حجاب، حیا برای آقایان یا خانم ها
سرویس فرهنگ و هنر مفیدنیوز :: پسران ما نيز در كنار آموزش‌هايي كه بايد درباره شخصيت خواهران، مادران و همسران خود ببينند، بايد به ارزشي به نام حيا و حجاب نيز معتقد و علاقه‌مند باشند و از همين روست كه سخن گفتن از حيا و حجاب فاطمي، نبايد صرفاً در دستور كار مدارس دخترانه قرار داشته باشد.
تاریخ: ۱۸ تير ۱۳۹۱
اشاره:
بي‌حجابي و بدحجابي از مهمترين معضلات جوامع اسلامي است؛ چرا كه انسان‌ها اجتماعيِ بالطبع‌اند و نوعاً مهمترين عامل رفتارسازشان، «جامعه‌پذيري» است و اين يعني اگر در جامعه اسلامي هنجارها شكسته شود، امكان همرنگ شدن انسان با فضاي جديد بسيار است. جامعه‌سازي با توصيه‌هاي فردي تفاوت بسيار دارد، هر چند جهت‌گيري آنها يكي است؛ لذاست كه بايد به ام‌المسائل و راه‌حل‌هاي ساختاري توجه داشت و از توجه به استثنائات و موارد خاص يا تعميم آنها ابا كرد. امروز، جامعه ايراني، خصوصاً در شهرهاي بزرگ‌تر و به اصطلاح مدرن‌تر آن، از آفت بدحجابي رنج مي‌برد و متأسفانه در برخي موارد شاهديم كه فضاي برتر نيز با بدحجاب‌ها شده و اين يعني خطري بزرگ که گروه بزرگ تربيت‌شدگان سنتي خانواده‌هاي ايراني را تهديد مي‌كند.
پاسخ به نياز طبيعي زنان
در پاسخ به اين سؤال كه «ريشه بدحجابي كجاست؟»، ابعاد مختلفي قابل توجه و زمينه‌هاي متعددي قابل بررسي است. آري! مي‌توان از عدم تبيين ضرورت حجاب و كاركردهاي آن براي زن مسلمان سخن گفت، ولي قطعاً يكي از مهمترين پارامترها، توجه به امري ساختاري، به نام «غريزه ذاتي جلوه‌گري» در زنان است. وديعه‌اي از جانب خداوند متعال كه با زيبايي و گل‌صفتي زنان سازوار است و در ساختارهاي تكويني خلقت نيز به خوبي معنا يافته است.
حس جلوه‌گري در بيرون به صورت «تبرّج» و «علاقه به بروز» و «ديده شدن» ملازم مي‌شود و از آنجا كه اين حس، ذاتي است؛ پس بايد به نحوي ارضاء گردد و امكان سركوب آن وجود ندارد. حال به مسئله اصلي دعوي اين مقال مي‌رسيم و آن اين است كه ارضاء اين حس توسط چه كسي صورت مي‌گيرد؟ گر چه نوعاً تأييد و تحسين مورد نياز زنان از طرف زنان نيز مؤثر مي‌افتد، اما حقيقت آن است كه پاسخ حقيقي و كامل به اين «نياز طبيعي» بايد از جانب مردان صورت پذيرد.
«مرد»، در نقش پدر، پسر و همسر؛ مي‌تواند و بايد رفتارهايي داشته باشد كه در صورت اداي صحيح آنها، اين «نياز طبيعي» كه به زعم نويسنده اين سطور يكي از اصلي‌ترين عوامل بدحجابي است، به درستي پاسخ داده شده و در آن صورت است كه جامعه‌اي سالم‌تر را شاهد خواهيم بود. براي اثبات بهتر اين دعوي و همچنين ذكر آسيب‌هاي عدم توجه جنس مذكر ايراني به اين مسئله و نهايتاً راهكارهاي اصلاحي، نكات زير قابل توجه‌اند:
آموزش ديدن
به دليل ساختارهاي فرهنگي و تاريخي، مرد ايراني - عمدتاً – به همسر خود ابراز علاقه علني نمي‌كند. البته قيد «علني» را در نگاه خوش‌بينانه مي‌توان مدنظر داشت! اين يعني پسران آن خانه كه فردا در نقش همسري خواهند بود نيز از توان لازم براي ارضاء نياز مذكور زن خويش برخوردار نيستند و همين رفتار، مسئله‌ساز است! اگر ديروز ساختارهاي سنتي اجازه بروز بي‌مبالات زنان و حضور اجتماعي پررنگ را به آنان نمي‌داد، اما امروز كه اين موانع وجود ندارند، «امكان» بروز ناهنجار زنان شوهردار در جامعه وجود دارد، لذاست كه بدحجابي يكي از تبعات آن خلأ موجود در نظام خانوادگي است. نبايد تصور كرد كه در گذشته، دليل كمتر بودن بروزهاي بيروني بدحجابي، توجه مناسب به آن از جانب مردان بوده است.
تنها زناني كه از تقيّد مذهبي بسيار قوي برخوردار هستند، حاضرند با وجود «ديده‌نشدن» توسط همسران‌شان، خود را در معرض ديد ديگران قرار ندهند و مي‌دانيم كه اينان شامل «همگان» نمي‌شوند. از همين روست كه آموزش‌هاي قبل و حين ازدواج، كه بيانگر وظايف مردان در قبال زنان باشد و ارتباط مؤثر ميان زن و شوهر را مبتني بر ساختارهاي شخصيتي آنان تبيين نمايد، ضروري جامعه امروز ماست. اينكه در روايات متعدد بر تبرّج زن در خانه و تفاوت ماهوي جدي بيرون و درون خانه تأكيد شده و از مرد نيز رفتارهاي متناسب با آن خواسته شده، ريشه در همين ساختار تكويني وجود زن دارد كه متأسفانه در بسياري از موارد مغفول‌عنه واقع شده است!
شناخت طبيعت دختران
در ساختار سنتي، رفتار مردان با دختران‌شان نيز گرچه بهتر است، اما تفاوت زيادي نمي‌كند! زندگي‌هاي پرمشغله کنوني و از همه مهم‌تر، آشنا نبودن مردان با نيازها و ساختارهاي شخصيتي دختران، باعث شده تا نيازهاي طبيعي دختران كه مي‌تواند به طور سالم و مناسب در محيط خانواده ارضاء گردد، مورد بي‌مهري قرار گرفته و به صورت نيازي سركوب‌شده به دريوزگي از بيرون خانه بيفتد! همين است كه مي‌بينيم دختران داراي آسيب‌هاي اجتماعي، فراوان از خانواده‌هاي مسئله‌دار و داراي پدران پرمشغله و بي‌توجه – چه پولدار و چه فقير و چه مذهبي و چه غيرمذهبي- برآمده‌اند!
اگر در محيط اجتماع، فضاهاي سالم ويژه دختران و در محيط خانواده، فضاهاي مناسبي جهت بروز صحيح اين نياز طبيعي وجود داشته باشد، جامعه هرگز شاهد رفتارهايي چنين ناهنجار نخواهد بود و آن‌گاه است كه عوامل غريزي و دروني تخريب آرامش زن، رخت برمي‌بندد. توصيه‌هاي ايجابي نيز شنيده مي‌شود. رفتار پيامبر اكرم (ص) با دخت گرامي‌شان حضرت فاطمه زهرا (س) و توصيه‌هاي آنان در قبال دختران، خود، لزوم توجه به اين آموزه‌هاي حياتي را بيشتر هويدا مي‌كند.
ما بر اين باوريم كه اساسي‌ترين عامل بدحجابي، «دوري از معنويت» و خداوند متعال است، اما آنچه به صورت ساختاري مي‌تواند عوامل مهيّج و فسادزا را دور كند و در آرامشي طبيعي، بسترساز تأثير عميق‌تر آموزه‌هاي ديني گردد نيز توجه به اين عامل طبيعي است.
سردي تبرّج با ازدواج
چنانچه گفتيم، نياز به ديده شدن در طبيعت زن وجود دارد و اين صفت نه تنها مذموم نيست كه ملازم طبع او و متناسب با ساختار وجودي اوست، از همين رو همواره بايد مورد توجه باشد. درست است كه اگر در خانواده به درستي اين مسئله مورد توجه قرار گيرد، دختري سالم و پاك از آن خانه بيرون خواهد آمد، اما خانواده تا سنين خاصي پاسخگوي اين نياز است و طبعاً بايد تكميل آن در خانه همسر صورت پذيرد كه متأسفانه ازدواج‌هاي به تأخير افتاده، مانع از اين مسئله شده‌اند. بديهي است كه حسّ تبرّج در جامعه، با ازدواج به سردي مي‌گرايد و در قالبي سالم جستجوگر ارضاء خويش خواهد شد. از اين گذشته دختري كه بار مسئوليت همسرداري و خصوصاً مادر شدن را به عهده مي‌پذيرد، نوعاً از مراعات‌ها و مراقبت‌هاي ويژه‌تري در قبال خود بهره مي‌برد.
قطعاً يكي از عوامل مهم كاهش بي‌بند و باري و بدحجابي، ازدواج به موقع و مناسب است.
چنانچه گفته شد، آموزش‌هاي زوجين نيز در اين ميان نقش مهمي را ايفا مي‌كند. اگر ازدواج‌ها به درستي صورت پذيرد و نظام عاطفي خانواده نيز سلامت لازم را داشته باشد، شاهد طلاق‌هاي گسترده و در نتيجه زنان مطلّقه‌اي كه دچار عارضه خودآرايي و تبرّج در جامعه مي‌شوند نيز نخواهيم بود.
تربيت پسران حيادوست
پسران ما نيز در كنار آموزش‌هايي كه بايد درباره شخصيت خواهران، مادران و همسران خود ببينند، بايد به ارزشي به نام حيا و حجاب نيز معتقد و علاقه‌مند باشند و از همين روست كه سخن گفتن از حيا و حجاب فاطمي، نبايد صرفاً در دستور كار مدارس دخترانه قرار داشته باشد.
پسراني كه حيا را ارزش بدانند، آن را امروز از مادران و خواهران خود و فردا از همسران و دختران خود مطالبه خواهند كرد و در راستاي تعميق و ترويج و تحقق آن نيز تلاش خواهند نمود. آموزش نسل پسراني كه چنين باورهايي دارند، شايد بهترين سرمايه‌گذاري براي داشتن خانواده‌هايي سالم در آينده‌اي نه چندان دور باشد. نسلي كه هم به وظايف خود در قبال ديگران آشنا و عامل باشد و هم مطالبات خود از آنان را به درستي بشناسد و بخواهد.
علیرضا کمیلی - منبع:ماهنامه فرهنگ پویا شماره 18
|
