اختصاصي مفيدنيوز آنکارا و دوئل با همسایه جنوبی

نوع نگاه ترکیه به تحولات سوریه برای بسیاری از ناظران بین المللی این سوال را ایجاد کرده است که چه عواملی در تصمیم گیری ترکیه در مورد تحولات سوریه تاثیر گذار است. در پاسخ به این سوال می توان به عوامل زیر به عنوان تاثیرگذار ترین عوامل در تصمیم گیری دولتمردان ترک در زمینه تحولات سوریه اشاره کرد:

1 -  اولین عامل روند جاری توسعه اقتصادی- سیاسی ترکیه است. این روند از نزدیک به ده سال پیش و به دنبال یک دوره بد اقتصادی ـ سیاسی در ترکیه آغاز شده و در میان مردم ترکیه با استقبال خوبی هم رو به رو شده است. گاهی اوقات در توصیف فضای سیاسی ترکیه اغراق می شود به نحوی که در نمره دهی به روند توسعه سیاسی ـ اجتماعی در ترکیه افراط می شود. ترکیه در جهت آزادی های سیاسی مانند آزادی بیان و اندیشه و یا شاخص هایی که برای آزادی مطبوعات و رسانه ها مطرح می شود در بعضی زمینه ها رو به جلو حرکت می کند اما نمی توان این ارزیابی را تایید کرد که ترکیه در کلیه این زمینه ها یک جامعه آزاد است.

در حوزه اقتصادی آمار و ارقام از وضعیت خوب ترکیه در حال و آینده حکایت می کند. در میان کشورهای اروپایی وضعیت ترکیه ظرف سالهای اخیر، در بالا رفتن رفاه مردم، تولید، صادرات و از سوی دیگر کاهش نرخ بیکاری و تورم بهترین بوده است. آثار مثبت این تحول در زندگی مردم قابل مشاهده است و مردم خواهان استمرار این روند هستند.

مجموعه این مطالب را باید به عنوان یک عامل در نظر گرفت و توجه داشت که در ارتباط با مساله سوریه دولت ترکیه هر تصمیمی که بخواهد بگیرد باید به این امر توجه داشته باشد که بحرانی ترشدن منطقه و میل کردن به یک درگیری نظامی می تواند به شدت این روند حیاتی و تاریخی را تحت تاثیر قرار دهد  و  انرا  متوقف کند.

2 - عامل دیگر که در سیاست ترکیه در مسئله سوریه سهم مهمی دارد قضیه کردها است. در نظرسنجی های مختلف چه نظرسنجی های داخلی و چه نظرسنجی هایی که موسسات خارجی در ترکیه انجام داده اند،  مسئله کردها  به اندازه قابل توجهی دغدغه ذهنی مردم ترکیه است. این نشان می دهد که نه تنها حکومت و  سیاسیون بلکه مردم ترکیه نیز مسئله کردها را مهم می دانند. مشكل پیچیده ایست که حکومتهای ترکیه چندین دهه با آن درگیر بوده اند. ارتش ترکیه هم در این مساله فعال است و درگیری های نظامی در شمال عراق و یا جنوب شرقی ترکیه هر از چند گاهی دیده می شود. گاهی حتی این درگیری به حرکت های داخل شهری کشیده می شود.

کردها در لایه های مختلف خواسته های خود را پیگیری می کنند. آن ها در مجلس، خیابان ها، حرکت های نظامی مسلحانه در چارچوب تشکیلات پ ک ک فعالیت های خود را دنبال می کنند. بنابراین مسئله کردها یک موضوع جدی در ترکیه است و در نظر سنجی ها به نحو جالب توجهی در صدر موضوعات مورد توجه مردم و در کنار مسائل معیشتی قرار دارد.

این هم بخشی از مسئله است و مایه نگرانی ترکیه است. به هر حال می توان گفت که احتمال دارد پ ک ک به عنوان یک نیروی مسلح سابقه دار در منطقه که دغدغه ذهنی دولت ترکیه است، با حاکمیت سوریه همکاری کند و مزاحمت های بیشتری را برای دولت ترکیه به وجود آورد.

3 - عامل دیگر شامل یک دسته موضوعات یعنی تفاوتها، روابط و یا اختلافات قومی ـ تاریخی و عقیدتی در منطقه است. این عامل هر چند ظاهرا در حال حاضر سهم کمتری را دارد ولی در عمق سهم مهمی را در مجموعه تحولات منطقه دارد.

یک قضیه مسئله قومیت ها است. در موضوع مورد بحث یعنی ترکیه و سوریه، اقوام عرب، ترک و کرد مشاهده می شود. هر یک از این سه قومیت تاریخ و فرهنگ و مجموعه خواست های خود را دارند که اغلب به هم گره میخورند و در جهاتی در مقابل خواست گروه مقابل قرار می گیرند. تفاوتها یا اختلافات مورد اشاره سابقه تاریخی دارد و به دوران عثمانی ها و قبل و بعد از آن بر می گردد.

بعد از بحث قومی، بحث عقیدتی است. اهل تسنن، اهل تشیع و علوی ها در این منطقه حضور دارند. البته بعضی ها علوی ها را به جای شیعه می گیرند یا شیعه را به جای علوی ها ،که باید توجه داشت قطعا این دو تفاوت زیادی با یکدیگر دارند. موضوع تفاوت های عقیدتی در این منطقه هم قطعا می تواند در آینده جدی تر شود و اختلافات را در این منطقه تشدید کند.

4 -  حکومت ترکیه میداند هر سیاستی را بخواهد در مورد سوریه دنبال کند باید به خواسته مردم توجه کند. اخیرا در یک نظرسنجی مشاهده شده که کسانی که از مداخله نظامی ترکیه در سوریه حمایت می کنند، اکثریت ندارند.

از مجموع مطالب رسانه های ترکیه و نحوه انعکاس اخبار جنگ داخلی سوریه اینگونه برداشت می شود که مردم ترکیه از کشتار مردم سوریه ناراحت هستند اما مایل نیستند که نیروی نظامی ترکیه وارد سوریه شود و جنگی آغاز شود و مردم ترکیه بخواهند هزینه آن را پرداخت کنند. وجود دمکراسی نسبی این فرصت را هم فراهم اورده که نظرات مختلف در رسانه های ترکیه به بحث گذاشته شود. و همچنین حضور فعال و غیر نمایشی احزاب مختلف نیز به فضای ایجاد بحث و افزایش اگاهی مردم و در نتیجه دخالت عامل عقلانیت جمعی، حکومت ان کشور را در اتخاذ تصمیم صحیح تر هدایت میکند.

مفید نیوز - حمید سطوتی