بحران در اوکراین و موضع مبهم دولت روحانی

بحران در اوکراین در حال بالا گرفتن است و بر خلاف پیش بینی هایی که قبلا وجود داشت و عده ای تصور می کردند شرایط ژئوپلتیکی منطقه اقتضا می کند موضوع به سرعت جمع و جور شود می بینیم که بحران در حال سوق پیدا کردن به سمت رویارویی ها نظامی است. در صحنه عمل، شدت پیدا کردن بحران اوکراین لاجرم بازیگران مختلفی را با یکدیگر درگیر خواهد کرد و هر چه هم که طرف های مختلف تلاش کنند که این موضوع بر سرنوشت دیگر پرونده ها اثر نگذارد چنین امری غیر ممکن خواهد بود.

اگر بخواهیم تحولات میدانی متعددی را که اکنون در این صحنه روی می دهد در چند جمله کوتاه خلاصه کنیم مسئله به شکل زیر در می آید:

1- در وهله اول می بینیم که بر خلاف برخی پیش بینی های غربگرایانه در ایران روسیه از موضع خود کوتاه نیامده و توانسته رد بخش های شرقی اوکراین حمایت های مردمی قابل توجهی را پست سر سیاست های خود قرار بدهد. با وجود اینکه امریکایی ها تلاش می کنند تحولات شرق اوکراین را نوعی سناریو سازی و برنامه ریزی امنیتی از سوی روس ها نشان بدهند ولی در عمل می بینیم که این توده های مردم هستند که در بخش های روس زبان اوکراین به شدت نسبت به قطع شدن پیوندهای خود از روسیه نگران بوده و و به آن واکنش نشان می دهند. امریکا در نهایت نخواهد توانست جنبه مردمی این تحولات را انکار کند و اگر بیش از این به دولت کیف برای مقابله با این تحرکات فشار بیاورد اتفاقی که رخ خواهد داد این است که عملا دولت کیف مجبور خواهد بود با بخش هایی از مردم خود آن هم در مناطقی که قلب اقتصادی و صنعتی این کشور محسوب می شود درگیر شود. دو مسئله مهم که همین جا باید به آنها پرداخت این است که اولا چگونه است که امریکا مداخله سرویس های اطلاعاتی خود را در هر نقطه دنیا مجاز می داند و دولت های برآمده از کودتاهای امریکایی را دولت های مشروع قلمداد می کند اما متقابلا وقتی کشورهای دیگر می خواهند از امکانات خود برای پیش برد منافعشان استفاده کنند آنها را به انوع و اقسام اتهامات متهم می کند؟ و مسئله دوم این است که واقعا بدون حمایت مردمی آیا ممکن بود که مکانی مانند کریمه به روسیه ملحق شود؟

2- موضوع دوم این است که می بینیم که مسئله کریمه عملا در این میان گم شده و روسیه در ملحق کردن کریمه به خاک خود موفق بوده است. این امر به خودی خود حاوی این پیام برای ایران است که اگر در مواضع خود پافشاری کند غرب و امریکا نهایتا آنقدر قدرت ندارند که بتوانند معادله را به نفع خود دگرگون کنند.

3- مسئله سوم واکنش بسیار ضعیف امریکا به این تحولات است. بر خلاف آنچه برخی در داخل ایران پیش بینی می کردند روند تحولات نشان داد که دولت امریکا از حیث راهبردی خود را آنقدر توانمند نمی داند که بخواهد با ورود مستقیم به موضوع آن را حل کند. حتی امریکایی ها به ناتو هم اجازه ندادند که خود را در مسئله درگیر کند چرا که روشن بود که روسیه از موضع خود کوتاه نخواهد آمد و نهایتا اتفاقی که رخ می دهد این است که ناتو و امریکا به درگیری بسیار بزرگی کشیده می شوند که از پیش شکست خورده بودن آن روشن است.

در این میان، یکی از مهم ترین ابهامات این است که موضع دولت حسن روحانی درباره این تحولات چیست و آیا می خواهد اقدامات کودتاگونه امریکا در اوکراین را تایید کند یا اینکه در پی آن است که واقع بینانه به صحنه نگریسته و منافع کشور را لحاظ نماید؟

 الیاس رشیدی