سرابی به نام سازش

این روزها بار دیگر از سرگیری مذاکرات سازش بین تشکیلات خودگردان فلسطین و رژیم صهیونیستی با میانجی گری آمریکا جدی شده است، در حالی­که چشم انداز این مذاکرات برای سه طرف مذکور همچنان تاریک و مبهم است. روز گذشته هزاران فلسطینی به منظور محکوم کردن محاصره نوار غزه و مذاکرات تشکیلات خودگردان فلسطین با رژیم صهیونیستی تظاهرات کردند و خواستار پایبندی تشکیلات رام الله به گزینه مقاومت شدند. در این مراسم دکتر "اسماعیل رضوان"، وزیر اوقاف دولت مردمی فلسطین با ایراد نطقی، تاکید کرد: بازگشت تشکیلات رام الله به میز مذاکره به مثابه خروج از اجماع ملی فلسطین و نادیده انگاشتن رشادت ها و ایثارگری های ملت فلسطین و بی حرمتی به خون شهدا و رنج و محنت های اسرا و جانبازان فلسطین است.

 در طرف مقابل نیز، رژیم تل‌آویو همچنان به احداث شهرک­های مسکونی در سرزمین­های اشغالی مشغول است. اسرائیلی­ها، دو هفته قبل احداث ۹۴۲ واحد مسکونی در مناطق اشغالی قدس شرقی را تصویب کردند و اعلام کردند  که قصد دارند حدود ۱۲۰۰ واحد مسکونی غیرقانونی در سرزمین‌های اشغالی فلسطین احداث کنند.

این اقدام توسط رژیم تل‌آویو در حالی است که سازمان ملل و بسیاری از کشورهای جهان، این شهرک‌های اسرائیلی را غیرقانونی می‌دانند به این دلیل که این شهرک‌ها در مناطق اشغال شده توسط اسرائیل در سال ۱۹۶۷ ساخته شده است و براساس کنوانسیون ژنو، هر گونه ساخت و سازی در مناطق اشغال شده ممنوع است. بر همین اساس دبیرکل سازمان ملل در واکنش به شهرک­سازی های اخیر اسرائیل اعلام کرد: «من از ادامه فعالیت‌های شهرک‌سازی توسط اسرائیل در کرانه باختری (اشغالی) از جمله شرق قدس عمیقا نگران هستم.» گفتنی است بیش از نیم میلیون اسرائیلی در بیش از ۱۲۰ شهرک غیرقانونی در مناطق اشغالی فلسطین از جمله کرانه باختری و قدس شرقی زندگی می‌کنند.

قرار است مذاکرات سازش در چنین شرایطی دنبال شود. از همین رو اظهارات صورت گرفته از سوی برخی مقامات صهیونیستی و تشکیلات خودگردان نشان می دهد که اساسا دست یابی به صلحی پایدار میان این دو متصور نیست. ضمن آنکه هرگونه صلحی که میان این دو منعقد شود با واکنش شدید ملت فلسطین مواجه خواهد شد. ابومازن به عنوان رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین که تجربه شکست در مذاکرات قبلی را در کارنامه خود دارد، در حال حاضر صرفا بنا به درخواست باراک اوباما رئیس جمهور ایالات متحده در میدان حضور یافته است. وی به خوبی می داند که طرح مسائلی اساسی مانند بازگشت آوارگان و بازگرداندن سرزمین از دست رفته فلسطین در مذاکرات با تل آویو و واشنگتن جایی نخواهد داشت. از سوی دیگر، هرگونه امتیازدهی تشکیلات خودگردان به طرف صهیونیستی با واکنش شدید حماس ، جهاد اسلامی و طرفداران گفتمان مقاومت در فلسطین و خاورمیانه مواجه خواهد شد.

در آن سوی معادله، مقامات رژیم صهیونیستی نیز دچار سردرگمی مفرطی شده اند. بروز و استمرار اختلافات عدیده میان سران احزاب لیکود، کادیما و حزب "اسرائیل خانه ما" که آویگدور لیبرمن رهبری آن را بر عهده دارد، عملا منجر به خشم اوباما  از شریک صهیونیستی خود شده است. اگرچه اخیرا "زیپی لیونی" نماینده رژیم صهیونیستی در مذاکرات از احتمال دست یابی به نتایج بنیادین در مذاکرات سازش خبر داده است، اما شواهد و مستندات موجود بیانگر به بن بست رسیدن گفت و گوها در همین مراحل ابتدایی است. شکست دور دوم مذاکرات سازش و اظهارات برخی منابع و مقامات تشکیلات خودگردان مبنی بر لزوم خروج از مذاکرات، خود نماد و نشانه ای گویا دال بر شکست پروژه سازش است. حدود یک هفته قبل، دور دوم مذاکرات پس از ساعت ها بحث و بررسی بدون نتیجه به پایان رسید.

دورمقدماتی این مذاکرات که بعد از وقفه ‌ای سه ساله رسما درقدس اشغالی آغازشده، یکماه قبل برای تعیین چارچوب گفت‌وگوها درواشنگتن برگزارشد. آمریکا تلاش زیادی می‌کند تا این مذاکرات را به سرانجام برساند و بازه‌ای 6 تا 9 ماهه را برای آن تعیین کرده است. با این حال، لیونی می‌گوید یکی از احزاب حاضر در ائتلاف کابینه اسرائیل با این مذاکرات و اهداف تعیین‌شده برای آن مخالف است. رمزگشایی از این اظهارنظر لیونی نشان می دهد حتی در صورت موافقت میان نتانیاهو و ابومازن، حزب مخالف در کابینه می تواند با خروج از ائتلاف و در هم شکستن دولت ائتلافی تل آویو، معادله را کاملا تغییر دهد.

ادامه شهرک­سازی­ها از سوی رژیم صهیونیستی و ابراز نارضایتی صریح مقامات آمریکایی و اروپایی در این خصوص، خود به بحرانی تازه در پروژه سازش تبدیل شده است. رئيس تشكيلات خودگردان فلسطین بارها اعتراف کرده است كه اوباما او را در ماجراي مذاكرات  شهرك سازي فريب داده است! در عین حال باز هم جان کری وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا از تشکیلات خودگردان خواسته است تا اهمیتی برای مسئله شهرک­سازی های رژیم اشغالگر قدس قائل نشود و همچنان به مذاکرات ادامه دهد. با این وجود ابومازن حتی از سوی برخی همفکرانش در خصوص توقف مذاکرات تحت فشار قرار دارد.

مخالفت واشنگتن و اتحادیه اروپا با شهرکسازی های رژیم صهیونیستی منجر به تقابل تل آویو و متحدانش در حین مذاکرات سازش شده است. در چنین شرایطی لیونی و دیگر مذاکره کنندگان نمی توانند ادعایی مبنی بر موثر بودن مذاکرات داشته باشند. رژیم صهیونیستی طی سال­های اخیر ناچار شده است خود را با حقیقت "پویایی گفتمان مقاومت" و مصادیق این گفتمان در فلسطین و خاورمیانه وفق دهد. بر همین اساس مقامات رژیم صهیونیستی نسبت به نقش آفرینی پررنگ حماس و جهاد اسلامی در معادلات فلسطین اذعان دارند. این نقش آفرینی متعاقب پیروزی حماس در برابر رژیم صهیونیستی در جریان مقاومت 22 روزه سال 2009 میلادی افزایش یافته است. از این رو ابومازن و اعضای تشکیلات خودگردان را نمی توان بازیگران اصلی معادلات فلسطین خواند. موضع حماس در قبال مذاکرات سازش از ابتدا روشن و صریح بوده است. این جنبش نه تنها مذاکرات با دشمن صهیونیستی را تایید نمی کند، بلکه بر احقاق حقوق حقه و از دست رفته فلسطینیان با استناد به مقاومت تاکید دارد. موضع گیری اخیر اسماعیل هنیه خود دلیل روشنی در اثبات این مسئله است.

نخست وزیر دولت حماس ازسرگیری مذاکرات سازش بین تشکیلات خودگردان فلسطین و رژیم صهیونیستی را ناشی از نقص در تصمیم­گیری فلسطینیان دانسته است. هنیه در این خصوص می گوید:

«تصمیم به بازگشت به مذاکرات « بدون اتفاق نظر ملی و بدون کسب موافقت نهادهای منتخب و مجلس قانونگذاری و دولت­های قانونی گرفته شده است. این تصمیم همچنین بدون کسب موافقت از ملت فلسطین و پشت درهای بسته گرفته شده است و برخی محافل مشخص این تصمیم را گرفته اند که بیانگر شکست در مشخص کردن گزینه های سیاسی است. مذاکرات حرکت در مسیر نیمه تمامی است که از موافقتنامه اسلو آغاز شده است و با روح انتفاضه فلسطین مغایرت دارد.»

در نهایت اینکه مذاکرات سازش میان تل آویو و تشکیلات خودگردان را می توان ترجمه و قرائتی ناشیانه از کنفرانس آناپولیس در آمریکا دانست. کنفرانس آناپولیس نیز با حضور جدی مقامات آمریکایی، صهیونیستی و طرفداران گفتمان سازش در فلسطین آغاز شد، اما به شکست انجامید. در همین جهت حماس و گروههاي جهادي فلسطين بارها به ابومازن هشدار داده بودند كه مذاكرات مستقيم با رژيم صهيونيستي نتيجه اي جز شكست ندارد. ابومازن قبلا ادعا کرده بود که می توان در مدت یک هفته با رژیم صهیونیستی به صلح دست یافت!

شرایط فعلی گویای این حقیقت است که حتی پیش شرط های اولیه یک توافق ساده میان طرف های مذاکره کننده وجود ندارد و مذاکرات سازش در آینده ای نزدیک بار دیگر به نماد شکست همزمان کاخ سفید، رژیم صهیونیستی، تشکیلات خودگردان فلسطین و ارتجاع عرب (به عنوان هم پیمانان منطقه ای  واشنگتن و تل آویو) تبدیل خواهد شد.

منبع: بصیرت - حسین یاری