خبر اهداي جام شيردال از سوي دولت امريكا به ايران و اصل يا مولاژ بودن آن در اين روزها به شدت محل مناقشه و شك و ترديد است.
به گزارش رجانيوز، خبر اهداي جام شيردال از سوي دولت امريكا به ايران و اصل يا مولاژ بودن آن در اين روزها به شدت محل مناقشه و شك و ترديد است. هنوز هم به طور قطعي و رسمي نمي‌توان درباره اصل يا مولاژ بودن اين اثر نظر داد اما مديران سازمان ميراث فرهنگي در روزهاي اخير بيش از هر چيز بر جنبه نمادين جام شيردال تأكيد مي‌كنند. در اين بين دليل محكمي كه بر احتمال مولاژ بودن جام شيردال قوت مي‌دهد، عدم موضع‌گيري شفاف و قاطعانه مديران ميراث فرهنگي است كه در روزهاي گذشته به طور قطعي رأي به اصل بودن اين اثر نداده‌اند و سخن‌شان اين است كه نبايد دندان‌هاي اسب پيشكش را شمرد. قائم مقام رياست سازمان ميراث فرهنگي نيز در گفت و گو با « جوان» همين ضرب‌المثل را در اشاره به اين حواشي به كار برده است. اين موضوع افكار را به سمت احتمالي قوي‌تر سوق مي‌دهد: اينكه جام شيردال يك اثر قلابي است!
به تاريخي بودن شيردال كاري نداريم!
به گزارش «جوان»، آدينه هفته گذشته محمد علي نجفي در بازگشت از نيويورك با جامي سيمين وارد فرودگاه ايران شد كه از آن به عنوان جام شيردال ياد مي‌شود. دولت امريكا اين جام را نمادي در جهت اشاعه همكاري‌هاي فرهنگي ميان دو كشور به ويژه ميان دو موزه ملي ايران و موزه متروپوليتن امريكا دانست كه نجفي در بخشي از سفر به نيويورك با مسئولان اين موزه ديدار كرده بود. اما به محض ورود جام شيردال به ايران، برخي باستان‌شناسان كشورمان با اشاره به آنچه اسكار ماسكارلا باستان‌شناس موزه متروپوليتن در برخي نشريات منتشر كرده است، موضوع اصل نبودن اين جام را مطرح كردند.
به عقيده ماسكارلا اين جام كپي شده از يك كار اصلي است كه ممكن است مربوط به غار كلمانكره يا پلدختر لرستان باشد و جالب است كه اشياي موجود در غار كلمانكره در سال 1362 به غارت رفته‌اند و كپي‌هاي بسياري از اشياي موجود در آن غار توسط جاعلان حرفه‌اي ساخته شده است. حالا اين احتمال وجود دارد كه جام شيردال هم از جمله مولاژهاي كپي شده از اشياي به غارت رفته غار كلمانكره باشد. جام شيردال پس از ورود به ايران براي ثبت و شناسنامه‌دار شدن راهي مخزن موزه ملي ايران شد. احتمال مولاژ بودن اين جام هنگامي قوت مي‌گيرد كه مهناز گرجي، رئيس اين موزه نيز در اظهارنظر عجيبش مي‌گويد «به فرم شكلي اين اثر تاريخي كاري نداريم و پيام آن براي ما اهميت دارد كه عميق‌تر از شكل ظاهري جام است!» اثري كه به زعم مديران سازمان ميراث فرهنگي بيش از هر چيز در سايه معادله‌هاي سياسي داراي ارزش‌هاي نمادين ديپلماتيك است.
NBC و ارزش يك ميليون دلاري جام شيردال
مهدي حجت، قائم مقام رياست و معاون سازمان ميراث فرهنگي در گفت و گو با « جوان » و در پاسخ به اين سؤال كه آيا بايد بالاخره اين اثر را اصل دانست يا مولاژ مي‌گويد: « نبايد درباره اين موضوع صحبتي بكنيم(!) طرف امريكايي مقابل ما گفته است كه ما اين جام را به عنوان نماد همكاري فرهنگي به شما مي‌دهيم و ما هم طبيعتاً اين اثر را به عنوان نماد فعاليت فرهنگي قبول كرديم و آن را با همين عنوان در موزه ملي قرار داديم؛ هيچ كاري هم به اين نداريم كه جنس اين اثر از طلا، نقره، برنز يا مس است.» حجت كه از بنيانگذاران سازمان ميراث فرهنگي كشور محسوب مي‌شود، در پاسخ به اين سؤال كه آيا نبايد حداقل قدمت اين اثر به طور دقيق مشخص شود يا خير نيز پاسخ داد: « براي چه بايد مشخص شود؟ وقتي يك نفر به شما گل مي‌دهد و مي‌گويد من دوست شما هستم، از او مي‌پرسيد كه اين گل چند تا برگ دارد و جنس و قيمت آن چيست؟! آنها نگفته‌اند كه ما اين شئ را به عنوان يك شئ تاريخي اصل به شما هديه مي‌دهيم؛ گفته‌اند كه آن را در گمرك توقيف كرده‌اند.»
اين در حالي است كه شبكه‌ها و برخي سايت‌هاي خبري امريكايي در يك هفته گذشته با اشاره به بازگشت شيردال به ايران از قدمت 2700 ساله آن خبر دادند. سايت ان‌بي‌سي نيوز مربوط به شبكه خبري ان‌بي‌سي امريكا در گزارشي درباره اين جام، از آن به عنوان يك اثر 2700 ياد كرده كه از يكي از غارهاي ايران غارت شده است و سپس مقامات گمرك ايالات متحده امريكا آن را حدود يك دهه پيش توقيف كرده‌اند. ان‌بي‌سي نيوز در ادامه گزارش خود از ارزش بيش از يك ميليون دلاري جام شيردال خبر داده و قدمت آن را به قرن 700 سال پيش از ميلاد تخمين زده است.
ان‌بي‌سي نيوز با ذكر نقل قولي از جيمز مك اندرو، نماينده ارشد و مأمور ويژه اموال فرهنگي مربوط به امور مهاجرت امريكا كه در سال 2012 گفته بود جام شيردال نمي‌تواند به ايران بازگردد، ادامه مي‌دهد: «شيردال سال‌ها در انباري واقع در نيويورك نگهداري مي‌شد و مقامات امريكا اعتقاد داشتند كه تا زمان بازگشت روابط ايران و امريكا به حالت اوليه نمي‌توانند شيردال را به ايران بازگردانند.»
همچنين يكي از سايت‌هاي خارجي با انتشار عكسي از شيردال كه منبع آن وزارت امور خارجه امريكا است، نوشته است: « وزارت امور خارجه امريكا اين تصوير را در توئيتر به اشتراك گذاشت و نوشت كه امريكا اين شئ متعلق به قرن هفتم ميلادي را كه سال 2003 در مرز گمركي امريكا از يك قاچاقچي كشف شده بود به ايران بازگردانده است.»
شيردال به عنوان اثر تاريخي به نمايش در نمي‌آيد
اين توصيفات و تشريفات حكايت از اين دارد كه به عقيده امريكايي‌ها شيردال يك جام تاريخي اصل است، با اين وجود حجت صرفنظر از گمانه‌زني سايت‌هاي امريكايي درباره ارزش تاريخي شيردال به « جوان » مي‌گويد: « آنها فقط حدس زده‌اند كه اين اثر 2700 سال قدمت دارد. قاچاقچي كه قصد داشته اين اثر را وارد خاك امريكا كند، ادعا كرده است كه اين اثر متعلق به كشور سوريه است. امريكايي‌ها پس از بررسي شيردال متوجه شده‌اند كه شكل و شمايل اين اثر شبيه آثار تاريخي ايراني است و پس از 10 سال نگهداري از آن، حالا آمده‌اند و گفته‌اند كه چون اين اثر متعلق به شما است ما آن را به عنوان نماد حسن نيت خود تحويل شما مي‌دهيم.»
حجت با اشاره به اينكه «دندان اسب پيشكش را نمي‌شمارند»، ادامه مي‌دهد: « اگر آنها ادعا مي‌كردند كه اين اثر چنين و چنان است، ما هم جواب مي‌داديم ولي چون شيردال فقط به عنوان نماد همكاري فرهنگي به ما هديه شده است ما هم به همين عنوان آن را قبول كرديم و مجاز نيستيم وارد بحث‌هاي حاشيه‌اي شويم. يك عده علاقه دارند كه اين بحث‌هاي حاشيه‌اي را مدام دنبال كنند ولي به نظر من صلاح نيست كه اين اتفاق بيفتد.»
شيردال و منشور كوروش
جام شيردال هم اكنون در مخزن موزه ملي ايران نگهداري مي‌شود؛ همان مكاني كه مدت‌ها پيش و در زمان رياست حميد بقايي بر سازمان ميراث فرهنگي ميزبان نمايش چند ماهه منشور كوروش بود. دولت محمود احمدي نژاد، منشور كوروش را از موزه بريتانياي انگليس قرض گرفت اما در همان روزها نيز جنجال‌ها و حرف و حديث‌هاي فراواني مبني بر مولاژ بودن اين اثر بر سر زبان‌ها افتاد و بسياري ورود و خروج پر تنش اين اثر را دليل خوبي براي اشاعه همكاري ميان دو موزه ملي و موزه بريتانياي انگليس ندانستند.
درباره جام شيردال هنوز هم به طور قطع نمي‌توان درباره اصل يا تقلبي بودن اين اثر نظري داد اما قائم مقام رياست سازمان ميراث فرهنگي در پاسخ به اين سؤال كه آيا امكان آن وجود دارد كه يك شئ فاقد ارزش تاريخي در موزه ملي ثبت و به نمايش در بيايد به « جوان » مي‌گويد: « شيردال به عنوان يك اثر تاريخي قرار نيست به نمايش در بيايد، فقط قرار است به عنوان نماد همكاري فرهنگي ميان دو موزه ملي ايران و موزه متروپوليتن در موزه ملي قرار بگيرد.» حجت همچنين درباره برخي شنيده‌ها مبني بر اينكه سازمان بنا به حساسيت‌هاي سياسي فعلاً قصد پرداختن به اين مسئله و حواشي پيرامون آن را ندارد نيز مي‌گويد: « چرا بايد چنين چيزي مطرح شود؟ من درباره فلسفه اين قضيه صحبت مي‌كنم. سازمان اين را به عنوان يك نماد همكاري فرهنگي قبول كرده است و در موزه هم به عنوان نماد همكاري فرهنگي ثبت شده است.»
شيردال و عقاب و شير جيمز بيل
جام شيردال كماكان در دو راهي اصل يا بدل بودن بلاتكليف است؛ اگر اين اثر اصل باشد و مديران اين سازمان راغب به اثبات اين موضوع باشند انتظار مي‌رود كه شماري از باستان‌شناسان شناخته شده براي گمانه‌زني علمي درباره قدمت آن به موزه ملي فراخوانده شوند و چنانچه اين جام مولاژي بيش نباشد، اين برداشت ايجاد مي‌شود كه امريكايي‌ها بي‌گدار به آب نمي‌زنند و در حالي كه امانت 80 ساله هزاران قطعه از الواح چند هزار ساله ايراني كماكان در مؤسسه شرق‌شناسي دانشگاه شيكاگو مسدود و بلااسترداد باقي مانده است، اصل چنين اثر تاريخي ارزشمند 2700 ساله‌اي به چنين آساني به ايران عودت نمي‌شود كما اينكه گفته مي‌شود اصل اين اثر در كنار آثار مشابه آن سال‌ها پيش از غار كلمانكره به يغما رفته است. گفتني است كه دال به معني عقاب است و جام شيردال يا جام شير و عقاب كه تجسمي از يك شير با سر عقاب است تشابه اسمي با كتاب «عقاب و شير» جيمز بيل نويسنده امريكايي دارد كه در آن به استناد 30سال حضور خود در ايران به قطع روابط ايران (شير) و امريكا (عقاب) پر‌داخته و در سراسر كتاب از اين قطع رابطه حسرت‌ها خورده است.
