ها به همایش آمده‌اند.
در حاشیه‌ی همایش، نمایشگاه كوچكی از نقاشی‌های هنرمندان جوان دانشجوی هنر با موضوع اندیشه‌های آیت‌الله خامنه‌ای برگزار شد. این جوانان كه با عشق و اعتقاد شخصی به این كار اقدام كرده بودند مجموعه‌ای از تصاویر تابلوهایشان را نیز برای ملاحظه و تبرك رهبر معظم انقلاب به همراه هیأت ایرانی به محضر ایشان فرستادند.
در حاشیه‌ی همایش مجموعه‌ای حاوی بروشور همایش و خلاصه برخی مقالات، سی‌دی حاوی برخی از سخنان و اندیشه های آیت‌الله خامنه‌ای، و برخی اوراق برنامه‌ی همایش بین حاضران توزیع شد. نكته مهم در این مجموعه، كتاب كوچكی با عنوان «ولایت فقیه» بود كه نوشته شیخ تاج‌الدین هلالی از علمای الازهر مصر و مفتی سابق مسلمانان استرالیا است. انتشار كتابی با این موضوع از سوی یك عالم اهل‌سنت برای همه باعث تعجب و تحسین بود مخصوصا با توجه به این نكته كه برخی سعی دارند چنین وانمود كنند كه حتى همه علمای شیعه بر این عقیده نیستند، انتشار این كتاب توسط یك عالم سنی بسیار مهم بود.
پوشش خبری رسانه‌ای همایش بسیار گسترده بود طوری كه تقریبا حدود دوازده روزنامه، شانزده كانال تلویزیونی و بیست و چهار سایت خبری اینترنتی در همان یكی دو روز نخست به انتشار اخبار و گزارش‌های همایش پرداختند.
تلاش و فعالیت پرشور حجت‌الاسلام شفیق جرادی مدیر همایش علیرغم مشكل جسمی و حركتی ایشان در طول مدت برگزاری برنامه های مختلف كاملا مشهود بود. ایشان كه از علمای برجسته شیعه لبنان و مورد قبول مسیحیت و مراكز علمی و دانشگاهی مختلف است به همراه همكاران متعهد و پرتلاش خود در پژوهشگاه مطالعات دینی و فلسفی «معارف حكمیه» ماهها برای برگزاری این همایش برنامه‌ریزی كرده بودند.
بعضی اعضای هیأت ایرانی پس از مراسم شام سفارت ایران به مناسبت برگزاری همایش كه با حضور گسترده چهره‌های برجسته‌ی لبنانی در باغ سفارت برگزار شد، به دیدار آقای سیدحسن نصرالله رفتند و این موضوع باعث ناراحتی بقیه مهمانان ایرانی شد كه تازه روز بعد از موضوع مطلع شده بودند!
پیشنهادهای مطرح شده بعد از همایش نیز بسیار قابل تأمل بود و نشان می‌داد كه این همایش نه تنها مثل برخی از همایش‌ها نقطه پایان یك موضوع نبوده، بلكه تازه باعث آغاز حركت‌ها و فعالیت‌هایی نیز شده است. از جمله موضوعاتی كه با این همایش مطرح گردید می‌توان به این موارد اشاره كرد:
1- اعلام جایزه‌ی سالانه امام خامنه‌ای برای خلاقیت فكری و حركت‌های جوانان در جهان اسلام.
2- برگزاری نشست مطالعه اندیشه‌های آیت‌الله خامنه ای در الازهر مصر.
3- برگزاری دوره‌های آموزشی و مطالعاتی اندیشه‌های آیت الله خامنه‌ای در مراكز علمی و آموزشی حوزوی شیعه‌ی لبنان.
4- برگزاری اردوی سیار در مناطق و روستاهای مختلف لبنان برای ترویج و معرفی اندیشه‌های آیت‌الله خامنه‌ای (این حركت آغاز شده است).
5- انتشار و ارائه گزارش سالانه از وضع عدالت در جهان به نام آیت‌الله سید علی خامنه‌ای.
در مجموع، برگزاری این همایش نشان داد كه هم نیاز و ضرورت، و هم زمینه و ظرفیت موجود در جهان عرب و جهان اسلام برای معرفی اندیشه‌ها و افكار ولی‌امر مسلمین بسیار بیش از تصور ماست و ضرورت دارد با بررسی نقاط ضعف و نقاط قوت این همایش، از آن به عنوان یك نقطه‌ی آغاز برای ایجاد یك جریان گسترده و قوی در راستای معرفی چهره واقعی و علمی و فكری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای برای نخبگان فكری و علمی، و فضای فرهنگی و مطالعاتی كشورهای مختلف استفاده شود. چیزی كه باید اعتراف كنیم اینكه متأسفانه تاكنون نه تنها به اندازه اهمیت این موضوع و این شخصیت، بلكه حتى به اندازه مطالبه عمومی رسانه‌های بین‌المللی نیز بدان نپرداخته‌ایم.
|
