تنبلی و بی‌حوصلگی دو مانع بهره‌ گیری از دنیا و آخرت

سحرخیزی و کسب روزی حلال از جمله اموری است که سیره بسیاری از پیامبران و ائمه اطهار علیهم‌السلام بوده و احادیث فراوانی نیز در این خصوص وارد شده است .

اهمیت سحرخیزی و کار

رسول خدا صلی الله علیه و آله می‌فرماید: سحرخیزی مبارک است و همه نعمت‌ها به ویژه، روزی را می‌افزاید.1 همچنین آن حضرت می‌فرماید: صبحگاهان در پی نیازمندی‌هایتان بروید چرا که آسان به دست می‌آیند.2امیرمۆمنان علیه‌السلام می‌فرماید: صبح زود در پی روزی رفتن، روزی را افزون می‌کند3 و کسی که خواستار جاودانگی است -که جاودانگی وجود ندارد- باید سحرخیز باشد4 و هیچ سحرخیزی در اره خدا برتر از سحرخیزی برای تأمین معاش فرزندان و خانواده نیست.5

از امام صادق علیه‌السلام روایت شده است که ایشان می‌فرماید: جدیت و تلاش کنید! هرگاه نماز صبح گزاردید و بازگشتید صبحگاهان در پی روزی روید و کسب حلال کنید چراکه خدای عزّ و جل روزیتان دهد و یاریتان رساند6؛ سپس فرمود: امام سجاد علیه‌السلام هنگام صبح در پی روزی بیرون می‌رفت، پرسیدند: ای فرزند رسول خدا کجا می‌روی؟ فرمود: برای پذیرش صدقه برای خانوده‌ام. پرسیدند: آیا برای خانواده‌ات صدقه می‌پذیری؟ فرمود: هر که کسب حلال کند صدقه عائله خود را از خدا می‌پذیرد و به آنان می‌رساند.7

ابن عباس می‌گوید: حضرت رسول (صلی الله علیه وآله) هرگاه کسی را می‌دید و از او خوشش می‌آمد می‌پرسید: آیا حرفه‌ای داری؟ اگر می‌گفت: نه، می‌فرمود: از چشمم افتاد. پرسیدند: چرا ای رسول خدا؟ فرمود: چون هرگاه مۆمن دارای حرفه‌ای نباشد به ناچار از دینش برای تأمین زندگی‌اش بهره می‌برد (دین فروشی می‌کند).

کارگری، سیره انبیا و اولیا

خداوند متعال در قرآن کریم درباره حضرت داود (علیه السلام) می‌فرماید: و به او فن زره‌سازی را که به سود شماست آموختیم، تا شما را در جنگ‌هایتان از آسیب‌های سخت سلاح‌ها حفظ کند، پس آیا شما سپاسگزار نعمت‌های ما خواهید بود؟ 8نبی اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: هیچ غذایی بهتر از غذای فراهم آمده از کار خویش نخورد و داود پیامبر نیز از دسترنج خود می‌خورد.9

حضرت علی علیه‌السلام می‌فرماید: خدای عزّ و جل به داود نبی(علیه السلام) وحی فرمود که تو بنده خوبی هستی به شرط آنکه از بیت‌المال ارتزاق نکنی و با دستان خویش کار کنی. داود علیه‌السلام چهل روز گریست؛ آن گاه خدا به آهن وحی فرمود که برای بنده‌ام داود نرم شو، آهن به فرمان خدا برای او نرم شد و از این رو حضرت داود (علیه السلام) هر روز زرهی می‌ساخت و آن را به هزار درهم می‌فروخت و از بیت‌المال بی‌نیاز شد.10رسول خدا صلی الله علیه و آله هم سنگی را بر شانه خود حمل کرد و در یکی از دیوارهای باغ خود به کار برد که آن سنگ هنوز در آنجا هست.11

پرهیز از تنبلی و کم همتی

امام علی (علیه السلام) می‌فرماید: اگر کار، سخت و توان‌فرسا است، بی‌کاری دایمی هم فسادآور است.12حضرت صادق(علیه السلام) خطاب به فرزندش می‌فرماید: از دو خصلت تنبلی و بی‌حوصلگی (بیقراری) بپرهیز که این دو مانع بهره‌گیری تو از دنیا و آخرت می‌شوند.13

همچنین می‌فرماید: سست نباش تا آن که تو را می‌شناسد تحقیرت نکند14، منفورترین مردم نزد خدا کسی است که شب خواب و روز بیکار باشد.15

پی‌نوشت‌ها:

1- بحارالانوار، ج73، ص318

2- کتاب الخصال، ج2، ص394

3- وسائل الشیعه، ج15، ص348

4- عیون اخبار الرضا(علیه السلام)، ج2، ص38

5- دعائم الاسلام، ج2، ص15

6- الکافی، ج5، ص79

7- همان، ج4، ص12

8- سوره انبیاء، آیه 80

9- کنزالعمال، ج4، ص8

10- الکافی، ج5، ص74

11- همان، ص76 و 77

12- الارشاد، ج1، ص298

13- الکافی، ج5، ص85

14- تحف العقول، ص304

15- الکافی، ج5، ص72

16- بحارالانوار، ج84، ص158

منبع : «مفاتیح‌الحیات» علامه جوادی آملی