فضیلت شب اول ماه رجب

رُوِيَ عَنْ عَليٍّ عليه السّلام قال: 

مَا كَانَ اللهُ لِيَفْتَحَ عَلي عَبْدٍ بَابَ الْشُّكْرِ وَ يُغْلِقَ عَنْهُ بَابَ الزِّيَادَۀِ وَلا لِيَفْتَحَ عَلي عَبْدٍ بَابَ الدُّعاءِ و يُغْلِقَ عَنْهُ بَابَ الاِجَابَۀِ وَلا لِيَفْتَحَ لِعَبْدٍ بَابَ التَّوْبَۀِ وَ يُغْلِقَ عَنْهُ بَابَ الْمَغْفِرَۀِ. 

ترجمه حدیث: از امیرالمومنین(علیه السلام) منقول است که فرمودند: اين‏چنين نيست كه خداوند متعال درِ شكر را بر روي بنده‏اي بگشايد و از آن طرف باب زيادتيِ نعمت را بر روي او ببندد؛ و درِ دعا را بر روي بنده‏اي بگشايد و از آن طرف باب اجابت را بر روي او ببندد؛ و درِ توبه را بر روي بنده‏اي بگشايد و از آن طرف باب مغفرت و آمرزش را بر روي او ببندد. 
شرح حدیث: امیرمؤمنان علی (علیه السلام) فرمودند: «مَا كَانَ اللهُ لِيَفْتَحَ عَلي عَبْدٍ بَابَ الْشُّكْرِ وَ يُغْلِقَ عَنْهُ بَابَ الزِّيَادَۀ»؛ اين‏طور نيست كه خداوند درِ شكر را بر روي بنده‏اي بگشايد و از آن طرف باب زيادتي را نعمت را بر روی او ببندد. آن‏گاه كه خداوند امر ميكند شكرگذارِ من باش، وقتی بنده ستايش و ثنا و حمد او را به جای آورد، خداوند درِ زيادتي نعمت را بر روي او میگشاید. همچنان‏که در آیه شریفه می-فرماید: «لَإِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ». اگر شكرگذارى كنيد، (نعمت خود را) بر شما خواهم افزود. 

«وَلا لِيَفْتَحَ عَلي عَبْدٍ بَابَ الدُّعاءِ و يُغْلِقَ عَنْهُ بَابَ الاِجَابَۀِ»؛ اين‏طور نيست که خداوند درِ دعا و مسألت را بر روي عبد بگشايد و از آن طرف درِ اجابت و پاسخ مثبت را بر روي او ببندد. خدا اين‏طور نيست که بگوید «بخواه»، بعد وقتي بنده درخواست کرد، خدا او را محروم كند. در آیه شریفه میفرماید: «اُدْعوُنِي اَسْتَجِبْ لَكُمْ». مرا بخوانيد تا شما را اجابت كنم.‏ 

«وَلا لِيَفْتَحَ لِعَبْدٍ بَابَ التَّوْبَۀِ وَ يُغْلِقَ عَنْهُ بَابَ الْمَغْفِرَۀِ»؛ خداوند اين‏طور نيست كه از سویی درِ توبه را بر روي بنده‏اش بگشايد، ولی از آن طرف درِ مغفرت و آمرزش را بر روي او ببندد. خدا اين‏طور نيست که بگوید «معذرت بخواه»، ولی عذر بنده را نپذيرد. در قرآن کریم میفرماید: «وَ تُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَميعاً». همگى به درگاه خدا توبه كنيد. هنگامی که خود او خطاب میکند «تُوبُوا» آیا ميخواهد توبه را قبول نكند؟! 

در اينجا علي (عليه السّلام) بين سه چيز با سه چيز ديگر تلازم درست ميكند: ۱- بين شكر و زيادتي نعمت ۲- بين دعا و اجابت ۳- بين توبه و مغفرت؛ و اين سه یعنی «شكرگذاري و دعا كردن و توبه كردن» از ناحيه خداوند آمده و او امر كرده پس پي‏آمدش اين است كه حال که اين درها را باز كرده بايد آن درها را هم باز كند. 

اين جملاتِ علي (عليه السلام) در این روایت بود. اما به علّت اینکه امشب به حسب ظاهر شب اوّل ماه رجب است، تذکّری عرض میکنم. در بین ماه‏های سال، ماه رجب از ماه‏هایی است که اختصاص دارد به همین مسائلی که در روایت اشاره شد؛ یعنی دعا و استغفار و توبه. 

در روایتی امام صادق (صلوات الله علیه) از پیغمبر اکرم (صلّی الله علیه و آله) نقل میفرماید که آن حضرت فرمودند : «رَجَبٌ شَهْرُ الِاسْتِغْفَارِ لِأُمَّتِي أَكْثِرُوا فِيهِ مِنَ الِاسْتِغْفَارِ فَإِنَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ». ماه رجب ماه استغفار امّت من است. پس در این ماه بسیار طلب آمرزش کنید که خداوند آمرزنده و مهربان است. در مورد این ماه وارد شده است که بسیار بگویید: «اَسْتَغْفِرُالله وَ اَسْئَلُهُ التَّوبَة». 

همچنین از آن حضرت نقل شده که فرمودند: «مَنِ اسْتَغْفَرَ اللَّهَ فِي رَجَبٍ وَ سَأَلَهُ التَّوْبَةَ سَبْعِينَ مَرَّةً بِالْغَدَاةِ وَ سَبْعِينَ مَرَّةً بِالْعَشِيِّ يَقُولُ أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ أَتُوبُ إِلَيْهِ فَإِذَا بَلَغَ تَمَامَ سَبْعِينَ مَرَّةً رَفَعَ يَدَيْهِ وَ قَالَ اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِي وَ تُبْ عَلَيَّ فَإِنْ مَاتَ فِي رَجَب مَاتَ مَرْضِيّاً عَنْهُ وَ لَا تَمَسُّهُ النَّارُ بِبَرَكَةِ رَجَبٍ ‏». 

یعنی کسی که در ماه رجب هفتاد مرتبه در هنگام طلوع آفتاب و هفتاد مرتبه در هنگام غروب آفتاب بگوید: «أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ أَتُوبُ إِلَيْهِ» و سپس دستها را بلند کند و بگوید: «اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِي وَ تُبْ عَلَيَّ»، اگر در ماه رجب بمیرد خدا از او راضی باشد و به برکت ماه رجب آتش او را مسّ نکند. 

همین‏ها است که در تمام روابط مادی و معنوی برای ما گره¬گشا است. این ایام را غنیمت بشمرید. بخصوص امشب را که شب اوّل ماه رجب است. در روایتی امام صادق (علیه‏السلام) فرمودند که براى اميرالمؤمنين علی (عليه‏السّلام)) شگفت‏انگيز بود كه در چهار شب از ایام سال بي‏كار بماند (و عبادت نكند) و آن چهار شب عبارت بودند از شب اوّل ماه رجب، شب نیمه شعبان، شب عید فطر و شب عید قربان. بنابر این، این شب‏ها اختصاص دارد به دعا و اجابت دعا. 

لذا میخواستم به دوستان سفارش کنم که امشب را از دست ندهید. امشب شبی است که باید هر لحظهاش را غنیمت بشمارید. همه ما گرفتاریم؛ من بعید میدانم کسی در اینجا باشد که بگوید من گرفتاری ندارم. اگر بگوید گرفتاری ندارم یا شوخی کرده یا نعوذبالله دروغ میگوید. همه ما گرفتاریم. حالا گره‏گشا کیست؟ خداست. بهترین موقعیت هم در دست شماست. در روایت علی(علیه‏السلام) هم ملاحظه کردید که فرمایش حضرت کاملاً بر طبق آیات قرآن بود. شكرش را بكن، نعمتش را اضافه ميكند. امشب از او تقاضا كن، جوابت را ميدهد. از آن‏طرف هم از خطاهایت استغفار كن، خداوند پوزشت را هم مي‏پذیرد، ان‏شاءالله.