آرشیو نسخه های rss پیوندها تماس با ما درباره ما
مفیدنیوز
اَللّهُمَّ كُنْ لِوَلِيِّكَ الْحُجَّةِ بْنِ الْحَسَنِ صَلَواتُكَ عَلَيْهِ وَعَلى آبائِهِ في هذِهِ السّاعَةِ وَفي كُلِّ ساعَةٍ وَلِيّاً وَحافِظاً وَقائِداً وَناصِراً وَدَليلاً وَعَيْناً حَتّى تُسْكِنَهُ أَرْضَكَ طَوْعاً وَتُمَتِّعَهُ فيها طَويلا                                                                           
صفحه اصلی | سیاسی | اجتماعی | فضای مجازی | اقتصادی | فرهنگ و هنر | معارف اسلامی | حماسه و مقاوت | ورزشی | بین الملل | علم و فناوری | تاریخ جمعه ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ rss
نسخه چاپی ارسال
دفتر مقام معظم رهبری
پایگاه اطلاع رسانی حضرت آیت الله نوری همدانی
پایگاه اطلاع رسانی آثار حضرت آیت الله مصباح یزدی
سایت اینترنتی حجه الاسلام والمسلمین جاودان
استاد قاسمیان
حجت الاسلام آقاتهرانی
پاتوق كتاب
شناخت رهبری
عصر شیعه
پایگاه وبلاگ نویسان ارزشی
صدای شیعه
عمارنامه
شبکه خبری قم
«برجام» به زبان ساده

«برجام» به زبان ساده


اميد اديب


در مجموع برجام و پيوست پنجم، ۵ مقطع زماني را براي توافق ذکر کرده اند. اين مقاطع عبارت اند از؛ روز نهايي شدن مذاکرات، روز تصويب، روز اجرا، روز انتقالي و روز خاتمه قطعنامه شوراي امنيت. ايران و ۱+۵ در هر مقطع زماني، تکاليف و وظايفي برعهده دارند. ابتدا اين مقاطع را توضيح مي‌دهيم و در ادامه با ارائه يک جدول تعهدات هر يک از طرفين را در مقاطع زماني مختلف بررسي مي‌کنيم.

روز نهايي شدن مذاکرات
منظور از روز نهايي شدن مذاکرات، روزي است که گفت وگوهاي هسته‌اي به جمع بندي رسيد. اين اتفاق در سه شنبه گذشته مورخ ۲۳ تير ۹۴ در وين رخ داد و جمع بندي گفت وگوها رسماً اعلام شد. مي‌توان گفت تا اينجا هيچ سند لازم الاجرايي از سوي طرفين تصويب نشده و هيچ تعهدي داده نشده است. در واقع ايران و ۱+۵ بايد در فاصله روز نهايي شدن تا روز تصويب برجام را در مجالس داخلي به تأييد برسانند.

قطعنامه شوراي امنيت در برجام
بنابر بند ۲ اين پيوست بلافاصله پس از روز جمع بندي مذاکرات، شوراي امنيت بايد در قطعنامه‌اي برجام را تأييد کند. مشخصات اين قطعنامه در بند "ن" مقدمه برجام آمده است. بر اساس اين بند: «... اين قطعنامه تأکيد مي‌نمايد که انعقاد اين برجام نشانگر يک دگرگوني بنيادين در بررسي موضوع توسط شوراي امنيت بوده و تمايل شورا براي برقراري يک رابطه جديد با ايران را اعلام مي‌نمايد. اين قطعنامه شوراي امنيت، همچنين لغو تمامي مفاد وضع شده وفق قطعنامه هاي قبلي شوراي امنيت از روز اجرا، ايجاد برخي محدوديت هاي خاص و خاتمه بررسي موضوع هسته‌اي ايران توسط شوراي امنيت سازمان ملل ۱۰ سال پس از روز توافق برجام را مقرر خواهد نمود.» همانگونه که در اين بند آمده است، اين قطعنامه محدوديت هايي بر برنامه هسته‌اي وارد مي‌کند. پيش نويس اين قطعنامه دوشنبه گذشته توسط آمريکا ارائه شد و روز بعد مورد تصويب شوراي امنيت قرار گرفت.

مکانيسم بازگشت تحريم ها
در پاراگراف ۱۲ اين قطعنامه بندي گنجانده شد که سازوکار بازگشت تحريم ها را توضيح مي‌داد. اين بند که مبتني بر بند ۳۶ و ۳۷ برجام نگاشته شد، توضيح مي‌داد که در صورت کشيده شدن اختلاف ايران و ۱+۵ به شوراي امنيت، اين شورا ظرف ۳۰ روز پس از دريافت ابلاغيه کشور شاکي مبني بر «عدم پايبندي اساسي» طرف مقابل، بايد «ادامه لغو تحريم هاي ايران» را به رأي بگذارد. بنابراين در اين حالت اگر آمريکا يا هريک از اعضاي دائم شوراي امنيت (يعني انگليس، فرانسه، چين يا روسيه) بخواهند تحريم‌ها عليه ايران بازگردد، مي‌توانند با استفاده از حق وتو، مانع تصويب قطعنامه گفته شده با مضمون ادامه لغو تحريم‌ها شده و موجب شوند که قطعنامه هاي پيشين و تحريم هاي مربوطه به صورت خودکار «از نيمه شب سي امين روز» به طور کامل احيا شوند. به اين ترتيب اگر يکي از اعضاي دائم شوراي امنيت بخواهد، مي‌تواند ظرف ۶۵ روز، موجب بازگشت تحريم ها عليه ايران شود. البته ذکر اين نکته ضروري است که در برجام قيد شده که در اين صورت ايران اين موضوع را زمينه‌اي براي عدم پايبندي به برجام تلقي خواهد کرد.

روز تصويب توافق چه روزي است؟
هر کدام از دو اتفاق گفته شده در بند ۶ پيوست ۵ برجام زودتر رخ دهد، روز تصويب فرارسيده است؛ يا۹۰ روز پس از قطعنامه شوراي امنيت يا تاريخي زودتر از طريق موافقت ايران و ۱+۵.

روز اجراي توافق
تاريخ دقيقي که به آن روز اجرا گفته شود در برجام وجود ندارد. مطابق بند ۱۴ پيوست ۵، وقتي ايران تعهدات خود را انجام داد و آژانس آنها را راستي آزمايي کرد، روز اجرا آغاز خواهد شد. در اين بند آمده است: «روز اجرا، متعاقب اجراي اقدامات مرتبط هسته‌اي ايران مندرج در بند ۱۵ و به نحو راستي آزمايي شده توسط آژانس و همزمان با اتخاذ اقدامات مندرج در بندهاي ۱۶ و ۱۷ توسط گروه ۱+۵ و وقوع اقدامات مندرج در بند ۱۸ در سطح سازمان ملل متحد طبق قطعنامه شوراي امنيت سازمان ملل متحد خواهد بود.» منظور جملات فوق از اقدامات مرتبط هسته‌اي ايران، تعهدات ۱۱ گانه‌اي است که ايران بايد در حوزه‌هاي مهمي چون سطح و ظرفيت غني سازي، اراک، فردو، ذخائر اورانيوم و ... انجام دهد. همچنين اين بند از پيوست ۵ ابهامي را به وجود آورده و آن اين که به صورت دقيق مشخص نشده آيا ابتدا ايران اقداماتش را انجام خواهد داد و بعد آمريکا و اروپا تعهدات خود را در حوزه لغو تحريم‌ها انجام مي‌دهند، يا اقدامات طرفين همزمان است؟ اين ابهام از آنجا ناشي مي‌شود که اولاً تاريخ اجراي دقيق اقدامات طرف مقابل معلوم نيست و ثانياً در اين بند از کلمات متناقضي چون "متعاقب" و "همزمان" براي تعريف روز اجرا استفاده شده است.

روز انتقالي
«روز انتقالي» نيز مانند روز اجرا تاريخ دقيقي ندارد، بلکه هر کدام از اين اتفاقات زودتر رخ دهد، همان روز، روز انتقالي تلقي مي‌شود؛ گذشت ۸ سال از تاريخ «روز تصويب» يا گزارش دبيرکل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي مبني بر اينکه آژانس به «نتيجه گيري گسترده تر» رسيده است که کليه مواد هسته‌اي در ايران در فعاليت‌هاي صلح آميز قرار دارند.

روز خاتمه قطعنامه شوراي امنيت
بر اساس بندهاي ۲۳ و ۲۴ پيوست ۵ روز خاتمه روزي است که مفاد و تدابير تحميل شده در قطعنامه شوراي امنيت خاتمه خواهد يافت و شوراي امنيت ديگر به موضوع برنامه هسته‌اي ايران رسيدگي نخواهد کرد. بر اين اساس مي‌توان گفت، ايران در تاريخ روز خاتمه به طور کامل از ذيل فصل هفتم منشور سازمان ملل خارج خواهد شد. البته همان طور که در بند ۲۴ آمده اين امر منوط به اين است که برجام به طور کامل اجرا شود و تحريم‌هاي شوراي امنيت طي سال‌هاي اجراي برجام عليه ايران بازنگردد.
مقاطع مختلف برجام و تعهدات طرفين

مقطع زماني طرف متعهد تعهدات مستند تعهدات
از روز نهايي شدن مذاکرات تا روز تصويب توافق همه اعضاي برجام اعلام تأييد اوليه برجام و نهايي شدن مذاکرات بند ۲ پيوست ۵

شوراي امنيت تأييد برجام از طريق تصويب قطعنامه‌اي با مفاد بند ۱۷ پيوست ۵ بند ۳ پيوست ۵

اتحاديه اروپا تأييد قطعنامه شوراي امنيت به وسيله جمع‌بندي شوراي وزيران اتحاديه اروپا بند ۴ پيوست ۵

ايران و آژانس آغاز انجام “ترتيبات” لازم براي اجراي کليه تدابير شفافيت‌ساز مذکور در برجام به نحوي که اين ترتيبات به منظور اجرا در «روز اجرا»، کامل، مستقر و آماده باشد. بند ۵ پيوست ۵

از روز تصويب توافق تا روز اجرا همه اعضاي برجام همه بايد از روز تصويب ترتيبات و تمهيدات لازم براي اجراي تعهدات خود را آغاز کنند، از جمله اقدامات حقوقي و اداري لازم را. بند ۷ پيوست ۵

همه اعضاي برجام اقدام به تصويب يک سند رسمي مي‌کنند که در آن وظايف هر يک از اعضا در بازطراحي نيروگاه اراک تعريف شده است. مطابق اين بند، اين سند بايد نهايتاً تا قبل از «روز اجرا» تکميل شود. بند ۱۲ پيوست ۵

همه اعضاي برجام بايد با مشورت ايران دستورالعمل‌ها و بيانيه‌هايي تهيه کنند که در آن جزئيات لغو تحريم‌ها توضيح داده شده است. بند ۱۳ پيوست ۵

اتحاديه اروپا تصويب يک آيين‌نامه که اعلام مي‌کند تمام تحريم‌هاي اقتصادي و مالي عليه ايران (که در بند ۱۶.۱ آمده)، پس از اجراي تعهدات ايران و راستي آزمايي آن توسط آژانس، لغو خواهند شد بند ۱۰ پيوست ۵ و بند ۱۶ پيوست ۵

آمريکا دستوري از سوي رئيس جمهور اين کشور صادر مي‌شود که اعلام مي‌کند تحريم‌هاي هسته‌اي گفته شده در بخش ۱۷.۱ و ۱۷.۲ از روز اجراي توافق، متوقف مي‌شود. مهمترين اين تحريم‌ها عبارت اند از تحريم مالي و بانکي، بيمه، نفت و پتروشيمي، کشتيراني، نرم افزار، طلا و فلزات گرانبها بند ۱۱ پيوست ۵، بند ۱۷ پيوست ۵ و بند ۴ پيوست ۲

ايران رسما به آژانس اطلاع خواهد داد که از «روز اجرا»، پروتکل الحاقي را به صورت موقت، (تا زمان تصويب آن توسط مجلس) اجرا خواهد نمود و همچنين کد اصلاحي ۳.۱ را به طور کامل اجرا خواهد کرد. بند ۸ پيوست ۵

در زمينه موضوعات مورد نگراني گذشته و حال مفاد بند ۶۶ از بخش (م) پيوست ۱ را اجرا مي‌کند. بند ۹ پيوست ۵

ايران توقف ساخت رآکتور اراک مطابق با طرح قبلي ايران و پر کردن کانال‌هاي ذکر شده با بتون بند ۱۵.۱ پيوست ۵ و بند ۳ پيوست ۱

ايران توقف ساخت قرص و ميله سوخت بند ۱۵.۱ پيوست ۵ و بند ۱۰ پيوست ۱

ايران آماده کردن آب سنگين اضافي در اراک براي فروش در بازارهاي بين‌المللي بند ۱۵.۲ پيوست ۵ و بند ۱۴ پيوست ۱

ايران بايد حدود ۹۷۰۰ کيلو اورانيوم مازاد خود را رقيق سازي کند يا در بازارهاي بين‌المللي به فروش برساند و در طول ۱۵ سال از ۳۰۰ کيلو اورانيوم بيشتر ذخيره نکند. بند ۱۵.۷ پيوست ۵ و بندهاي ۵۷ و ۵۸ پيوست ۲

ايران بازديد آژانس از رآکتور اراک براي نظارت بر ذخيره شدن آب سنگين لازم بند ۱۵.۲ پيوست ۵ و بند ۱۵ پيوست ۱

ايران کاهش سطح غني سازي در حد ۳.۶۷ درصد بند ۱۵.۳ پيوست ۵ و بند ۲۸ پيوست ۲

ايران انبار کردن ماشين‌هاي سانتريفيوژ نطنز که با ۵۰۶۰ سانتريفيوژ مورد توافق ارتباطي ندارند در سالن B سايت نطنز بند ۱۵.۳ پيوست ۵ و بند ۲۹.۱ پيوست ۲

ايران اجراي تمام اقداماتي که تأسيسات هسته‌اي ايران را در حوزه تحقيق و توسعه به سطح مورد توافق برساند. بند ۱۵.۴ پيوست ۵ و بندهاي ۳۲ تا ۴۲ پيوست ۲

ايران توقف غني سازي در فردو بند ۱۵.۵ پيوست ۵

ايران محدود کردن ماشين‌هاي فردو به ۱۰۴۴ ماشين به شرح توضيح داده شده در بندهاي ۴۵ تا ۴۸ پيوست ۲ بند ۱۵.۵ پيوست ۵

ايران تکميل مداليته‌ها و ترتيبات خاص مربوط به هر تاسيسات که به آژانس بين‌المللي انرژي اتمي اجازه مي‌دهد اقدامات شفافيت ساز پيش بيني شده در پيوست شماره ۱ را اجرا نمايد بند ۱۵.۹ پيوست ۵

ايران آغاز اجراي موقت پروتکل الحاقي و کد اصلاحي ۳.۱ بند ۱۵.۱۰ پيوست ۵ و بندهاي ۶۵ و ۶۵ پيوست ۲

ايران ارائه گزارش‌هايي در خصوص ماشين‌هاي سانتريفيوژ و جزئيات آنها مطابق بندهاي ۸۰ و ۸۱ پيوست ۲ بند ۱۵.۱۱ پيوست ۵

ايران انجام برخي اقدامات ديگر که نسبت به تعهدات گفته شده فوق از درجه اهميت کمتري برخوردارند. پيوست‌هاي ۲ و ۵

روز اجراي توافق تا روز انتقالي اتحاديه اروپا، آمريکا و شوراي امنيت آغاز اجراي قوانين، آيين نامه‌ها و دستوراتي که تحريم‌ها را لغو، تعليق يا متوقف مي‌کند. بندهاي ۴.۱ تا ۴.۸ پيوست ۲، بندهاي ۱۸.۱ پيوست ۵، بندهاي ۱۶.۱ تا ۱۶.۴ پيوست ۵

از روز انتقالي تا روز خاتمه اتحاديه اروپا و آمريکا اصلاح قوانين تحريمي عليه ايران به نحوي که به لغو تحريم‌هاي کامل باقي مانده مرتبط با برنامه هسته‌اي ايران منجر شود (البته تحريم‌هاي مندرج در بند ۲۵.۱ پيوست ۵ از روز خاتمه لغو خواهد شد.) قسمت "د" بند ۳۴ برجام و بند ۱۹ پيوست ۵

ايران ايران پروتکل الحاقي را تصويب خواهد کرد. قسمت "د" بند ۳۴ برجام و بند ۲۲ پيوست ۵

روز خاتمه قطعنامه شوراي امنيت شوراي امنيت تدابير تحميل شده در قطعنامه شوراي امنيت عليه ايران به اتمام مي‌رسد و اين شورا ديگر به برنامه هسته‌اي ايران رسيدگي نخواهد کرد بندهاي ۲۳ و ۲۴ پيوست ۵

اتحاديه اروپا همه مفاد باقيمانده آيين نامه اجرايي شماره ۲۰۱۲/۲۶۷ و تصميم شماره ۴۱۳/۲۰۱۰ شوراي اتحاديه اروپايي را لغو خواهد کرد. بند ۲۵.۱ پيوست ۵
*خراسان



نام(اختیاری):
ایمیل(اختیاری):
عدد مقابل را در کادر وارد کنید:
متن:

کانال تلگرام مفیدنیوز
کلیه حقوق محفوظ است. نقل مطالب با ذکر منبع بلامانع ميباشد.