بررسی اخلاقی و رفتاری طنز پـــ نه پـــ

ابتدا باید از باب مقدمه خدمت جوانان عزیز عرض کنم که از خصوصیات مومن آن است که همیشه لبخند بر لب دارد و نیز در روایات فضیلتهای زیادی برای شخصی بیان شده که علاوه بر اینکه لبخند خود را از دیگران دریغ نمی کند اهتمام به شاد کردن دل مومنان دارد و  اینکه خداوند شوخی کننده در میان مردم را دوست دارد به شرط آنکه بدون گناه و ناسزاگویی باشد1،آری ماهیت شوخی و خنداندن ماهیت بسیار نیکی است و محبوب خداوند و اولیای او،اما زمانی این ماهیت تغییر می کند که آنچه به ظاهر شوخی و خنداندن دیگران است موجب آزار و بی احترامی و یا تمسخر دیگران ،یا شامل دروغ و تهمت و ناسزاگویی باشد،در این زمان می توان گفت که این عمل علی رغم اینکه دیگر حسنی ندارد عملی مذموم و ناپسند است.

اما آنچه که امروزه به عنوان مینیمال های طنز پـ نه پــ درمیان شبکه های اجتماعی و به تبع آن در میان جوانان و محاورات آنها رواج پیدا کرده، شامل آفت هایی است که در این نوشتار در ضمن بررسی چگونگی شکل گرفتن این گزاره ی به اصطلاح طنز به آفت های رفتاری و اخلاقی آن خواهیم پرداخت.

در یک جمله می توان آسیب این عبارت را دست به دست شدن و منتقل گشتن مفاهیم ضد دینی و ضد فرهنگی و حتی سیاسی از فضای آلوده فیس بوک به میان بافت های مختلف جامعه به بهانه خندیدن و خنداندن تعبیر نمود.

با نگاهی عمیق تر باید گفت بدترین آفت این گزاره ترویج روحیه حاضر جوابی است که این روحیه در موارد بسیاری موجبات ناراحتی خانواده،بزرگتر ها و مخصوصا پدر و مادر را فراهم می آورد و موجب فرو ریختن دیوار های احترام می گردد. در غالب موارد اینگونه جواب دادن به دوستان ،حتی دوستان بسیار نزدیک ،غباری از غم را بر دل آنها می افکند و هر چند که ممکن است چیزی بر زبان نیاورند اما در دراز مدت مطمئنا در نحوه رفتار آنان با یکدیگر تاثیر گذار خواهد بود.

ریشه های رفتاری بوجود آمدن گزاره پــ نه پـــ

از جنبه دیگری نیز می توان آفت های این عبارت ترویج شده را بررسی نمود و آن زمینه های پدیدار شدن همچنین عبارتی است که با دقتی در بسیاری از عبارت های پـ نه پــ  می توان دریافت که اگر نگوییم در همه آنها در اکثریت قریب به اتفاقشان در واقع یک سوال بدون فکر و مهمل و بی فایده است که موجب برانگیخته شدن این عبارت می گردد.

آنچه در بسیاری از ما ها موجود است که سوالی که با اندک تاملی به جوابش می رسیم و با اندک توجهی از انجام آن منصرف خواهیم شد ،بدون آن تامل و توجه عاقلانه بر زبان جاری می کنیم که مطمئنا در شخصیت های کامل و افراد عاقل این قضیه بدین شکل نمی باشد همچنان که در دستورات دینی ما را به فکر کردن قبل از هر سخن فرا می خوانند و می فرمایند : عاقل اول فکر می کند و بعد سخن می گوید 2 اما جاهل بعد از سخن گفتن به گفته خود فکر می کند و در بسیاری از موارد بر آن تاسف می خورد.

غالبا در آن سوالی که افراد در جواب آن عبارت پــ نه پـــ را می آورند اصلا خود شخص سوال کننده در واقع دنبال جواب نیست و در حالی که جواب این سوال را می داند این سوال را می پرسد و علت آن در مثال های مختلف،مختلف است؛ مثلا وقتی شخصی به داروخانه می رود و می گوید باند دارید!؟ و متصدی داروخانه سوال می کند برای بستن زخم می خواهید!؟ ( که در جواب آن عبارت پـ نه پـ  می آید ) آن شخص متصدی داروخانه شاید در زمان پرسیدن این سوال مهمل و بدون جواب یک فرصتی می گیرد تا مثلا مکانی که باند ها را در آنجا گذاشته بازیابی نماید! یا اینکه در بعضی مثال ها صرفا این سوال برای باز کردن سر بحث با طرف مقابل پرسیده می شود و به همین ترتیب این قضیه را می توان در مثال های دیگر بررسی نمود.


حالا در هر صورت (چه اینکه طرف مقابل بدون قصد و توجه این سئوال را پرسیده باشد یا اینکه به عنوان مقدمه یک سئوال و سخن دیگر این سئوال مهمل و مشخص را مطرح کرده باشد و یا قصدهای دیگری در کار بوده باشد) وقتی ما در پاسخ سئوال او که بدون قصد شوخی پرسیده شده می گوییم پــَ نه پــَ فلان! و با دوستانمان شروع به خندیدن می کنیم،در بسیاری از موارد این خنده منجر به خجالت کشیدن طرف مقابل و مسخره کردن او می شود ؛مانند افرادی که پیوسته منتظرند شخصی یک اشتباهی را مرتکب شود تا آن ها با دوستانشان اشتباه آن فرد را ابزار خندیدن خود کنند و لو اینکه این موضوع به قیمت تحقیر و تمسخر طرف مقابل تمام شود و این امور مسلما از آفت های شخصیتی است و از امور منافی با اخلاق و مروت و دین به حساب می آید.

 
پی نوشت:
1-امام باقر عليه السلام :إِنَّ اللّه  عَزَّوَجَلَّ يُحِبُّ المُداعِبَ فِى الجَماعَةِ بِلا رَفَثٍ؛
خداوند عزوجل دوست دارد كسى را كه در ميان جمع شوخى كند به شرط آن كه ناسزا نگويد.
كافى، ج2، ص663، ح4
2-لسان العاقل وراء قلبه،قلب الاحمق وراء لسانه؛
خردمند چون خواهد كه سخنى گوید، نخست در دل بیندیشد و در صلاح و فساد آن بنگرد، آن گاه بر زبان براند. پس زبان او تابع دل و طابع عقل او باشد واحمق هر چه یابد به زبان بگوید، آن گاه به دل در صلاح و فساد آن اندیشه كند پس دل او تابع زبان و طابع هذیان او باشد.        نهج البلاغه حكمت 40
http://aql.blogfa.com