آثار کیمیایی خاصیت بیشتری دارد یا حلوا ارده؟

"بسم الله الرحمن الرحیم"

در جریان پخش برنامه زنده هفت جمعه گذشته، که در آن مسعود فراستی و علی معلم به نقد جرم مسعود کیمیایی پرداختند، معلم مسایلی را مطرح کرد که پرداختن به آن و تامل در مورد آن صحبتها را پیشنهاد می کنم.

علی معلم در میانه ی صحبت هایش گفت: اینکه شاید عده‌ای سلیقه ایشان(کیمیایی) را در نگرش اجتماعی نپذیرند، ایرادی نیست. ایراد این است که ما به گونه‌ای با هنرمند رفتار می‌کنیم که انگار هنرمند کسی است که باید سخن ما را بشنود و عین سخن ما رفتار کند.

این نکته زیر بنایی ترین نکته در گفته های معلم است. اصول مطروحه توسط خالق اثر که دنیای او را ترسیم می کند، اصل موضوع نقد را تشکیل می دهد. فیلم ساز یا خالق اثر تا کجا حق دارد دنیای درون خود رابسازد؟ مثلا کیمیایی حق دارد فیلم "بیگانه بیا" ساخته 1347 خود را بسازد؟ تم این فیلم جوان هوس‌باز و دختری فریب خورده در خانواده‌ای مرفه است، که فیلم حتی از جهت ساخت، ساختار مستحکمی ندارد. ما با این فضای فکری باید بگوییم که می شود و حتی باید به خاطر تقدس کاذب و متوهمانه هنر در ذهنمان اجازه دهیم کیمیایی درونیات خود و مشکلات و دغدغه های سطحی خود را بسازد و همه باید به این شطحیات احترام کنند و اگر بخواهیم خیلی مسالمت آمیز برخورد کنیم، بگوییم تو فیلمت را بساز اما من آن را دوست ندارم و نمی بینم!

چه کسی گفته کیمیایی یا هر به اصطلاح هنرمندی، اجازه دارد  درونیاتش رابسازد؟ اصل و اصول حاکم بر گفتمان سینما و طرح دغدغه ها مشخص است و آن هم "اسلام" است. نه دغدغه ی کسی که فقط در افکارش، ناموس و رفیق و وطن(دیالوگ های فیلم اعتراض) اهم قضایا را تشکیل می دهد. او می تواند فکر کند، اما سینما ملک شخصی او نیست که هر چه در ذهن دارد بروز دهد. چه کسی  به صدا و سیما اجازه داده است تا رسانه ملی را محل تبلیغ کلاس های بازیگری و محل فساد اینگونه افراد قرار دهد؟

آقای معلم می گوید: هنرمند بنده ی نظر من نیست! هنرمند اثری می‌آفریند با بینش ، نگاه و فلسفه خودش.آن چیزی که شما می خواهید حلوا ارده است!

در ابتدا باید نظر آقای معلم را راجع به این جملات پرسید:"سینما کوچک‌تر و بی حیاتر از آن‌ست که همه‌ی زندگی من باشد. اصولا هنر کوچکتر از آنست که همه‌ی زندگی آدم باشد." این جملات، جملات کیمیایی در روزنامه کیهان سال 1354 است!

سینما و هنر به گفته شما درونیات و دنیای بازیگر راتشکیل میدهد، اما گویا کیمیایی این دنیا را بسیار کوچک و بی حیا می داند،اگر درست فهمیده باشم فلسفه خود کیمیایی باید بسیار کوچک و دور از حیا باشد؟!

در تاریخ آمده شاه عباس به‌دنبال جیره غذایی مناسب برای سربازانش بود که دارای این شرایط باشد اولا مقوی و انرژی زا باشد ثانیا حمل و نقل آن آسان و ثالثا برای شرایط جنگی مناسب بوده وبرای مصرف نیاز به گرم کردن نداشته باشد به‌دنبال این قضیه مرحوم شیخ بهایی با همکاری شیرینی سازان آن زمان چیزی را که امروز بنام حلوا ارده معروف است، اختراع نمود.

" آن چیزی که شما می خواهید حلوا ارده است!"، این حرف درست است ومن به شما می گویم خدا از دهانتان بشنود،من حلوا ارده می خواهم نه هر چیز بی خاصیت یا مضر دیگری که هر شخص دون مقداری ساخته باشد،تا غذای فکر و روحم کنم و به دیگران هم پیشنهاد دیدن و شنیدن آن را بدهم. بهتر بود که محصول کیمیایی را با محصول های هم سنخش مانند آثار کیارستمی و میلانی و پناهی قیاس می کردی نه باحلوا ارده.

معلم در ادامه حرف های عجیبش را به اوج رساند و گفت:قیصر باعث یک حرکت اجتماعی شد.می شود گفت که قیصر یکی از دلایل انقلاب بود! علی معلم در پایان تاکید کرد: کیمیایی در جرم دارد به صراحت راجع به ارزشهای اخلاقی حرف می‌زند!

از مشاور کروبی که خود را فردی انقلابی می دانست، هم بیشتر از این شناخت از انقلاب انتظار نمی رود. بعضی از صحبتها آنقدر بار منطقی! دارد که جوابش باید به این سبک داده شود! آخر امام(ره) و امت انقلابی که هدفشان تحقق اسلام و رفع دین زدایی بود، از کجای قیصر این مفاهیم را یافته بودند؟ به راستی کجای قیصر مفاهیم دینی دیده اید؟ نکند انقلاب ایران هم اسلامی نبود؟! اصلا کجای شخصیت کیمیایی می توان دغدغه های مذهبی-دینی را یافت؟ نکند علاقه و ازدواج او با گوگوش، انقلابی درونی در او ایجاد کرده که پس از سالها به شما انتقال داده است؟

علیرضا دهقان