عدالت از ديدگاه امام خميني(ره)

مي توان گفت كه يكي از پارامترهاي مهم در پيروزي انقلاب اسلامي در سال 57 شعار عدالت و عدالت خواهي بود كه امام راحل جايگاه ويژه اي را براي آن در نظر گرفته بود.
بر اين اساس بر آن شديم مروري اجمالي بر انديشه هاي امام خميني(ره) پيرامون موضوع عدالت داشته باشيم.
اين سخن امام كه «سيدالشهدا(ع) نمي خواست حكومت كند؛ مي خواست عدالت باشد» ارزش عدالت را براي ما دو چندان مي كند، تا بفهميم كه مفهوم عدالت براي برهه خاصي از تاريخ نيست بلكه مقوله عدالت، اصول و مباني اصلي اسلام است كه بايد به آن توجه شود.
بنيانگذار جمهوري اسلامي ايران، عدالت را شاخصه اصلي حكومت اسلامي مي دانند و معتقدند كه بدون آن جمهوري اسلامي معنا و مفهوم پيدا نمي كند.
حضرت امام تعبيرات مختلفي به تعريف مفهوم عدالت دارند، امام در صحيفه نور در يك تعريفي از عدالت، برخورد يكسان و بدون تبعيض با افراد اشاره مي كند: «عدالت اين است كه اين آدمي كه الان احتياج به من دارد، از خارج آمده الان، از راه دور آمده، به اين اداره احتياج دارد، زود رسيدگي بشود، به احتياج اين. اين طور نباشد كه يك سري كه آشناي ما هست، جلو كارش را انجام بدهيم، يك كسي كه خير، غريبه هست، عقب تر انجام بدهيم و هكذا، چيزهايي كه شما مي دانيد، مي شد؛ اين چيزهايي كه مي شد، ديگر نگذاريد بشود» (صحيفه نور 20/9)
اما مي توان گفت كه پررنگ ترين و برجسته ترين تعريفي كه امام از عدالت داشتند، ظلم نكردن و ظلم پذير نبودن است، «تشيع در عين مقاومت، عادل است؛ و عدالت يعني «نه ظلم بكن و نه زير بار ظلم برو» (صحيفه نور 533/5)
براساس همين تعريف بود كه امام پايه و مبناي جمهوري اسلامي را بر عدالت اجتماعي ناميد و حكومت اسلامي را حكومتي معرفي كرد كه بر پايه عدالت باشد «حكومت اسلامي يعني يك حكومت مبتني بر عدل و دموكراسي و متكي بر قواعد اسلام» (صحيفه نور 5/133)
اما براي برقرار كردن عدالت در نظام سياسي يك كشور نيازمند بسترهايي هستيم تا بتوانيم اين گفتمان را نهادينه كنيم، مي توان گفت مهمترين بستر، بستر فرهنگي است؛ يعني بيشترين چيزي كه مي توان كمك كند تا چنين نظامي تاسيس، برقرار و تقويت شود و باقي بماند و كارش را درست اجرا كند، بستر فرهنگي است.
مهم ترين عامل براي اين فرهنگ عمومي، حاكم شدن فرهنگ عمومي اعتقادات و شناخت اصول اساسي اسلام است، يعني ما باور كنيم كه خدايي هست و همه چيز را مي داند و همه جا حاضر و ناظر است؛ امام راحل درباره اين موضوع هم در صحيفه نور مي گويند «بايد جوانان روحاني و دانشگاهي قسمتي از وقت را صرف كنند در شناخت اصول اساسي اسلام كه در راس آن توحيد و عدل و شناخت انبياي بزرگ، پايه گذاران عدالت و آزادي است و...» (صحيفه نور 3/323).
اما بايد به اين نكته توجه داشت كه عدالت كه در چارچوب انديشه الهي و آسماني باشد از ديدگاه امام، مقصد نهايي نيست، بلكه مقصد نهايي قرب الي الله و معنويات است «... مقصد اعلا اين نبوده كه عدالت اجتماعي ايجاد كنند، مقصد اعلا اينها نيست اما اينها مقصد است، البته عدالت، اجراي عدالت يك مقصدي است، عدالت الهي را بخواهيد اجرا كنيد لله تعالي مقصدي است...»(صحيفه نور 19/446)
و اما كلام آخر، ما به عنوان دانشجويان خط امام و انقلاب كه در فضاي نخبگي كشور حركت ميكنيم وظيفه اختصاصي ما اين است كه به تحقيقات بنيادي در اين مساله بپردازيم و در محيط دانشجويي كشور اين گفتمان را تبيين كنيم.
¤ عضو شوراي مركزي اتحاديه انجمن هاي اسلامي دانشجويان مستقل دانشگاه هاي سراسر كشور