سی‌ام فروردین 93، دو تن از مراجع عظام تقلید در مراسم رونمایی از یک کتاب حاضر شدند، البته یکی حضوری و دیگری از طریق پیام تصویری. این اتفاق که برای کمتر کتابی افتاده است لااقل برای این کتاب خیلی هم عجیب نبود. موضوع کتاب به خودی خود آنقدر عظیم و سترگ بود که چنین توجهی توجیه شود.
به گزارش رجانیوز، مجموعه 5 جلدی دانشنامه فاطمی بعد از قریب 10 سال تلاش 250 محقق در چهار گروه تاریخ و سیره، حکمت، زن و خانواده به بار نشسته بود و حالا علاوه بر این دو مرجع تقلید، بسیاری از علما و فضلای حوزه علمیه و کارشناسان زبده گرد هم آمده بودند تا در آیین رونمایی از این کتاب شرکت کنند.
دانشنامه فاطمی پس از دانشنامه امام علی(ع)
«دانشنامه فاطمی پس از انتشار دانشنامه امام علی(ع) در سال 1381 که مورد توجه علما، اندیشمندان و فرهیختگان حوزوی و دانشگاهی قرار گرفت منتشر شده است. تاکنون مجموعه‌ای 12 جلدی که پنج بار تجدید چاپ شده طی 10 سال گذشته از دانشنامه امام علی(ع) در اختیار دانش‌پژوهان قرار گرفته است؛ پس انتشار آن مجموعه، پیشنهاد تدوین دانشنامه‌ای در ارتباط با حضرت زهرا(س) ارائه شد و رهبر معظم انقلاب نیز این مهم را به پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی سپردند.»
حجت‌الاسلام ابوالقاسم مقیمی حاجی، رئیس پژوهشکده دانشنامه‌نگاری دینی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی آغاز نگارش این کتاب را چنین روایت کرده است. او ساختار علمی نگارش این کتاب را نیز چنین شرح داده است:
«دانشنامه فاطمی زیر نظر شورای علمی دانشنامه، مورخان، اساتید، عالمان بزرگ حوزوی مانند آیت‌الله استادی، حجت‌الاسلام والمسلمین یوسفی غروی، حجت‌الاسلام رشاد، خانم علاسوند و آقای بهجت‌پور تدوین شده است البته در کنار شورای عالی، چهار گروه تاریخ و سیره، حقوق، اجتماعی و حکمت نیز مقالات را زیر نظر شخصی فرهیخته به عنوان مدیرگروه تدوین کرده‌اند و ارزیابان علمی متعدد هم نظارت بر کار را بر عهده داشته‌اند و در مجموع بیش از 20 نفر در شورای عالی و علمی گروه‌ها و نیز 100 نفر به عنوان ارزیاب علمی در تدوین دانشنامه نقش داشته‌اند و 40 نفر از فضلای فرهیخته، ویراستار علمی مقالات بوده‌اند. تیمی 10 نفره تمام آدرس‌دهی‌ها و مدخل‌ها را که بیش از 2 هزار منبع بوده‌اند مورد بررسی قرار داده‌اند.»
چهار امتیاز این کتاب از نظر یک مجع عظام تقلید
آیت الله العظمی مکارم شیرازی در پیام تصویری که به مراسم رونمایی از این کتاب ارسال کردند این امتیازات را برای این اثر فاخر برشمردند:
«امتیاز اول این دانشنامه تتبع گسترده ای است که در این کتاب انجام شده است، زیرا در آن به منابع بسیار زیادی مراجعه شده و می توان گفت منبعی نبوده که مولفان آن به آن سر نزده اند و از آن استفاده نکرده اند.
امتیاز دوم، همکاری بسیار گسترده دانشمندان، فضلا و علما در این دانشنامه است و کار هر چه گروهی باشد، عظمتش بیشتر و خطایش کمتر است.
امتیاز سوم این دانشنامه، ادبیات حاکم بر آن است. ادبیات سنجیده، حساب شده، محققانه، عالمانه و به دور از طغیان قلم در این کتاب حاکم است. براي نمونه، بحثی که در مورد حضرت محسن(ع) در اين دانشنامه ملاحظه مي شود، بسیار محققانه و جامع است و این امر نشان می‌‌دهد حق را در این کتاب ادا کرده‌اند.
امتیاز چهارم، نظام خاص حاکم بر کتاب است. جلد اول این کتاب شامل شرح زندگانی حضرت زهرا(س) است. جلد دوم شامل مفاخر، فضایل، مقامات و دیدگاه‌هایی است که اهل بیت(ع) و قرآن کریم در مورد ایشان داشته‌اند و جلد سوم این مجموعه شامل احادیث، خطبه‌ها، دعاها و سخنان حضرت فاطمه(س)است و در سه جلد دیگر، مباحث مربوط به زن، راه و رسم اسلامی درباره آنان، وظایف و حقوق آنان مورد بررسی قرار گرفته است که می‌توان نتیجه گرفت که نظام بسیار اصولی و خاصی بر این کتب حاکم است.»
آیت‌الله العظمی نوری همدانی نیز در این مراسم تدوین دانشنامه فاطمی را اقدامی در راستای احیای امر اهل بیت دانست و ضمن تقدیر از همه علما، فضلا و استادانی که در تدوین دانشنامه فاطمی اهتمام داشتند، تتبع و دقت زیاد را از ویژگی‌های آن ذکر کرد.
وی تصریح کرد: دانشنامه نگاری اهل بیت باید مورد حمایت نظام قرار گیرد و این دانشنامه باید به زبان‌های زنده دنیا ترجمه شود چراکه این اثر در زمینه نشان دادن مکتب و معارف اهل بیت(ع) بسیار سازنده و آموزنده است.
کتابی که فقط برای کسب اطلاعات تاریخی نیست
اما خوب است اطلاعات بیشتری درباره محتوای کتاب و فصل بندی‌های آن داشته باشیم.
دانشنامه‌ی فاطمی (س)، دایرةالمعارفی است با «ساختار موضوعی»، شش جلدی و مشتمل بر یکصد و هفده مدخل کلان در دو بخش عمده:
1. تبیین زندگانی، سیره و تعالیم حضرت فاطمه زهرا(س) (به مثابه‌ی الگوی عینی زن مسلمان)
2. تحلیل علمی نظری مباحث مربوط به حرمت و حقوق زن، هویت و منزلت نهاد خانواده، با استناد به منابع اندیشه‌ی دینی و توجه به آرای جدید و نظرها و نیازهای معاصر.
ناشر این اثر در شرح اهداف خود از سامان دادن به چنین مجموعه‌ای چنین نوشته است:
1.تبیین جامع و علمی تاریخ زندگانی و منزلت الهی حضرت فاطمه زهرا(س)، به منظور رفع ابهامات و پاسخ‌گویی به شبهات کلامی تاریخی و نیز افشاء و تحلیل تحریفات و انحرافات.
2.توصیف و تحلیل بینش، منش و کنش (تعالیم، اخلاق و سیره‌ی) آن بزرگوار، به مثابه نمونه‌ی انسان کامل، به منظور ارائه‌ی الگوی عینی زن مسلمان.
3.تبیین ماهیت و مرتبت، حرمت و حقوق زن، مبانی و منزلت نهاد خانواده، و حقوق و تکالیف ارکان آن از منظر اسلام، به شیوه‌ای اجتهادی و نظریه‌پردازانه و روزآمد، به منظور گره‌گشایی و روشنگری، رفع شبهات و تحریف‌زدایی در این زمینه‌ها
4.نقد نظرها و نظریه‌های معارض با اندیشه‌ی دینی و نگرش‌های متحجرانه و متجددانه دریاره‌ی زن و نهاد خانواده در جوامع اسلامی.
محصول تلاش جمعی همکاران دانشنامه، اثری است که سعی شده است این ویژگیها را داشته باشد:
1.مرجعیت علمی: در مجموعة حاضر، سعی شدهاست حاصل پژوهش، حاوی مهم‌ترین و تحلیلی‌ترین اطلاعات باشد و کم‌وبیش خواننده را از مراجعه به منابع دیگر‌ـ جز برای آگاهی از جزئیات و تفصیل بیشتر ـ بی‌نیاز سازد و نیز مرجعی برای اهل تحقیق باشد.
2. ارائه الگوی زن مسلمان: هدف اساسی تولید این دانشنامه، آشنایی با حضرت فاطمه(س) برای الگوگیری از رفتار و منش ایشان است؛ ازاین‌رو، افزون بر گزارش جامع از زندگی و منزلت ایشان، سیرة ایشان در امور اخلاقی، عبادی، معنوی، همسرداری، خانه‌داری، تربیت فرزند و امور فرهنگی ـ اجتماعی و سیاسی، بررسی و هر کدام در مقاله‌ای مستقل تألیف شده است.
3. دفاع عالمانه از حقایق تاریخی: در این دانشنامه، با زبان و روش علمی و استناد به منابع معتبر شیعه و اهل‌سنّت، به دفاع از حقایق و رخدادهای تاریخی، همان‌گونه که بوده، پرداخته شده و از اظهارنظرهای غیرمستند و دخالت دادن احساسات، پرهیز گردیده است.
بنابراین اگر دقت کرده باشید درخواهید یافت که «دانشنامه فاطمی» کتابی تنها برای اطلاع یافتن از مختصات تاریخی، جغرافیایی یا خانوادگی حیات نورانی حضرت زهرا(س) نیست، بلکه علاوه بر این امور می‌تواند الگویی روزآمد از آن حضرت برای زنان و دختران معاصر ارائه دهد.
اگر گذرتان به نمایشگاه کتاب امسال افتاد حتماً از نزدیک با این کتاب آشنا شوید.
