خبرنامه دانشجویان ایران: اعطای بورس از آغاز انقلاب و به شکلی قانونی برای افراد ذی حق متداول بوده است. اما این روزها خبر سوء استفاده افرادی خاص از بورسیه برای خود یا فرزندانشان که نیازمند برخوردهای لازم و قانونی است، مسئله آموزشی  بسیاری از افراد با صلاحیت و متخصص را نیز معطوف غرض ورزی های سیاسی کرده است.

به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ روز گذشته با مصاحبه ای از رئیس سازمان امور دانشجویان دوباره بحث دانشجویان بورسیه ای بر سر زبان ها افتاد.

دکتر مجتبی صدیقی، در نشستی خبری که در محل این سازمان برگزار شد، به تشریح وضعیت بورسیه های دوره گذشته و نحوه بورس شدن 3 هزار و 2 نفری پرداخت که مدعی بود بدون آزمون و براساس آیین نامه های موجود بورسیه شده اند.

اگرچه  سوء استفاده های خارج از ضوابط و خلاف قانون از بورس تحصیلی نیازمند پیگیری مستمر و به دور از حاشیه وزارت علوم و برخوردهای لازم قانونی و مقتضی با متخلفان است، اما به نظر می رسد نباید با سیاسی کردن موضوع،  امنیت آموزشی و شغلی بسیاری از افراد ذی حق، توانمند و با صلاحیت که از تخصص و تعهد لازم نیز برخوردارند به خطر بیافتد. چرا که بی شک در سالهای آتی حضور این نیروهای متخصص موجب قوت و قوام دانشگاهها و مراکز علمی خواهد شد و هرگونه زیر سوال بردن مدرک آموزشی این افراد جفا به آموزش عالی است.
اما داستان بورس از چه قرار است:

مسئله دانشجویان بورسیه ای پیش از این در دی ماه سال گذشته و پس از اینکه مشخص شد وزارت علوم برای انتصاب ها و بازگشت دانشجویان مسئله دار و اخراجی به استعلام های وزارت اطلاعات بی توجه است، این موضوع مطرح شد تا رسانه ها کمی سرگرم این موضوع باشند.

ماجرا به قانونی باز می گردد که از ابتدای انقلاب در وزارت علوم بوده است و حالا اسیر سیاسی بازی مسئولان شده است.

دکتر مجتبی صدیقی در دی ماه سال گذشته مسئله آزمون مجدد از دانشجویان بورسی را مطرح ساخت و درباره ورود به دانشگاه 3 هزار دانشجوی بورسیه بدون رعایت ضوابط کامل علمی گفت: مسیر‌هایی برای بورس داخل و خارج از کشور ایجاد شده که در آن، موضوع آزمون کتبی مطرح نبوده بلکه به مصاحبه حضوری توجه شده است. از سال 89 تا 92 حدود 3 هزار نفر به این شکل به دانشگاه‌ها معرفی شدند؛ برخی از آنها کف معدلی آیین نامه‌ها را نیز نداشتند و برخی هم که کف معدل را داشته‌اند ولی براساس آیین‌نامه ما، مشکل قانونی نداشته‌اند و به همین دلیل فعلا در دانشگاه‌ها مشغول به تحصیل هستند.
همین خبر کافی بود تا رسانه های زنجیره ای نزدیک به دولت از قانون شکنی دولت قبلی بگویند که چطور این قانون شکنی را مرتکب شده است. تا جائیکه یک استاد دانشگاه علامه در کنایه ای به مجلس اظهار داشت: مجلس به ماجرای 3000 دانشجوی بورسی ورود کند.
 
*وظیفه سازمان بورس چیست؟

آنطور که اداره کل بورس و امور دانشجویان خارج در پورتال وزارت علوم نوشته است؛ فعالیت های اداره کل بورس نیز ماهیتا" به دو وظیفه راهبردی و اجرایی حهت انجام کلیه امور مربوط به اعطای بورس های تحصیلی داخل و خارج کشور تقسیم شده و گستره آن از شناسایی نیازهای تخصصی منابع انسانی دستگاه های اجرایی کشور شروع و تا فراهم آوردن مقدمات اجرایی جهت ادامه تحصیل دانشجویان در مقاطع تحصیلی بالاتر و نهایتا" اعطای بورس های تحصیلی به حائزین شرایط جهت ادامه تحصیل در رشتـه هـای الویت دار و مـورد نـیاز کـشور و دانشـگاه هـای معتبر خارجی به همراه نظارت و پیگیری موارد فوق ادامه می یابد.

هر یک از واحدها و قسمت های تابع اداره کل بورس عهده دار وظایف مشخصی می باشند. به لحاظ سازمانی دبیرخانه شورای مرکزی بورس ، امور مالی ، واحد امور رایزنان علمی به همراه واحدهای زبان و پیگیری و ارتباطات و واحد اعزام با هزینه شخصی، اداره تسهیلات مستقیما" تحت نظر مدیر کل انجام وظیفه می نمایند. همچنین امور مربوط به اعزام دانشجو و صدور احکام دانشجویان بورسیه خارج (اداره اعزام) ، اطلاع رسانی در مورد دانشگاه های معتبر خارجی و اخذ پذیرش از آنها تا مشاوره علمی در این خصوص و اظهار نظر در مورد شرایط تحصیلی و وضعیت معیشتی و اجتماعی در کشورهای مختلف و تمدید احکام دانشجویان بورسیه خارج پس از بررسی های لازم (اداره کارشناسی) از جمله عمده فعالیت های اداره کل بورس می باشد.

*اهداف و ماموریت های اداره کل بورس و امور دانشجویان خارج
اداره کل بورس و امور دانشجویان خارج ، یکی از شاخه های پرکار و مهم معاونت دانشجوئی وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری است. ضرورت روزآمد کردن دانش کشور توسط فرزندان این آب و خاک و رقابت با علم و فناوری موجود در جهان، این اداره کل را بر آن داشته است تا در حد توان در خدمت مشتاقان این عرصه باشد.
 
مهمترین اهداف این اداره را می توان به صورت زیر در نظر گرفت:

- اصلاح هرم و تامین هیات علمی دانشگاه ها از طریق اعطای بورس داخل و خارج ، حمایت و تقویت دوره های دکترای داخل و تسهیل در امکان استفاده از فرصت های تحقیقاتی کوتاه مدت خارج از کشور

- تقویت مراکز تحقیقاتی و تامین نیاز هیات های علمی سایر دستگاه ها با توجه به مسئولیت فرابخشی وزارت متبوع

- تشویق به بازگشت بورسیه های اعزامی از خارج و نیز جذب دانشجویان دوره های دکتری داخل
- اصلاح ساختار اداری و تسهیل و تسریع در انجام امور
این اداره با اراده ای مصمم و با تمام وجود در پی رفع مشکلات مراجعان و دستیابی به اهداف فوق الذکر است و دست همکاری همه نهادها و دانشگاه ها را در ارائه خدمات بهتر می فشارد.

*سیاست ها و برنامه های اداره کل بورس و امور دانشجویان خارج
در جهت دستیابی به اهداف مذکور و همچنین رشد و ارتقای سطح علمی دانش آموختگان کشورمان، اداره کل بورس و امور دانشجویان خارج ، سیاست های راهبردی زیر را درنظر گرفته است تا بتواند با امکانات موجود و در کمترین زمان ممکن به اهداف خود جامه عمل بپوشاند:

- قانون گرایی و شفاف نمودن شیوه تصمیم گیری از طریق اتخاذ رویه های واحد
- اطلاع رسانی در خصوص مقررات و ضوابط جهت شناخت حدود و حقوق متقابل مراجعین و اداره کل
- تمرکززدایی و توزیع مسئولیت ها و واگذاری امور به دانشگاه ها تا حد امکان
- طراحی برنامه های پایدار و منظم در امر اعزام و بورس داخل
- ایجاد و حفظ ارتباط مستمر و تسهیل در امر اطلاع رسانی
- مسئولیت پذیری و بهره مندی از نظریات صاحب نظران و خصوصا" استفاده از نظریات دانشجویان بورسیه جهت اصلاح سیستم اعزام و پیگیری تحصیلی
- حفظ حرمت و عزت دانشجویان ، مربیان دانشگاه ها و کلیه کسانی که به نحوی با این اداره در ارتباط هستند.
 
*چند سوال بی پاسخ
آنطور که مسئولان دولتی می گویند، فرآیند فوق طی نشده است اما مسئولان دولتی قبلی می گویند، فرایند بورس کاملا قانونی طی شده است.

آنچه مشخص است این است که اعطای بورس از ابتدای انقلاب در وزارت علوم به صورت قانونی به افراد مختلف متداول بوده است اما...

اولا به فرض صحت ادعای مسئولان فعلی وزارت علوم، عده ای به صورت غیرقانونی یا فراقانونی از این امتیاز برخوردار شده اند؛ هیچ شکی نیست که باید با خاطیان و متخلفین برخورد شود.

از سوی دیگر فرض کنیم آنطور که آقای صدیقی و پیش از آن آقای جلایی‌پور گفته است سه هزار دانشجو بورسیه شدند که معدل 1000 نفر آنها زیر 14 بود و صرفاً به دلیل برخورداری از رانت قدرت، با اینکه معدلشان خیلی هم پایین‌تر از حد نصاب لازم بود، بورسیه شدند و به خارج از کشور رفتند تا مدرک دکتری بگیرند.

اکنون سوالی که مطرح می شود آن است که بر فرض عده ای ناعادلانه از حق بورس برخوردار شده اند آیا دانشجویان دیگر که به صورت عادلانه از این حق برخوردار شده اند، باید به چوب سیاسی کاری ها رانده شوند؟ آیا دانشجویان محق این حق که دارای صلاحیت های علمی و اخلاقی برای برخورداری از بورس بوده اند می بایست به پای متخلفین ذبح شوند و آبرویشان در مجامع دانشگاهی ریخته شود؟ تنها به جرم اینکه از بد اقبالشان در این دوره از حق قانونی بورس بهره برده اند!

نکته دیگر اینکه علت فرافکنی متعدد مسئولان فعلی در برجسته سازی این موضوع و رسانه ای کردن آن چیست؟ آیا بهتر نیست بجای فرافکنی و جنجال سازی رسانه ای مکانیزم صحیح و پذیرفته شده ای در این باره ارائه شود؟ چه اینکه هر زمان که مسئولان وزارت علوم تغییر می کنند، مدعی اند در دوره قبل از خودشان عده ای بوده اند که به ناحق از این مسئله بهره برده اند.

مسئول فعلی بورس چه کسی است؟

مجتبی صدیقی در آبان ماه سال گذشته به عنوان رییس سازمان امور دانشجویان منصوب شده است و رسانه ها نامه ای مبنی بر اعلام عدم صلاحیت وی از سوی مراجع امنیتی منتشر کردند. معاونت دانشجویی وزارت علوم ، معاونت فرهنگی آموزشی سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور ، مدیرکلی بورس و امور دانشجویان خارج وزارت علوم و معاونت دانشجویی دانشگاه صنعتی امیرکبیر از جمله سوابق اجرایی وی است.