وقتی به چگونگی بزرگ شدن بچه های امروز در فراهم شدن همه امکانات رفاهی زندگی اعم از خوراک و پوشاک تا تفریح و سرگرمی های دیجیتال و کلاس های متنوع توجه کنیم، سوالاتی به ذهن متبادر می شود که:
آیا کودکان امروز ما و جوانان فردا، می توانند لذت قناعت و آرامش را بچشند؟
آیا می توانند عقل معاش داشته باشند؟
آیا می توانند در برابر بالا و پایین شدن های زندگی صبر کرده و طاقت داشته باشند؟
آیا بچه های ما طعم محدودیت ها در زندگی دنیا را چشیده اند؟
به نظر می رسد اگر انسان از همان دوران کودکی که سرعت یادگیری فوق العاده ای دارد، یکی از محوری ترین خصوصیات دنیا و حیات مادی که همان محدودیت است را نشناسد، نمی تواند براحتی در دنیا زندگی کرده و بر مشکلات آن فائق آید زیرا که دنیا آمیخته با محدودیت ها و سختی هاست.[1]
انسان با درک محدودیت های دنیای مادی، از سستی و رخوت جدا شده و اهل تلاش می شود، به دست دیگران نگاه نمی کند، اهل قناعت می شود زیرا به دنبال آرامش است، بیشتر به نامحدودیت خود رجوع می کند که از این راه در حقیقت نامحدودیت خدا را می یابد.[2]
انسان مادی و دنیا طلب یا می ترسد یا حرص می خورد. او از آنچه که دارد، می ترسد از دست برود و حرص می خورد که چرا نتوانسته بیشتر داشته باشد. و از آنجا که انسان به نامحدودیت ها گرایش دارد هیچ وقت در بدست آوردن دنیای محدود سیر نمی شود.
کودکان به دلیل گذر از زندگی نباتی و نگاه های دنیوی، می ترسند و حرص می خورند، اما والدینشان به این ترس و حسادت و حرص خوردنشان می خندند. انسان های بزرگ هم به همه اهل دنیا می خندند. چون افق دیدشان در ارتفاع قرار دارد نه در عرض دنیا؛ انسان های بزرگ به دور دست ها نگاه می کنند، کلیت جریان دنیا را می نگرند، به بازی دنیا می خندند و می گذرند. مردم مشغول به بازی هم غافل از سرانجام دنیا هستند و به دعواها و فریادها مشغول می شوند.[3]
والدین همه امکانات و وسایل رفاهی و تفریحی کودک را برآورده می کنند. زیرا نمی توانند حسادت و حرص خوردن او را تحمل کنند و یا اساساً می خواهند بچه شان چشم و دل سیر بزرگ شود. غافل از اینکه این بچه درکی از محدودیت پیدا نمی کند، چه برسد به آنکه درکی از قناعت و بزرگی پیدا کند.
اگر کودک نتواند بفهمد که برخی چیزهایی که می خواهد را قرار نیست خیلی سریع بدست آورد یا اساساً قرار نیست داشته باشد، آنوقت هیچ گاه تجربه آرامش را در زندگی نخواهد داشت. زیرا امکان ندارد بدون قناعت کسی به آرامش برسد. اگر کودک محدودیت ها را درک نکند، نمی تواند به جهان دیگر نامحدود فکر کند و اساساً تربیت معنوی او با مشکل مواجه می شود.
البته شاید برای مدتی کودک، خود را چشم و دل سیر نشان دهد. اما در دوران نوجوانی و جوانی، سودای حسرت ها و حرص ها، می تواند او را از مسیر حلال تلاش و کوشش خارج کند. اگر هم از مسیر حلال کسب دنیا جدا نشود، از تلاش تمام وقت برای بدست آوردن نداشته هایی که در دست دیگران می بیند، خود را به رنج خواهد انداخت.
انسان در دوران کودکی باید لذت استغنای از داشته های دیگران را بچشد والا تا آخر عمر یا می ترسد یا حرص می ورزد. امکان حسرت خوردن کودک را نیز می توان با روش هایی تبدیل به استغنای ذاتی کرد. در جهت درک محدودیت و دستیابی به آرامش آینده برای کودکان، والدین می بایست:
-
هرچیزی که کودک می طلبد را تهیه نکنند و اجازه بدهند کودک آرزوهای کوچکی داشته باشد.
-
مفهوم جزا و پاداش نسیه را که در برابر اعمال نیک کودک صورت می گیرد به او بفهمانند.
-
داشته های دنیوی را با مسخره کردن و ناچیز خواندن، در چشم کودک کوچک کرده و از ارزش گذاری بیندازند. زیرا به هر حال کودک داشته دیگران را می بیند و می خواهد.
-
داشته های معنوی همچون اخلاق حسنه، علم، عقل، بزرگی هدف، اخلاص، ارتباط با خدا و عبادت در زندگی را برای کودکان به ارزش تبدیل کنند.
-
کمتر کودک را در معرض ویترین ها (زیباسازی داشته های دنیوی) قرار داده و کمتر به بازار و پاساژ برند.
-
بذل و بخشش را به کودکان یاد داده و در برابر اینکار تشویق های زیادی داشته باشند.
.... با توجه به تربیت اسلامی، خوشبختی را در دسترس کودکانمان قرار دهیم.
پی نوشت:
[1] لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ فِی كَبَدٍ «البلد/4»
که ما انسان را در رنج آفریدیم (و زندگی او پر از رنجهاست)!
[2] وَ قَالَ النَّبِيُّ ص مَنْ عَرَفَ نَفْسَهُ فَقَدْ عَرَفَ رَبَّهُ (مصباح الشریعه/ص13)
[3] اقْتَرَبَ لِلنَّاسِ حِسَابُهُمْ وَهُمْ فِی غَفْلَةٍ مُعْرِضُونَ «الأنبیاء/1» .... حساب مردم به آنان نزدیک شده، در حالی که در غفلتند و روی گردانند!
یعْلَمُونَ ظَاهِرًا مِنَ الْحَیاةِ الدُّنْیا وَهُمْ عَنِ الْآخِرَةِ هُمْ غَافِلُونَ «الروم/7» ... آنها فقط ظاهری از زندگی دنیا را می‌دانند، و از آخرت (و پایان کار) غافلند!
منبع: فرهنگ نیوز
