مفیدنیوز :: هرکس بهای راه را پرداخت، او را به راه می‌‌برند

بِسم اللهِ الرَّحمنِ الرَّحیم

هرکس بهای راه را پرداخت، او را به راه می‌‌برند. اگر کسی به آن راه برود دیگر از آن بیرون نمی‌‌آید. صراط مستقیم یک راهی است که اگر شما وارد آن شدی، دیگر از آن بیرون نمی‌‌آیی. حال بهایش چیست؟ در آیه ۶۹ سوره مبارکه عنکبوت می‌فرماید: وَالـّذینَ جاهَدوا فینا لنـَهْدیَنـّهُمْ سُبُلـَنا می‌فرماید کسانی که در ما مجاهده کردند. گاهی در قرآن می‌‌فرماید کسانی که در راه ما مجاهده کردند اما در اینجا می‌فرماید کسانی که در ما مجاهده کردند. وَالـّذینَ جاهَدوا فینا یک معنای خاصی دارد.

هر کس که مجاهده کند لنـَهْدیَنـّهُمْ سُبُلـَنا. در آیه ۱۴۲ سوره مبارکه بقره می‌‌فرماید: یَهْدی مَنْ یَشاءُ هر کس را که بخواهد هدایت می‌‌کند. چه کسی را می‌‌خواهد هدایت کند؟ وَالـّذینَ جاهَدوا فینا لنـَهْدیَنـّهُمْ سُبُلـَنا اگر کسی در ما مجاهده کند حتما حتما حتما او را به راههای خودمان هدایت می‌‌کنیم. در قرآن یک صراط مستقیم هست و یک سُبُل. در زبان فارسی، صراط و سبیل را راه معنا می‌‌کنیم. هر کس در ما، در راه ما مجاهدت کند، حتما حتما حتما او را به راههای خودمان هدایت می‌‌کنیم. بنابراین خداوند کسی را که در راه او مجاهدت می‌‌کند هدایت می‌‌کند. بهای راه یافتن به صراط مستقیم، هدایت است.

این مجاهدت چیست؟

حال این مجاهدت چیست؟‌‌ همان است که ما در آن ناتوان هستیم. دقت کنید. این آیه را مکرر خدمتتان عرض کرده‌ام: در آیه ۱۲۵ و ۱۲۶سوره مبارکه انعام می‌‌فرماید: فمَنْ یُردِ اللهُ أَنْ یَهدیَهُ یَشْرَحْ صَدْرَهُ لِلإسْلام وَمَنْ یُردْ أنْ یُضِلــَّهُ یَجْعَلْ صَدْرَهُ ضَیــّقا حَرَجًا کأنـَّما یَصَّعَّدُ فی السَّماءِ کذلِکَ یَجْعَلُ اللهُ الرّجْسَ عَلى الـّذینَ لا یُؤْمِنونَ * وَهَذا صِراطُ رَبّکَ مُسْتقیمًا قسمت اصلی آنجایی است که فرمود هرکس را بخواهد به صراط مستقیم هدایت می‌‌کند. بعد فرمودند کسی که اگر خدا بخواهد او را هدایت می‌‌کند کسی است که مجاهدت می‌‌کند. در اینجا معنای مجاهدت را می‌‌فرماید. هرکس را که خدا اراده کند او را هدایت کند، سینهاش را برای پذیرش همه اسلام گشاده می‌‌کند. بعد از اینکه سینه‌اش گشاده شد تمام اسلام را می‌‌پذیرد. باور کنید ما تمام اسلام را نپذیرفتهایم. کیست که نماز اسلام را پذیرفته باشد؟ نماز اسلام را چه کسی پذیرفته است؟ مگر در آیه ۴۵ سوره مبارکه عنکبوت نفرموده اند: إنَّ الصَّلاة تنه‌ای عَن الفحْشاءِ وَالمُنکر وَلذِکرُ اللهِ أَکبَرُ در جای دیگر می‌‌فرماید نماز را برای یاد ما به پا دارید. کجاست؟ آیا نماز ما اینگونه است؟ ما که نماز اسلام را نپذیرفته‌ایم.

شرح صدر یعنی آمادگی پذیرش تمام اسلام

هر کس که خدای متعال بخواهد او را هدایت کند، به او شرح صدر می‌‌دهد. شرح صدر یعنی برای پذیرش تمام اسلام آماده می‌‌شود. برای اولین بار، او مسلمان می‌‌شود. اینکه خدا بخواهد کسی را هدایت کند، نتیجه کاری است که خود او کرده است. یک کاری کرده که خدا در مورد او اراده خیر کرده است. اما گاهی کسی کاری می‌‌کند که خداوند در موردش اراده شر می‌‌کند. چه کرده که خدا در موردش اراده شر می‌‌کند؟ ظلم کرده. ظلم کرده. ظلم کرده. وقتی از حد گذراند، رای خدای متعال در موردش عوض می‌‌شود. گویی یک پس گردنی به او می‌زنند و او را به انتهای جهنم می‌فرستند. البته خدای متعال به کسی پس گردنی نمی‌زند. کاری می‌کند که از هزار پس گردنی بد‌تر است. او را ر‌هایش می‌کند. به محض اینکه او را‌‌ رها کند، شیطان او را برده است. اصلاً شیطان او را نمی‌برد بلکه او را می‌خورد. بنابراین خدای متعال به کسی پس گردنی نمی‌زند و کسی را به سوی بدی هل نمی‌دهد. فقط ر‌هایش می‌کند. از آن طرف چگونه خواهد بود؟ در این سو‌‌ رها کردن است و در آن سو هدایت است. در هدایت خداوند دستش را محکم می‌گیرد. هر کس را که خدا بخواهد هدایت کند، سینه اش برای پذیرش تمام اسلام باز است. تمام اسلام را می‌تواند بپذیرد.

ایمان نداشتن و سینه تنگ به معنای پلیدی است

کسانی را که خدا بخواهد گمراه کند، در آیه ۱۲۵ سوره مبارکه انعام می‌فرماید: کذلِکَ یَجْعَلُ اللهُ الرّجْسَ عَلى الـّذینَ لا یُؤْمِنونَ اینچنین خدای متعال پلیدی را بر کسانی که ایمان ندارند قرار می‌دهد. گمراهی یک پلیدی است. این پلیدی هم خاص انسانهایی است که خدا و قیامت را قبول ندارند. عَلى الـّذینَ لا یُؤْمِنونَ ولی هرکس ایمان دارد گرفتار این نمی‌شود. کسی که ایمان ندارد گرفتار این می‌شود و سینه‌اش تنگ می‌شود. ایمان نداشتن و سینه تنگ به معنای پلیدی است.

در آیه ۱۲۶ سوره مبارکه انعام می‌فرماید: وَهَذا صِراطُ رَبّکَ مُسْتقیمًا صراط مستقیم صراطی است که اگر به آن داخل شوید دیگر از آن خارج نخواهید شد. این صراط مستقیم ربِّ تو است. کدام صراط مستقیم ربِّ توست؟ فمَنْ یُردِ اللهُ أَنْ یَهدیَهُ هرکس را که خدا بخواهد هدایت کند، برای پذیرش تمام اسلام به او شرح صدر می‌دهد. این شرح صدر هدایتی است که گفتیم هدایتی خاص است. در صورت گمراهی او را‌‌ رها خواهد کرد و در این حالت دستگیری خواهد کرد. این دستگیری، صراط مستقیم است.

در آیه ۲۵ سوره مبارکه یونس می‌فرماید: وَاللهُ یَدْعو إلى دار السَّلام و در آیه ۱۲۷ سوره مبارکه انعام می‌فرماید: لـَهُمْ دارُ السَّلام. دار السّلام متعلق به آن‌هاست. کسی که به صراط مستقیم رسید دار السّلام، متعلق به اوست. متعلق به اوست. یعنی مثل اینکه قباله‌اش را به نامشان نوشته باشند. دار السّلام خانه سلامتی است. در آن هیچ رنجی نیست. هیچ حسرتی نیست. هیچ دردی نیست. هیچ غصه‌ای نیست.

نکته دیگر این است که در ادامه این آیه می‌فرماید: لـَهُمْ دارُ السَّلام عِندَ رَبّهمْ این دارالسّلام که متعلق به این‌هاست، نزد ربّشان است. آن‌‌ها همسایه ربّشان هستند. در آنجا همسایگی جسمانی که نیست. بنابراین نوع دیگری است.

در ادامه آیه می‌فرماید: وَهُوَ وَلِیّهُمْ به ما کانوا یَعْمَلونَ خوب کار کرده‌اند. زحمت کشیده‌اند. چهل سال، پنجاه سال، شصت سال بدون اینکه حوصله‌شان سر برود. بدون اینکه از میدان در بروند، کار کرده‌اند. این ثمر دارد. نتیجه دارد. حالا فرض کنیم شما شصت سال برای خدای متعال کار کردید. در عوض او به شما چه خواهد داد؟ ابد را خواهد داد. ما تصوری از آن نداریم. ما از دار السّلام هم تصوری نداریم. ما تصوری از بهشت نداریم. بنده هم نمی‌توانم عرض کنم.

مجاهده شرط رسیدن به شرح صدر

هر کس که خدا بخواهد او را هدایت کند، به او شرح صدر می‌دهد. بحث شرح صدر را مکرر عرض کرده‌ایم. فرمودند شرط رسیدن به آن مجاهده است. در آیه ۶۹ سوره مبارکه عنکبوت می‌فرماید: وَالـّذینَ جاهَدوا فینا لنـَهْدیَنـّهُمْ سُبُلنا هر گناه کوچک و بزرگی یک ضیق صدر است یا ناشی از یک ضیق صدر است. چند بار گرفتار نگاه آلوده شده‌اید؟ چندبار گرفتار غیبت شده‌اید؟ این‌ها ناشی از ضیق صدر است. اینکه نمی‌توانیم از آن نگاه یا حرف حرام بگذریم یعنی ضیق صدر. یک ناتوانی است. ناتوانی مخالف قدرت است. ناتوانی عجز است. این ناتوانی یک ضیق صدر است. بنابراین هر گناهی یک ضیق صدر است. بنابراین معنای وَالـّذینَ جاهَدوا فینا لنـَهْدیَنـّهُمْ سُبُلنابرایتان روشن شد. اگر من با گناهانی که به رایم پیش می‌آید بجنگم و مقابله کنم به آن جهادی که فرموده اند رسیده ام. وَالـّذینَ جاهَدوا فینا اگر شما در تمام طول روز در حال مجاهده با تک تک گناهانتان هستید، و اگر این مجاهده به حد نصاب برسد (باید به حد نصاب برسد) بعد از آن هدایت خواهد آمد. یک مثالی را مکرر خدمتتان عرض کرده‌ام. می‌خواهم داستان عمار یاسر را برایتان نقل کنم. در جنگ صفین به میدان آمد و عرض کرد بارالها تو می‌دانی که اگر من بدانم رضایت تو در این است که دسته شمشیرم را بر زمین بگذارم و نوک آن را بر شکمم قرار دهم تا از پشتم درآید، این کار را خواهم کرد. تو می‌دانی که اگر من بدانم رضای تو در این است که خود را به دریا بیندازم، این کار را خواهم کرد. تو می‌دانی که اگر من بدانم رضایت تو در این است که من خودم را به آتش بیندازم و خاکستر شوم، این کار را خواهم کرد. اما من می‌دانم رضای تو در این است که من در لشکر امیرالمومنین (علیه السلام) باشم. سینه‌ام را برای او سپر کنم و در برابر دشمنانش بایستم و به جنگ با دشمنانش بروم. و من می‌ دانم حتی اگر آن‌ها به گونه‌ای ما را شکست دهند که از شمال جزیره العرب ما را به جنوب آن برانند و ما را در دریای هند بریزند باز هم ما بر حق هستیم. حتی اگر شکست بخوریم و تمام افرادمان کشته شوند، می‌دانم که ما بر حق هستیم. چرا عمار یاسر اینگونه از بر حق بودن راهشان مطمئن بود؟ لنـَهْدیَنـّهُمْ سُبُلناهدایت خداست که او را به این اطمینان رسانده است. هدایت خدا به گونه ایست که انسان تا این حد می‌تواند پایش بایستد. اگر انسان به آن هدایت برسد تا این حد با اطمی‌نان عمل خواهد کرد. عرض کرد اگر بدانم رضایت تو در این است که دسته شمشیرم را بر زمین بگذارم و نوک آن را بر شکمم قرار دهم تا از پشتم درآید، این کار را خواهم کرد. این ثمره چیست؟ این ثمره مجاهدت است. قدم اول مجاهدت چیست؟ قدم اول این است که من با گناهانم مبارزه کنم. زیرا هر گناهی یک ضیق صدر است.

اگر حوصله اش سر نرود، اگر خسته نشود و دست از تلاش برندارد، موفق می‌شود

خب حالا اگر شما تصمی‌م گرفتی و برای ترک گناه همت کردی که آن را هم خدا باید مرحمت کند، بار اول بسیار راحت‌تر و سریع‌تر می‌توان گناه را ترک کرد. اگر یک بار شکستی بسیار سخت می‌شود. اگر مدام توبه کنی و آن را بشکنی بسیار سخت می‌شود. بار اول آن مرحمت بسیار آسان عطا می‌شود، اما دفعات بعد ممکن است به راحتی عطا نشود. آن مرحمت برای ترک تمام گناهان کافی است. آن مرحمت برای رسیدن به شرح صدر کافی است. بدست آوردن شرح صدر عبارت بود از‌‌ همان مجاهده‌ای که فرمود: وَالـّذینَ جاهَدوا فینا. یعنی در این مرحله آدم باید با اخلاق های بد خودش بجنگد. اینجا دیگر هیهات است. از بزرگی نقل کرده‌اند که فرمود من بیست سال کار کردم تا بعد مطمئن شدم دیگر مثلا ریا ندارم. چنین مجاهده‌ای نیاز است. بیست سال با خودش جنگیده. این مربوط به مرحله دوم است که سخت است. در مرحله اول که ترک گناه است، اگر همت کنید، بار اول، دو روزه می‌توانید به نتیجه برسید. مرحمت و عنایت در آنجا بسیار اثر دارد. مرحله بعد بسیار دشوار‌تر است. مگر انسان می‌تواند با بخل و حسد و تکبر خودش بجنگد؟ تنها مرحمت و عنایت خدا باید شامل حال شود تا انسان موفق شود. هرکس در این راه موفق شده تنها از مرحمت خدا بوده که موفق شده است. اما یک نکته‌ای خدمتتان عرض کنم و آن اینکه اگر انسان پیگیری کند و حوصله اش سر نرود، اگر خسته نشود و دست از تلاش برندارد، موفق می‌شود. ما معمولا زمین می‌خوریم و حوصله مان سر می‌رود. دو روز نماز شب می‌خوانیم و سحر برای استغفار بیدار می‌شویم و خیلی به رایمان خوب و خوش است. یک شب بیدار نشویم، شب بعد دیگر آن شیرینی قبل را به رایمان ندارد. کم کم حوصله انسان سر می‌رود. اگر کسی حوصله کرد و حوصله کردنش از اعتقاد به قیامت ناشی می‌شد، به نتیجه خواهد رسید. اگر کسی اعتقاد دارد پس باید پای اعتقادش بایستد. ایستادن پای اعتقاد‌‌ همان جهادی است که فرمود جاهَدوا فینا یعنی جهادی که انسان با خودش می‌کند.

خدا بنده محبوبش را کمک می کند

امیرالمومنین (علیه السلام) در حدیثی می‌فرمایند إنَّ مِن أحَبِّ عبادِ الله عبداً أعانـَهُ الله عَلی نـَفسِه از محبوب‌ترین بندگان نزد خداوند آن بنده ایست که خدا او را در جنگ علیه خودش کمک می‌کند. هر کس وارد این جنگ شود و بایستد و ادامه دهد و حوصله کند خدا به او کمک می‌کند. ممکن است چند روز اول سخت باشد اما سرانجام مدد خداوند می‌رسد إنَّ مِن أحَبِّ عبادِ الله عبداً أعانـَهُ الله عَلی نـَفسِه خدا او را اعانت می‌کند و به او علیه خودش کمک می‌کند. عَلی نفسِه بسیار نقد است. اینجا اصلا نسیه نداریم. انسان زود به نتیجه می‌‌رسد. نتیجه اصلی پنجاه سال بعد اتفاق می‌افتد اما همین جایزه‌های کوچکش بسیار زیاد است. اینجایزه‌های کوچکِ در راه را به کسی می‌دهند که کار می‌کند و زحمت می‌‌کشد.

منبع: موسسه جهادی