علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی صبح امروز طی سخنانی در صحن علنی مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: در این جا میخواهم به دغدغههایی که ممکن است شکل گرفته باشد و برخی سخنان و ادعاها که تناقض دارد، پاسخ دهم.
به گزارش رجانیوز به نقل از فارس،وی در ادامه افزود: مذاکره امر سادهای نیست آن هم در چالشی که با جنود شیطان باشد. مذاکره با کسانی که همواره به دنبال مکر و کید و حیله بودند کار سادهای نیست اما انقلاب اسلامی با تمسک به باورهای خود و توکل به خدا و پیروی از رهنمودهای مقام معظم رهبری به گونهای عمل کرد که به آن چه به دست آوردهایم، میبالم.
صالحی تصریح کرد: بنده از دیرپا ترین افرادی هستم که در چالش این پرونده تصنعی حضور داشته و سیر تحولات و نحوه برخورد با این مسئله را شاهد بودم. در این ۱۲ سال پرچالش، این ملت با استواری و استقامت و رهنمودهای مقام معظم رهبری به ایستگاه آخر رسید.
رئیس سازمان انرژی اتمی ادامه داد: بنده با توجه به سوابق حضورم در سازمان انرژی اتمی و دانشگاه شریف، شهادت میدهم مسئولیت شرعی، وجدانی، عرفی و عقلانی آنچه که در بُعد فنی به دست آوردیم را میپذیرم.
وی تاکید کرد: دستاوردی که به دست آمد، دستاورد بزرگی است و تاریخ نشان خواهد داد پارادایم تعاملات سیاسی جهان به گونهای فراگیر تغییر خواهد کرد و زنگ این تغییر در وین زده شد.
صالحی خاطرنشان کرد: برای اولین بار یک کشور در حال توسعه توانسته است در تعاملات پرچالش سیاسی جهان در جایگاه یک کشور توسعه یافته قرار بگیرد. این اولین باری است که یک کشور توانسته در مقابل قدرتمندان جهان که از نظر اقتصادی، ۹۰ درصد قدرت و از نظر نظامی شاید ۱۰۰ درصد قدرت جهان را داشته باشد، بایستد.
رئیس سازمان انرژی اتمی گفت: جمهوری اسلامی به برکت انقلابش، ملتش و همت مسئولانش توانسته چنین جایگاهی را پیدا کند و بنده این موضوع را تبریک عرض میکنم. این دستاورد را قدر بدانیم و شاکر باشیم.
صالحی در ادامه، در خصوص دغدغههای فنی توافق اظهار داشت: مذاکرات ۱+۵ سالها طول کشید و عزیزانی که قبلا مسئولیت را به عهده داشتند از جمله آقایان روحانی، لاریجانی، جلیلی و ظریف همگی زحمت کشیدند و اینکه میبینیم الان افق بلندتری پیش رو داریم، بخاطر این است که بر شانههای قبلیها ایستادهایم.
وی افزود: اینگونه نیست که زحمات گذشتگان بیهوده باشد قطعا اینگونه نیست. هر کسی خشت روی خشت گذاشت و دوستان ما خشت آخر را نهادند.
* در فاصله بین لوزان و وین طرف مقابل دبه درآورد
صالحی در ادامه گفت: درخصوص صنعت هستهای هر کسی خشتی بر روی خشت گذاشت و خشت نهایی را بزرگواران ما امروز گذاشتند.
وی افزود: مذاکره با ۱+۵ سالها ادامه داشت که نتوانست به نتیجه مورد نظر برسد با پیشنهادی که به مقام معظم رهبری شد، ایشان پذیرفتند مسیر دیگری باز شود و مسیر دوم مسیر مذاکره با آمریکا بود اما فرمودند: هر دو مسیر باید هماهنگ شوند.
رئیس سازمان انرژی اتمی ادامه داد: در دولت یازدهم این تدبیر انجام شد و مسئولیت هر دو مسیر به انسانی فرهیخته و کارشناس واگذار شد و نتیجه آن را هم امروز مشاهده میکنیم.
صالحی با بیان اینکه در فاصله بین لوزان و وین طرف مقابل دبهها درآوردند گفت: در لوزان بر محورهای فنی به تفاهم رسیده بودیم اما آنها سعی کردند در فاصله بین لوزان و وین آن پیکرهای که در لوزان تراشیده بود را آرام آرام نحیفتر کنند و بیشتر از آن بتراشند تا به مواردی که قبلا به آن فکر نمیکردند و بعد احساس کردند از دست دادهاند،برسند.
این عضو مذاکره کننده هستهای با بیان اینکه شاید این نکته را بیان کنید که آیا آمریکا با آن همه مشاورههای فنی ممکن است مواردی را مورد غفلت قرار دهد، گفت: بله اینچنین شده است؛ چرا که جمهوری اسلامی هم کم نداشت. به خصوص با توکل به خدا و توسل به ائمه. طرف مقابل خیلی سعی کرد این پیکره را بتراشد اما نتوانست.
رئیس سازمان انرژی اتمی با اشاره به اینکه ما در وین در امور فنی گامهای بلندتری نسبت به لوزان برداشتیم و این امر محقق شد، گفت: طرف مقابل گفت که ما باید راه تولید سلاح هستهای ایران را ببندیم پس محدودیتهایی را ایجاد کنیم تا جلوی آن را بگیریم.
صالحی در همین خصوص ادامه داد: مگر ما به دنبال سلاح هستهای و یا پیمودن راه در این مسیر بودیم؟ حال هر چه میخواهند مانع در این راه بگذارند. طبق فتوای مقام معظم رهبری تولید، انباشت و بکارگیری سلاحهای کشتار جمعی از جمله سلاح هستهای حرام است. ما اصلا خواهان رفتن در این راه نیستیم اما از دید آنان این محدودیتها گذاشته شد که از دید افکار عمومی نیز محدودیت تلقی میشود.
وی تصریح کرد: این محدودیتها شاید به ظاهر باشد اما محدودیتی نیست که نشاط و فعالیت هستهای ما را دچار رکود، کندی یا توقف کند.
صالحی پیرامون مسایل فنی مذاکرات هستهای گفت: یکی از راهها این بود که ذخایر اورانیوم غنیشده به حداقل برسد. ذخایر اورانیم غنیشده ما در حال حاضر حدود ۷ تن است و ما برای اینکه سالانه مواد مورد نیاز بوشهر را تأمین کنیم ۳۰ تن نیاز داریم.
رئیس سازمان انرژی اتمی افزود: تا امروز تمام چالش فنی ما این بود که فناوری هستهای را ثبت کنیم آن هم به هر قیمتی تا جایگاه جمهوری اسلامی را در جهان ثابت کنیم به همین خاطر هزینه- فایده مبنای کار نبود بلکه تثبیت این فناوری مبنای کار بود. حال ممکن است هزینههایی که در آن زمان کردیم از نظر هزینه- فایده قابل توجیه نباشد.
این عضو تیم مذاکره کننده هستهای تصریح کرد: با روندی که داشتیم و بر اساس تولید سالی ۲ تن اورانیوم غنی شده ما باید برای تامین نیاز بوشهر ۱۵ سال تولید میکردیم. شاید بگویید دیگر سانتریفیوژها را هم به کار بیندازیم که این یعنی همان فاصله ۱۰ سال را که داریم.
وی افزود: شاید بگویید سانتریفیوژها را بیشتر کنند. باید بگویم نسل IR۱ سانتریفیوژهای ابتدایی ما بود و حال که ما میخواهیم هزینه- فایده را در نظر بگیریم و در عرصه تجارت وارد شویم باید به دنبال نسل جدید باشیم.
رئیس سازمان انرژی اتمی درخصوص نسلهای جدید سانتریفیوژ گفت: نسل IR۶ و IR۸ فعلا به آن صورت که مورد نیاز است در دسترس ما نیست. ما حتی اگر همه سانیرفیوژها را به کار بگیریم ۸ سال طول میکشد تا بتوانیم نیاز یک سالمان را تولید کنیم.
*ایران اگر در ۸ سال آینده به ماشین IR۸ با ظرفیت ۲۰ سو دسترسی پیدا کند میتواند یک میلیون سو را تولید کند
صالحی تصریح کرد: فرض کنیم امروز توانایی تولید ۲۰۰ هزار سو را داشته باشیم. تنها مدتی میتوانیم این تولید را در نظر بگیریم زیرا مواد اولیه این کار را نداریم.
وی در ادامه به استخراج و اکتشاف اورانیوم از سوی سازمان انرژی اتمی در چند سال اخیر اشاره کرد و افزود: سازمان انرژی اتمی با اجازه مقام معظم رهبری چند سالی است که استخراج هوایی را شروع کرده که در این زمینه خبرهای خوشی را داریم که در آینده اعلام خواهیم کرد.
رئیس سازمان انرژی اتمی اظهار داشت: تا ۱۰ سال آینده ما به مرحلهای میرسیم که مواد اولیه ۱۹۰ هزار سو را داشته باشیم و در این فاصله با اکتشاف و استخراج در وضعیتی قرار خواهیم گرفت که این مواد اولیه تولید خواهد شد.
وی تاکید کرد: ۱+۵ فکر میکند این محدودیت است در صورتی که از نظر بنده و همکارانم در سازمان انرژی اتمی محدودیت زیادی نیست.
صالحی در ادامه به بازطراحی رآکتور آب سنگین اراک اشاره کرد و افزود: رآکتور آب سنگین اراک سالانه ۱۰ کیلو پلوتونیم تولید میکرد به دلیل اینکه ما دنبال تولید بمب نبودیم و بازطراحی آن برای ما محدودیتی ایجاد نخواهد کرد. اینکه تولید پلوتونیوم زیر یک کیلو باشد برای ما یک محدودیت نیست و برای ما فرقی نمیکند.
وی ادامه داد: اگر بخواهند به جداسازی پلوتونیم از سوخت بوشهر هم اشاره کنم ما طبق قرارداد با روسیه و بعد از مصرف این سوخت باید آن را به روسیه تحویل دهیم.
رئیس سازمان انرژی اتمی در ادامه به محدود شدن تحقیق و توسعه در صنعت هستهای اشاره کرد و افزود: در زمینه تحقیق و توسعه مختصر محدودیتی را پذیرفتیم اما اساسی نیست که کل تحقیق و توسعه را بر هم بزند. امروز ایران روی سانتریفیوژهای IR۱-IR۲-IR۲M-IR۴-IR۶-IR۶Sو IR۸ کار خواهد کرد و این محدودیت غیرآزاردهنده است.
وی تصریح کرد: برخیها میگویند در این ۱۰ سال محدودیت و ماشینهای نسل ۸ ما قدیمی میشود در صورتی که اصولا IR۸ هشت سال طول میکشد که تازه تبدیل به یک ماشین قابل استفاده تجاری و تولید انبوه برسد. ماشین IR۶ و IR۸ ماشینهای آینده ایران خواهند بود.
صالحی با بیان اینکه سایت هستهای نطنز جای ۵۰ هزار ماشین سانتریفیوژ را دارد، افزود: ایران اگر در ۸ سال آینده به ماشین IR۸ با ظرفیت ۲۰ سو دسترسی پیدا کند میتواند یک میلیون سو را تولید کند.
صالحی با تأکید بر اینکه اینگونه نیست که ما هر روز بخواهیم به دنبال سانتریفیوژ جدید برویم، گفت: شرکت یورنکو از سال ۱۹۶۰ تا ۲۰۰۵ یعنی ۴۵ سال کلا روی ۶ ماشین کار کرده و ۳ تا از این ماشینها را در طول این ۴۵ سال به کار گرفته است. باید توجه داشت که یورنکو بزرگترین شرکت غنیسازی جهان است.
وی ادامه داد: روسیه از سال ۱۹۵۵ تا ۲۰۰۵ یعنی طی ۵۰ سال روی ۸ نسل ماشین کار کرده که فقط نسل ۵ و ۸ را به کار گرفته است در حالیکه ما اکنون روی ۷ الی ۸ نسل سانتریفیوژ کار میکنیم.
رئیس سازمان انرژی اتمی با تأکید بر اینکه برنامه ما بیشتر تمرکز بر روی IR۶ و IR۸ است، گفت: بنابراین تحقیق و توسعه با دوراندیشی، جدیت، هزینه و فایده و تجاریسازی در حال پیشروی است.
وی در پاسخ به پرسش رئیس مجلس مبنی بر اینکه گفته میشود در این برجام توافق شده که ایران موظف است تا زمانی که نیروگاه اراک کار میکند سوخت مصرفی آن از کشور خارج شود، گفت:ما در قرارداد ۲۰ سال قبل نیز در مورد بوشهر توافق کردیم که سوخت بوشهر از کشور خارج شود. ما در این توافق قبول کردیم که سوخت اراک را نیز به خارج بفرستیم اما به شرطی که ضایعات آن را پس نگیریم.
رئیس سازمان انرژی اتمی خاطرنشان کرد: وقتی که شما یک راکتور سوخت خارج میکنیم یک جایی باید نگه دارید و برای سالها در آن استخر نگهداری شده تا مقداری از رادیواکتیو آن کم شود اما بالاخره باید چه کار کرد؟ برخیها ضایعات سوخت را به اعماق ۵ کیلومتری زمین میفرستند و انبار میکنند. بنابراین این مشکلی است که هنوز آمریکا نیز نتوانسته آن را حل کند یعنی دنیا هنوز راجع به سوخت های مصرف شده راه حل دائمی پیدا نکرده است.
صالحی در پاسخ به پرسش دیگر لاریجانی که از سوی برخی از نمایندگان میپرسید مبنی بر اینکه این چه نوع تحقیق و توسعه ای است که بعد از هشت سال زنجیره ۳۰ تایی IR۸ و IR۶ داشته باشید، گفت: برای اینکه یک سانتریوفیوژ را از نظر فنی یعنی از ابتدای خلق فکری آن سانتریفیوژ تا زمان رسیدن به تولید انبوه برسد، حدود ۸ سال زمان میبرد. برای اینکه این سانتریفیوژ را به قابلیت اعتماد و اطمینان برسانیم باید زنجیرههایی از این سانتریفیوژ درست کنیم.
وی افزود: یعنی باید مدام زنجیرههای دوتایی، سه تایی، ده تایی، بیست تایی، سی تایی، پنجاهتایی درست و تست کنید. برای اینکه قابلیت سانتریفیوژ به دست آید تا زنجیره ۱۹ تا ۲۰ تایی بالای ۸۰ تا ۸۵ درصد شاخصههای سانتریفیوژ را استخراج میکنید. یعنی با چنین زنجیره ۲۰ تایی میتواند بالای ۸۵ درصد شاخصههای مورد نیاز برای رساندن به تولید انبوه یک سانتریفیوژ از آن استخراج شود.
«۱۵ درصد از این شاخصه میماند که باید در یک فرایند دیگری و فرایند زنجیرههای بزرگتر که آن فرایند مسئله را تعریف میکند نه شاخصههای خود سانتریفیوژ؛ یعنی وقتی یک زنجیره در یک فرایند کار میکند شما که میخواهید بهینهسازی کنید ۱۵درصد به آن زنجیره بازمیگردد».
صالحی تأکید کرد: ما این محدودیت را پذیرفتهایم که تا حدود ۱۰ و ۱۱ سال و نیم زنجیره ما حدود ۳۰ تایی و از سال ۱۱ به بعد زنجیرههایی خواهد بود که فرایند نیز اندازهگیری شود. برای همین است که پس از سال هشتم شروع به تولید ماشینهای IR۸ و IR۶ میکنیم و در این برجام نیز آمده. از انتهای سال ۸، ما ۲۰۰ ماشین IR۸ و ۲۰۰ ماشین IR۶ تولید خواهیم کرد و بعد از سال دهم یعنی در شروع سال یازدهم تولیدات را بالا می بریم.
رئیس سازمان انرژی اتمی در پاسخ به این پرسش که در این توافق آمده که ایران برای ۱۵ سال حق ندارد راکتور آب سنگین بسازد، اظهار داشت: ما فعلا باید راکتور آب سنگین اراک را کامل کنیم چون یک پروژه بزرگ و افتخارآمیز است که با بازطراحی آن یکی از بهترین راکتورهای تحقیقاتی جهان راهاندازی خواهد شد و قریب به ۵ الی ۶ سال طول میکشد که این راکتور به سرانجام برسد.
وی تأکید کرد:چه ضرورتی دارد که با وجود راکتور تحقیقاتی اراک که همه چیز در آن دیده شده است ما به سراغ ساخت یک راکتور تحقیقاتی دیگری برویم؟
* دست ما در بعد تحقیقات و ساخت سانتریفیوژهای جدید به شرطی که اروانیوم تزریق نکنیم
وی ادامه داد: ما بعد از ۵-۶ سال رآکتور اراک را خواهیم داشت و کار تحقیقاتی روی آن انجام میدهیم و بعد از این ۶ سال ۹ سال بعد رآکتور بعدی را برای خودمان یا جای دیگر میتوانیم طراحی کنیم. بنابراین بنده این را به هیچ عنوان محدودیت تلقی نمیکنم.
صالحی تصریح کرد: آیا میدانید تولید رآکتور چقدر هزینه دارد؟ همین رآکتور اراک اگر به سرانجام برسد و اگر بخواهیم مشابه آن را از بازار بینالمللی بخرید حدود ۱ میلیارد دلار قیمت دارد. ما که نمیتوانیم رآکتور را برای اینکه فقط نشان دهیم میتوانیم بسازیم تولید کنیم بلکه بایستی یک توجیه علمی و هزینه فایده داشته باشد.
در این هنگام لاریجانی اظهار داشت: سوال شده برای ۱۵ سال فردو غنیسازی نخواهد داشت. آیا این محدودیت است؟
صالحی در پاسخ به لاریجانی گفت: الان فردو ۱۷ کیلو در ماه و نطنز ۲۰۰ و اندی کیلو در ماه غنیسازی میکند. یعنی فردو در ۱۲ ماه ۲۰۰ کیلو و نطنز ۲ تن. در حالی که نیاز ما حدودا ۳۰ تن است و این فاصله اصلا قابل مقایسه نیست.
وی افزود: فردو جایی است که در نهایت خود ۳ هزار ماشین میتواند بگیرد و مطمئن نیستم به خاطر سقفش میتواند ماشینهای IR۸ را نصب کند یا نه که در این صورت این رقم به ۱۵۰۰ ماشین میرسد. در حالی که در نطنز میتوانیم ۵۰ هزار ماشین نصب کنیم.
رئیس سازمان انرژی اتمی ادامه داد: یعنی فردو در بهترین شرایط ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ ماشین در خود جای میدهد لذا این عددی نیست که بتوانیم بگوییم فردو محل تولید باشد. فردو از اول هم به عنوان محل تحقیق و توسعه در نظر گرفته شده بود که ما تجهیزات گرانقیمت را در آنجا بگذاریم که اگر خدای ناکرده اتفاقی افتاد از این تجهیزات صیانت شود.
صالحی تصریح کرد: ضمن اینکه ما ۷-۸ نسل ماشینهای پیشرفته داریم که اگر بخواهیم برای هر کدام آبشارهای تجاری درست کنیم هر آبشاری قریب به ۴۰۰-۵۰۰ ماشین نیاز دارد. لذا اگر همین ۴-۵ نسل میخواست در فردو جای بگیرد تحقیق و توسعه ما را پاسخ میداد اما به دلایلی فردو را از برنامهریزی اولیهای که برایش شده بود به محل تولید بردند.
وی خاطرنشان کرد: در بهترین شرایط ۵۰ هزار ماشین IR۸در نطنز و ۱۵۰۰ هزار ماشین IR۸ در فردو جای میگیرد لذا فردو از نظر تولید یا رفع نیاز اورانیوم غنی شده اثری برای ما ندارد.
صالحی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به نیروگاه نطنز گفت: همگی مواضع سیاسی غربیها را میدانیم که همواره اعلام میکردند ایران حق غنیسازی ندارد و قطعنامههای شورای امنیت هم به همین صورت بود. اما الان به فرموده مقام معظم رهبری هزاران ماشین میچرخد و غنیسازی میکند و این فاصله ۷-۸-۱۰ سال برای ما فاصله چندان مهمی نیست زیرا در این حدود ۱۰ سال ماشینها را پیشرفته خواهیم کرد و ماشینها تجاری میشوند و بعد از ۱۰ سال نطنز را راه میاندازیم که به همان ۱۹۰ هزار سو و یک میلیون سو در زمان خودش برسیم.
رئیس سازمان انرژی اتمی تاکید کرد: بنابراین هم غنیسازی در نطنز محفوظ میماند و هم رآکتور اراک با حفظ ماهیت آب سنگین خود باقی میماند.
صالحی همچنین با بیان اینکه یکی از دستاوردهای بزرگی که آرزوی من بود تولید سوخت برای نیروگاهها در داخل بود،گفت: ممکن است بگوییم ما که سوخت ۲۰ درصد را در داخل ساختیم اما سوخت رآکتور تهران با سوخت یک نیروگاه هستهای فرق میکند. برای سوخت یک نیروگاه هستهای باید انواع تستها را انجام دهیم و با اطمینان خاطر و در چارچوب کنوانسیونهای بینالمللی و ایمنی این سوخت را به کار گیریم به خاطر غفلت در مسائل فنی خدشهای به آن وارد نشود و نشتی صورت نگیرد، زیرا در این صورت فاجعهای به وجود میآید که دیگر هیچ کسی نمیتواند پاسخگوی وجدان خود باشد.
رئیس سازمان انرژی اتمی تاکید کرد: خوشبختانه ما در این مسیر با پافشاری، هوشیاری و هوشمندی که در مذاکرات صورت گرفت شاهد بودیم که برای اولین بار به صراحت آمده است که با ایران همکاری کنند و سوخت را بسازند که ما وارد این عرصه شدیم و به زودی در فاصله یکی دو سال آینده خودمان سوخت خودمان را خواهیم ساخت، تحت اشراف بینالمللی و با گرفتن کمک از دیگران و نظارت بر آنها و تحت لیسانس دیگران که این قدم بزرگی بود.
وی گفت: افتخار میکنم به ایرانی بودنم که از بین ۱۳۰-۱۴۰ کشور در حال توسعه تنها کشوری هستیم که میتوانیم دو کالای استراتژیک خودمان را به بازارهای بینالمللی عرضه کنیم. اورانیوم غنیشده و آب سنگین.
صالحی در بخش دیگری از سخنانش اظهار داشت: در موضوع آب سنگین هم یک دستاورد بزرگی به دست آمد.اگر ما رآکتور اراک را طبق روال خود یا روال جدید انجام میدادیم- فرض کنید ۲۰۰ تن آب سنگین برای نیاز طول عمر رآکتور نیاز داشتیم در مقابل کارخانه آب سنگین اراک سالی حدود ۱۵ تن آب سنگین تولید میکند- اگر این مسیر را نمیرفتیم و با توجه به اینکه الان بخش عمده این ۲۰۰ تن یعنی حدود ۸۰-۷۰ تن آن آماده شده و ۲۰۰ تن هم به زودی آماده میشود مازاد آن را باید چه کار میکردیم؟
وی افزود: آیا باید کارخانه را تعطیل میکردیم چون نمیتوان همین طور آب سنگین تولید کرد؟ لذا اینجا این فرصت را پیدا و بر آنها تحمیل کردیم که آب سنگین را بفروشیم.
رئیس سازمان انرژی اتمی ادامه داد: محدودیتها را در نظر داشته باشیم اما دستاوردهایی که قبلا میگفتند نباید داشته باشید را هم در نظر بگیرید. ما الان نطنز را با هزاران سانتریفیوژ داریم. اراک را داریم. اراکی بهتر با ماهیتی آب سنگین. ذخایر و آب سنگین را میتوانیم بفروشیم. میتوانیم تولید سوخت کنیم. میتوانیم PIE را درست کنیم و همچنین میتوانیم از کمکهای بینالمللی در امر تحقیق و توسعه استفاده کنیم در حالی که این شرایط قبلا فراهم نبود.
صالحی در پایان خاطرنشان کرد: دست ما در بعد تحقیقات و ساخت سانتریفیوژهای جدید به شرطی که اروانیوم تزریق نکنیم، باز است لذا دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی میتوانند در این زمینه تحقیقات کنند.