فیلم پایان‌نامه را در یک سالن سینما در جنوب شهر تهران دیدم. فضای سالن به دلیل تعطیلات پایان هفته، خانوادگی بود. اما شاید همین فضای خانوادگی (بخوانید فضای عمومی جامعه) بهترین محک برای ارزیابی اثرگذاری فیلم است.
در خبر‌ها خوانده بودم که بعد از پخش این فیلم، انتقادات زیادی از سوی منتقدان و روزنامه‌نگاران به این فیلم صورت گرفته است (+).
در مرحله اول تصورم این بود که احتمالاً این فیلم به نقد رفتار سیاسی و اجتماعی جنبش سبز پرداخته است و طبیعی است که این افراد باید چنین موضع‌گیری‌هایی را کرده باشند. اما پس از مشاهده فیلم متوجه شدم که جو مسموم سیاسی حاکم بر کشور در این دو سال، چطور فیلم «جدایی نادر از سیمین» و «اخراجی‌ها ۳» را در مقابل هم قرار می دهد و فیلم «پایان نامه» را به یک فیلم سیاسی و اجتماعی تبدیل میکند.
فیلم «پایان نامه» را باید یک فیلم امنیتی و اطلاعاتی دانست تا یک فیلم سیاسی و اجتماعی. آنجایی که جریانات و گروه‌های معارض و مخالف با انقلاب اسلامی با استفاده از موقعیت به دست آمده به دنبال اهداف خود هستند.
جدای از شرایط و تبلیغات سیاسی صورت گرفته در خصوص این فیلم، مهم‌ترین مشکل برای عدم درک محتوای آن را می‌توان مشکل فیلم‌نامه دانست. این فیلم به ترور افراد در جریان فتنه سال ۸۸ اشاره میکند اما این کار در فیلم‌نامه به درستی تبیین و پردازش نشده است. مخاطب نمی‌تواند خود را از سطح اتفاقات، به لایه‌های عمیق‌تر و پیچیده‌تر سال ۸۸ به خصوص اغتشاشات و ترورهای صورت گرفته، ببرد. آنجا که مقام معظم رهبری در خصوص حوادث سال ۸۸ چنین می‌فرمایند:
«دو دسته، يك دسته به يك نامزد، يك دسته به يك نامزد ديگر رأى دادند، اكثريت و اقليتى هست، قواعدى هست، آن كسانى كه نامزدشان رأى نياورده، طبيعى است افسرده باشند، اوقاتشان تلخ باشد؛ اما اين معنايش اغتشاش نيست؛ اينها اغتشاشگر نيستند. اغتشاشگر يك عدهى معدودى هستند؛ همان‌هائى كه بودجهى تصويب شده‌ى بعضى از دولت‌هاى غربى را براى ايجاد اختلاف در داخل ايران مصرف مي‌كنند، آنها اغتشاشگرند. در رسانههاى آمريكائى و اروپائى - كه غالباً تحت سلطهى صهيونيست‌هايند و از بن دندان دشمن ملت ايران و دشمن اسلام و دشمن نظام جمهورى اسلامىاند - اينجور وانمود مي‌كنند كه جمعى از ملت ايران اغتشاشگرند.»(۱)
متاسفانه این فیلم به خوبی نمی‌تواند این موضوع را به مخاطب منتقل کند. مخاطب، حوادثی را دنبال میکند که باید براساس دانسته‌های قبلی خود و تنها با دریافت چند دیالوگ کوتاه، پی به فتنه‌ای عمیق و پیچیده ببرد.
«فتنه، فتنه‌ى بزرگى بود. من به شما عرض كنم؛ چند سالى كه بگذرد، آن وقت قلم‌هاى بسته شده‌ى آگاهان بين‌المللى روان خواهد شد، باز خواهد شد، خواهند نوشت. ممكن است من آن روز نباشم، اما شماها هستيد؛ خواهيد شنيد، خواهيد خواند كه چه توطئه‌ى بزرگى پشت فتنه‌ى سال 88 بود. اين فتنه خيلى چيز مهمى بود، قصدشان خيلى قصد عجيب و غريبى بود؛ در واقع مي‌خواستند ايران را تسخير كنند. اينهائى كه عامل فتنه بودند -توى خيابان، يا بعضى از سخنگويانشان - اغلب ندانسته وارد اين ميدان شده بودند؛ اما دست‌هائى اينها را هدايت مي‌كرد، نمي‌فهميدند.»(۲)
نمایش فداکاری کاوه (نیروی اطلاعاتی) برای نجات جان دانشجویان درگیر در این ماجرا بسیار زیبا و لذت بخش است. فیلم از سرعت مناسبی برخوردار است. به جز کاوه، که نماینده نسل جدید نیروهای انقلاب است، دیگر بازیگران ماموان اطلاعاتی خیلی بد انتخاب شده و به نمایش در آمده‌اند.
دیدن این فیلم را به دوستان توصیه می‌کنم.
۱- بیانات مقام معظم رهبری 15/4/1388
۲- بیانات مقام معظم رهبری 1۲/۸/۱۳۸۹
۳- سایت رسمی فیلم سینمایی پایان‌نامه (+)
http://hayatebateni.blogfa.com
