سرنوشت انقلاب يمن چگونه رقم می خورد؟

هرچند صالح پس از مجروح شدن در حادثه حمله روز جمعه گذشته به كاخ رياست جمهوري به منظور درمان عازم رياض پايتخت عربستان شد اما هنوز اين سوال مطرح است آيا او كه بر حفظ قدرت پافشاري داشت و بهاي قدرت طلبي خود را با جان بسياري از مردم كشورش پرداخت ، به يمن بازمي گردد؟
اين سوالي است كه هواداران صالح به آن پاسخ مثبت داده و تاكيد دارند كه وي به زودي به كشور برمي گردد اما مخالفان نيز از تصميم قاطع خود براي جلوگيري از تحقق اين گزينه سخن گفته اند.
به نظر مي رسد يمن همچنان آبستن حوادث غيرمنتظره اي است اما روزهاي آينده كم كم غبار ابهام برطرف خواهد شد.

** عربستان ميزبان ديكتاتورهاي تونس و يمن
----------------------------------------------------------
به گزارش رسانه هاي عربي صالح كه به منظور مداوا به رياض رفته است يكشنبه گذشته تحت دو عمل جراحي قرار گرفت و به گفته مسوولان سعودي دو هفته درعربستان خواهد ماند.
پايگاه اينترنتي النشره لبنان به نقل از منابع عربستاني گزارش داد كه يك تيم پزشكي عربستاني - آلماني عمل جراحي صالح را برعهده داشت و او دوره نقاهت خود را در عربستان خواهد گذراند و سپس به كشورش بازخواهد گشت.
روزنامه عكاظ عربستان هم به نقل از يك مقام سعودي كه خواست نامش فاش نشود گفت كه ‌ 'صالح با استفاده از يك فروند هواپيماي پزشكي سعودي وارد عربستان شد و يك هواپيماي ديگر نيز اعضاي خانواده اش را به اين كشور منتقل كرد. صالح به محض ورود به عربستان به يك بيمارستان نظامي منتقل شد.
حضور صالح در عربستان در حالي است كه اين كشور پيش از اين ميزبان بن علي ديكتاتور تونس بود و در جريان انقلاب مردمي مصرنيز برخي خبرها از تكاپوي سعودي براي پذيرش مبارك خبر دادند.

** يمن در انتظار احتمالات متعدد
------------------------------------------------
خروج عبدالله صالح از يمن ، خلا سياسي ناشي از نبود رئيس جمهور، رئيس مجلس نمايندگان، رئيس مجلس شورا ،نخست وزير و دو معاون او كه در حمله روز جمعه به قصر رياست جمهوري مجروح شدند، احتمالات متعددي را در مورد سرنوشت آتي اين كشور در محافل سياسي مطرح كرده است.
به اعتقاد برخي تحليلگران و ناظران سياسي، تماسهاي بين المللي و منطقه اي با 'عبد ربه منصور هادي' معاون رئيس جمهور كه وظايف او را برعهده گرفته است، به خوبي از گامهاي بين المللي به منظور پر كردن خلا سياسي حكايت دارد و نشان مي دهد كه برخي محافل داخلي و خارجي در مورد او نظر مساعدي دارند.
البته جوانان انقلابي در يمن معاون عبدالله صالح را فاقد مشروعيت اداره كشور مي دانند و معتقدند كه انقلاب يمن به منظور سرنگوني نظام حاكم برپا شد نه جايگزيني شخصي با شخص ديگر.
'حزام المريسي' وكيل مدافع يمني به برخي رسانه هاي عرب زبان گفته است: بنابر ماده 116 قانون اساسي اين كشور در صورتي كه رئيس جمهور از سمت خود كنار برود و يا قادر به ادامه كار نباشد اختيارات وي به معاونش انتقال مي يابد. به عقيده وي 'اكنون دو راه براي حل مشكل وجود دارد، نخست انتقال قدرت به معاون رئيس جمهور كه اين گزينه نيازمند اين است كه كارشناسان قانوني، ناتواني رئيس جمهور از ادامه اختيارات خود را تاييد كنند كه اين موضوع نيز با ديدگاه قانوني و به دور از اوضاع جاري يمن ارتباط دارد. اما راه دوم، تشكيل شوراي انتقالي از سوي جوانان انقلابي است به اضافه اينكه آنان مي توانند با هماهنگي با معاون رئيس جمهور به سمت اصلاحات فوري قانون اساسي و برگزاري انتخابات حركت كنند كه اين گزينه با توجه به شرايط كنوني يمن، بهتر از گزينه نخست است'.
'خالد الانسي' ديگر فعال حقوقي در يمن نيز به يك رسانه يمني گفت : با شعله ور شدن انقلاب مسالمت آميز در يمن مشروعيت قانوني نظام سياسي حاكم از بين رفت و انقلاب مردمي از مشروعيت برخوردار شد. وي در مورد انتقال اختيارات رئيس جمهور به معاون وي گفت كه عبد ربه ، وجهه قانوني ندارد زيرا دستور رياست جمهوري مبني بر تعيين وي به عنوان معاون صالح پس از انتخابات سال 2006 صادر نشد بلكه او اين پست را بنابر عادت و نه بر اساس قانون برعهده گرفته است. وي گفت كه صالح از صدور دستور رياست جمهوري مبني بر تعيين عبد ربه به عنوان معاون خود خودداري مي كرد تا به اين ترتيب در صورتي كه رئيس جمهور با وقوع هرگونه اقدام غيرمنتظره قادربه اداره كشور نباشد رياست جمهوري به او منتقل نشود.
به گفته الانسي 'كميته انقلاب، چگونگي اداره مرحله انتقالي را از طريق تشكيل شوراي موقت رياست جمهوري و شوراي ملي انتقالي و نيز تشكيل دولت
تكنوكرات مشخص كرد و اين تشكيلات اجراي اهداف انقلاب از جمله گفت وگوي ملي فراگير و تدوين قانون اساسي و اجراي انتخابات پارلماني و رياست جمهوري را بر عهده دارند. كميته سازماندهي انقلاب يمن كه نخستين هدف خود يعني بركناري صالح از قدرت را تحقق بخشيده است و اكنون بر مرحله جديدي تاكيد دارد كه شامل مبارزه مسالمت آميز تا تحقق تمام اهداف انقلاب است.'
اين كميته تمام نيروهاي ملي و گروههاي سياسي را به تشكيل شوراي موقت رياست جمهوري به نمايندگي تمام نيروهاي ملي و شوراي ملي انتقالي با حضور جوانان و تمام نيروهاي ملي و تلاش براي تدوين قانون اساسي جديد كه پاسخگوي تمام خواسته هاي مردم آزاديخواه يمن باشد فراخوانده است.

** عبد ربه منصور هادي كيست؟
-----------------------------------------
معاون رئيس جمهور يمن در سال 1945 در روستاي ذكين از توابع استان ابين واقع در جنوب يمن متولد شد و در سال 1964 از مدرسه نظامي كه مخصوص آموزش افسران ارتش بود فارغ التحصيل و سپس راهي انگليس شد و پس از آن نيز چند دوره نظامي ديگر را پشت سر گذاشت و در سال 1966 به عدن برگشته و به منظور آموزش نظامي راهي قاهره شد و در سال 1976 نيز به منظور آموزش اختصاصي فرماندهي و ستاد ارتش به روسيه رفت و چهار سال در آنجا ماند.
وي در سال 1983 به معاونت رئيس ستاد ارتش در امور اداري ارتش و رئيس كمتيه مذاكره در معامله هاي تسليحاتي با اتحاد شوروي سابق رسيد.
منصور هادي به همراه دوستان خود در تلاش براي منظم كردن نيروهاي نظامي ارتشي بود كه پس از پيروزي نيروهاي هوادار علي سالم البيض دبير كل سابق حزب سوسياليست در جنوب يمن بر نيروهاي حامي ناصر محمد رئيس جمهور پيشين يمن در سال 1986برآمده و آنان را در هفت گردان سازماندهي كرده و آن را گردان وحدت يمن ناميد.
وي در مي 1994 به عنوان وزير دفاع تعيين شد و پنج ماه بعد نيز به معاونت رئيس جمهوري يمن رسيد.

** خشونت هاي يمن دامن رئيس جمهور را گرفت
---------------------------------------------------------
احمد الزرقه نويسنده يمني و ازمبارزان دولت كنوني يمن كه مواضعش در رسانه هاي عرب زبان مطرح شده، معتقد است كه 'هدف قرار دادن صالح و معاونان بلند پايه او هرچند از نظر طراحي و زمان اجراي آن و دقت در آن با ابهام و پيچيدگي روبه رو است، اما نشان مي دهد كه در پرتو شدت خشونت و مخالفت با تمام راه حل هاي پيشنهادي داخلي و منطقه اي براي انتقال قدرت در يمن، هيچ كس نمي تواند از خشونت در امان باشد.'
به گفته وي ' احتمال دارد ادامه تسلط نزديكان صالح بر برخي نهادهاي امنيتي و نظامي منجر به بروز مشكل در انتقال آرام قدرت پس از سفر صالح به عربستان شود.به هر حال يمني ها در بين اين كشمكشها، خوشبيني و بدبيني ها در صحنه يمن و حتي نگراني از سوق يافتن روند حوادث به سمت مسيري خونين، اميدوارند كه روزهاي آينده براي آنان رنج و دردي بيش از اكنون را به دنبال نداشته باشد.'

** برخي رسانه هاي عربي: عوامل بركناري صالح كامل شده است
--------------------------------------------------------------------
علي الجرادي سردبير روزنامه مستقل 'الاهالي' چاپ يمن معتقد است: در نبود مسوولان يمن و جدا شدن فرماندهان نظامي، غير نظامي و قبيله اي از عبدالله صالح و نيز در شرايطي كه انقلاب مردمي و فشارهاي بين المللي و منطقه اي براي كناره گيري وي از قدرت ادامه دارد،به نظر مي رسد صفحه فعاليت هاي صالح بسته شده باشد زيرا عناصر بركناري رييس جمهوري كامل شده است.
وي تاكيد كرد: تمام نشانه هاي موجود حاكي از اين است كه صالح به يمن باز نمي گردد و روند امور به سمت دو گزينه در حركت است، نخست: عبد ربه بنابر قانون اساسي ، قدرت را در اختيار بگيرد و درصورتي كه اين گزينه ممكن نباشد راه دوم محقق مي شود كه شامل تشكيل شوراي نظامي به منظور تضمين حفظ امنيت و ثبات در مرحله آينده است.
به گفته الجرادي ' ديگر جايي براي ميانجيگري يا پيشنهاد باقي نمانده است زيرا تلاش هاي سابق همگي به شكست منجر شد و وقايع موجود در يمن انتقال سريع قدرت به هر شيوه اي خواه نظامي و يا قانوني را ضروري ساخته است از همين رو مجالي براي هيچ گونه ابتكار ع مل به جز تسويه حسابهاي سياسي داخلي و منطقه اي و بين المللي براي انتقال قدرت باقي نمانده است.'
سعيد شمسان عضو هيات اجرايي فراكسيوني از مخالفان دولت يمن و نيز رئيس دايره سياسي حزب جمعيت يمن براي اصلاحات است به رسانه هاي يمني گفت: 'تشكيل شوراي انتقالي متشكل از نمايندگان نيروهاي مخالف، جوانان انقلابي و فرماندهان نظامي و سران جامعه مدني ضرورتي اجتناب ناپذير است.
به گفته وي ' تشكيل شوراي انتقالي گامي از قبل بررسي شده بود كه اكنون زمان ايجاد آن فرا رسيده است. معاون رئيس جمهور نيز در اين خصوص و در اين لحظات حساس نقش اساسي و تكميل كننده دارد، به ويژه اينكه ماده 116 قانون اساسي يمن از اين حكايت دارد كه در صورت ناتواني رئيس جمهور از انجام وظيفه،معاون وي مسووليت او را به طور موقت و براي زماني كه از 60 روز فراتر نرود برعهده مي گيرد و در اين فاصله بايد انتخابات جديد رياست جمهوري برگزار شود'.

برخي تحليل گران نيز حوادث جاري يمن را پايان دوره رياست جمهوري 33ساله صالح مي دانند. او در اين مدت از چند كودتا و تلاش براي ترور جان سالم به در برد كه مشهورترين آن كودتاي ناصري ها عليه او سه ماه پس از رياست جمهور در سال 1978 بود.
تعدادي از رهبران مخالف دولت با تاكيد براينكه انتقال قدرت به چهره هاي غيرنظامي در يمن ضروري است خواسته اند تا به منظور جلوگيري از بروز هرج و مرج در اين كشور، جابه جايي قدرت هرچه سريعتر صورت گيرد.

پايگاه خبري الحيات در گزارشي به نقل از دكتر 'فارس السقاف' رئيس مركز مطالعاتي المستقبل دراين زمينه گفت: روند كنار گذاشتن صالح طي شده و صفحه عملكرد وي در عرصه سياسي يمن بسته شده است. نگراني كنوني از احتمال واكنش انتقام جويانه نزديكان او در نهادهاي امنيتي است به ويژه اينكه كساني كه مجروح شده اند نه از شخصيت هاي عادي بلكه نخست وزير و فرماندهان كليدي بوده اند.
وي در عين حال به قدرت رسيدن يك نيروي هوادار صالح را بعيد دانست و افزود: خيل عظيم مردم همچنان در خيابانها سرنگوني نظام حاكم را خواستار هستند و نيروهاي مسلح حامي انقلاب نيز از تحقق چنين احتمالي جلوگيري مي كنند.'

** نقش ارتش
------------------------
'فارس السقاف' رئيس مركز مطالعاتي المستقبل در مورد نقش ارتشيان پيوسته به انقلابيون، در روند كنوني تحولات يمن، گفت كه فرماندهان ارتش نبايد در اين شرايط تماشاچي باشند بلكه بايد براي پركردن هرگونه خلا امنيتي احتمالي تلاش كنند.
' فرماندهي ارتش در انتظار اعلام دولت باقي خواهد ماند و در صورتي كه دولت بنابر قانون اساسي از انتقال قدرت به معاون رئيس جمهور خبر دهد بهتر است كه ارتش بيانيه دوم خود را در تاييد اين اقدام صادر كند اما چنانچه اعلام شود صالح همچنان رئيس جمهور يمن است بي ترديد بيانيه دوم ارتش متفاوت خواهد بود.'
به گزارش پايگاه خبري الحيات' با وجود اينكه جوانان انقلابي يمن با برگزاري جشن و شادماني در ميدان التغيير در صدد تاكيد بر سرنگوني نظام حاكم هستند اما مخالفان يمني تمام تلاش خود را براي جلوگيري از بازگشت صالح به يمن به كار خواهند گرفت.
خبرگزاري رسمي يمن 'سبأ' كه پيشتر از ديدار عبد ربه با جرالد ويرستاين سفير آمريكا در يمن و گفت و گو در مورد تحولات يمن خبر داده بود در گزارش ديگري ازديدار دو شب پيش عبد ربه با فرزندان، برادران و برادر زاده هاي عبدالله صالح كه در تشكيلات نظامي و امنيتي يمن پست هاي مهمي دارند خبرداده بود.
محمد قحطان سخنگوي مخالفان يمن با تاكيد بر اينكه تمام تلاش خود را براي جلوگيري از بازگشت صالح به كار خواهد گرفت و با اشاره به سفر صالح به عربستان گفت كه اين پايان نظام مستبد و فاسد صالح است و صفحه سياسي صالح مدتها پيش بسته شد.
قحطان گفت كه مخالفان آماده همكاري با معاون صالح هستند اما وي بايد فرزندان صالح را مجبور كند كه قدرت را به او واگذار كنند.
صالح سران قبيله 'الاحمر' را به هدف قرار دادن خود متهم كرده و تهديد كرد كه با آنان مقابله خواهد كرد اما آنان دست داشتن در حمله به صالح را تكذيب كردند.
هواداران 'الاحمر' كه رئيس قبيله حاشد است در دو هفته گدشته در صنعا نبرد خونيني با نيروهاي امنيتي هوادار صالح داشتند.

** چند ابهام در عرصه تحولات يمن
-------------------------------------------
به گزارش پايگاه القدس العربي پس از مجروح شدن صالح در جريان تلاش براي حمله به او، يمن با تحولات پي در پي و مبهم روبه رو است زيرا مشخص نيست كه آيا صالح در جريان بمباران مسجد رياست جمهوري كه در كنار سران نظام مشغول اداي نماز جمعه بود مجروح شد يا اينكه يكي از اعضاي گارد رياست جمهوري به منظور انتقام از قبيله خود، دست به ترور او زد؟
ابهام ديگر در مورد حكومت يمن مربوط به نبود رئيس جمهور برمي گردد، زيرا برخي خبرها حاكي از اين است كه منصور هادي ،معاون صالح كه بايد مسووليت وي را در غياب او برعهده بگيرد، در منزل خود به سر مي برد و عملا احمد علي عبدالله صالح پسر رئيس جمهور اداره كشور را در دست دارد و در قصر رياست جمهوري حضور دارد و برخي از عموزاده هاي او كه فرماندهي نيروهاي امنيتي و گارد رياست جمهوري را برعهده دارد به او كمك مي كنند.

گزارش پايگاه خبري العرب نيز حاكي است: ' اگرچه در اين شرايط شيخ صادق الاحمر رئيس قبيله حاشد ميانجيگري عربستان براي توقف كشتار و مبارزه را پذيرفته و از برخي ساختمانهاي دولتي كه به دست گرفته بود خارج شده اما هنوز تنش در يمن حاكم است و تظاهرات كنندگان به اعتراض هاي خود براي كناره گيري صالح از قدرت ادامه مي دهند.'
' به گفته يك مسوول سعودي صالح در صدد است دو هفته ديگر به كشورش بازگردد اما تجربه سالهاي گذشته نشان داده كه رئيس جمهوري كه در اثر انقلاب مردمي و يا كودتاي نظامي يا غير نظامي بركنار شده باشد ديگر هيچگاه به رياست جمهوري بازنمي گردد به ويژه اگر وي كشور را به هر دليلي ترك كند.'
'جعفر نميري رئيس جمهور سودان نيز به همين سرنوشت دچار شد و اين وضعيت در مورد شيخ خليفه بن حمد آل ثاني پدر امير كنوني قطر نيز رخ داد زيرا وي در جريان سفر رسمي به قاهره قدرت را از دست داد.
برخي رسانه هاي عرب زبان و ازجمله پايگاه خبري العرب پيشنهاد دادند: با توجه به شرايط كنوني يمن، براي صالح بهتر است كه از حادثه ترور خود و انتقال به رياض استفاده كرده و از قدرت كنار برود. بي ترديد وي در چند ماه اخير بسياري از پايگاههاي حمايت مردمي و قبيليه اي را از دست داده بود، بويژه اينكه اختلاف با شيخ صادق الاحمر ضربه بزرگي براي وي بود.
'بنابراين صالح بايد با پذيرش شرايط پيش آمده ، از قدرت كنار برود. در غيراين صورت جايگزيني جز جنگ داخلي براي آن وجود ندارد، جنگي كه در جريان آن يمن به حمام خون تبديل مي شود، بدون اينكه پيروزي صالح در آن تضمين شده باشد.'

** آيا روند تغيير در يمن شتاب مي گيرد؟
------------------------------------------------------------------------
به گزارش پايگاه خبري مصري ' الاهرام'، يمني ها پس از تلاش براي حمله به عبدالله صالح در بمباران مسجد كاخ رياست جمهوري در صنعاء، احساسات مختلفي بروز دادند. حاميان او از شنيدن اين خبر شوكه شده و از اينكه وي از اين مهلكه جان سالم به در برد خرسند شدند.
رهبران حزب كنگره ملي حاكم يمن به شدت با سخن گفتن در مورد پايان دوره صالح مخالف بوده و وضعيت جسمي او را خوب دانسته و تاكيد دارند كه به زودي به كشور باز خواهد گشت و به فعاليت خود ادامه خواهد داد در حالي كه برخي خبرها حاكي از تشكيل شوراي انتقالي براي اداره كشور پس از خروج صالح از يمن است.
در اين ميان، جوانان انقلابي يمن در ميدانهاي الحريه و التغيير صنعا و چند شهر ديگر يمن، جشن گرفته و سرودها و آوازهاي ملي سر دادند. البته برخي مخالفان يمني با محكوم كردن اقدامات خشونت آميز نشان دادند كه در خصوص اعلام موضع خود اندكي درنگ داشته اند.
به هر حال در ميان دسته بندي مواضع و احساسات يمني ها در قبال اين اتفاق، در مورد اهميت تلاش براي حذف رئيس جمهور و تاثير آن برجنبش اعتراض آميز گسترده كه از چهار ماه پيش آغاز شده است، نوعي توافق نظر وجود دارد.
به گفته ناظران و كارشناسان سياسي در صنعا، نشانه هاي تغيير در يمن هنگامي ظاهر شد كه عبد ربه منصور هادي رياست جمهوري و فرماندهي نيروهاي مسلح را عملا و پس از اينكه صالح كشور را ترك كرد برعهده گرفت.
برخي خبرها نيز از تماس با مخالفان در خارج ازيمن به ويژه رهبران تاثيرگذار در روند سياسي به منظور مشاركت در فعاليت سياسي آينده حكايت دارد.
منابع سياسي در صنعاء فاش كردند كه خروج صالح از كشور به منظور معالجه پس از تشكيل شوراي موقت متشكل از معاونان و بستگان او شامل علي الانسي مدير دفتر صالح و رئيس امنيت ملي، سرلشگر علي صالح الاحمر مدير دفتر فرماندهي عالي نيروهاي مسلح و سرلشگر محمد صالح الاحمر رئيس واحد عمليات ويژه در گارد رياست جمهوري و سرلشگر محمد صالح الاحمر فرمانده نيروي دفاع هوايي انجام گرفت.
به گزارش الاهرام 'اين نامها نشان مي دهد كه برخي طرف هاي غربي - عربي درگير درعرصه يمن، در مورد اين افراد توافق داشتند و ماموريت آنان كمك به معاون رئيس جمهور و تضمين جلوگيري از فروپاشي نهادهاي امنيتي و نظامي تحت نظارت آنان و فراهم كردن زمينه خروج نزديكان رئيس جمهور در آينده نزديك از يمن است.'