با توجه به دور جدید مذاکرات میان جمهوری اسلامی ایران و گروه 1+5 و وضع امروز ایران و دنیا موجب شده است تا حساسیت ها نسبت به نتایج این مذاکرات بیشتر و بیشتر شود.
پس از آنکه در خاتمه مذاکرات استانبول 2 در هفته های گذشته ـ که با حواشی و کش و قوس هایی در پیش از برگزاری همراه بود ـ نمایندگان طرفین مذاکره یعنی سعید جلیلی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران و کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با لبخندی معنادار در جمع خبرنگاران حاضر شدند، از مذاکرات ابراز رضایت کردند و این مذاکرات را مفید و رو به جلو خواندند، بلافاصله بحث و اخبار و تحلیل درباره مذاکرات پیش رو در بغداد آغاز شد.
یکی از حساسیت ها از آن جهت بود که یک سال و اندی قبل در پایان مذاکرات استانبول 1، کاترین اشتون اعلام کرد که مذاکرات مفید و راضی کننده نبوده است و همین شد که بیش از یک سال باب گفت و گوهای طرفین بسته و بحران میان دو طرف تشدید شد.
اما حالا اوضاع کمی با آن زمان متفاوت است چراکه هم فشارها و تحریم ها علیه ایران بیشتر شده، هم بحران اقتصادی در اروپا و آمریکا عرصه را برای غربی ها تنگ تر کرده و هم برخی مناسبات و معادلات عرصه دیپلماسی نظیر وضعیت داخلی سوریه و نقش برخی دولت ها در طرفین دعواهای این کشور، تنش های داخلی رژیم صهیونیستی یا درگیری های داخلی در بحرین که به موضوعی فرامرزی تبدیل شده، دستخوش پیچیدگی های تاثیرگذار و به هم پیوسته ای شده است.
پس از پایان مذاکرات اخیر استانبول، سخنگوی کاخ سفید اعلام کرد که این مذاکرات مفید بوده است و بر همین اساس، این دور از مذاکرات را "گام اول مثبت" توصیف کرد. در روزهای باقی مانده تا مذاکرات بغداد نیز، رابرت وود ـ نماینده آمریکا در کنفرانس خلع سلاح وین ـ خواهان آن شد که ایران برای نشان دادن پایبندی خود به معاهده عدم اشاعه، «گام های عملی و فوری» بردارد
در این بین، در پیش بودن انتخابات ریاست جمهوری در ایالات متحده آمریکا در روند مذاکرات آتی و نتایج احتمالی حاصله از آن بی تاثیر نیست. آمریکا به عنوان یکی از اعضای گروه 1+5 و البته به عنوان یکی از تاثیرگذارترین آنها، در حال حاضر در تب و تاب های اولیه انتخابات ریاست جمهوری قرار دارد و در شرایطی که عده ای در آمریکا باراک اوباما را به تندروی در برابر ایران به جای تاکید بیشتر بر راه های مسالمت آمیز و عده دیگری ـ عمدتا جمهوری خواهان ـ او را به کندروی و مماشات متهم می کنند، ایران و نحوه برخورد با آن تبدیل به یکی از موضوعات تعیین کننده در انتخاب رییس جمهور بعدی آمریکا شده است.
بدین ترتیب، به دلیل تاثیرگذاری آمریکا، مصلحت سنجی ها و ملاحظات سران این کشور در دور بعدی مذاکرات با جمهوری اسلامی ایران نیز می تواند بر تصمیمات دیگر کشورها نیز تاثیرگذار باشد تا آنها نیز همانند هم پیمانشان، کمی دست به عصاتر از گذشته راه بروند.
پس از پایان مذاکرات اخیر استانبول، سخنگوی کاخ سفید اعلام کرد که این مذاکرات مفید بوده است و بر همین اساس، این دور از مذاکرات را "گام اول مثبت" توصیف کرد. در روزهای باقی مانده تا مذاکرات بغداد نیز، رابرت وود ـ نماینده آمریکا در کنفرانس خلع سلاح وین ـ خواهان آن شد که ایران برای نشان دادن پایبندی خود به معاهده عدم اشاعه، «گام های عملی و فوری» بردارد.
در همین حال گئورگی مارتین زاناتی ـ نماینده اتحادیه اروپا در کنفرانس وین ـ در بیانیه ای از ایران خواسته بود "هر چه سریع تر غنی سازی اورانیوم را به حال تعلیق درآورد و تحقیق و توسعه در زمینه هسته ای را نیز متوقف کند."
کاترین اشتون ـ مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا ـ نیز نسبت به نتایج دور بعدی مذاکرات در سوم خرداد ابراز امیدواری کرد. وی که در کنفرانس خبری مشترک خود با هشیار زیباری ـ وزیر امور خارجه عراق ـ سخن می گفت، اظهار کرد که به دور بعدی مذاکرات که در بغداد انجام می شود بسیار امیدوار است. وی همچنین خاطرنشان کرد که با یک سلسله بحث های جدی که می تواند به نتایج قاطع منجر شود، در مذاکرات حضور خواهد یافت.
از سوی دیگر جمهوری اسلامی ایران همچنان بر صلح آمیز بودن برنامه اتمی این کشور تاکید دارد و بر حق خود برای این استفاده صلح آمیز نیز پافشاری می کند و به نظر می رسد که برخی از مواضع غرب در حال تعدیل شدن است یا حداقل چنین امیدواری ای در مسئولان کشورمان وجود دارد.
در این بین، یکی از برگ های برنده ایران برای انجام مذاکرات بغداد یا حتی ادامه دادن روند گفت و گوها می تواند مساله نفت باشد. از زمانی که بحث تحریم نفتی ایران از سوی غرب مطرح شد و حتی از قبل از آن یعنی از زمانی که جنگ لفظی و رجزخوانی های ایران و غرب بر سر تنگه هرمز بالا گرفت، قیمت نفت شروع به بالا رفتن کرد و این مساله در شرایطی که اروپا و آمریکا با مشکلات اقتصادی دست و پنجه نرم می کنند، مشکل مضاعفی برای آنهاست.
این مساله حتی کشوری مانند چین را ـ که هم رابطه نسبتا خوبی با ایران دارد و هم از نظر اقتصادی وضعی متفاوت با بسیاری از کشورهای غربی و اوضاعی بهتر از برخی از آنها دارد ـ دچار مشکلاتی کرده است چراکه چین یکی از مصرف کنندگان بزرگ نفت در جهان به شمار می آید. بدین ترتیب مساله نفت و بویژه نفت ایران که مرغوب و پرمصرف است، می تواند اهرم فشاری علیه غرب محسوب شود.
تغییر در بخشی از ساختار سیاسی انگلیس و شکست حزب حاکم در انتخابات اخیر این کشور و نیز جایگزین شدن فرانسوا اولاند به جای نیکلای سارکوزی در فرانسه نیز می تواند حاوی دو پیام باشد؛ اول اینکه بخش قابل توجهی از مردم این کشورها از سیاست خارجی احزاب حاکم چندان راضی نیستند چراکه دیپلماسی به عنوان یکی از بارزترین نمودهای سیاست های حاکمان، قطعا در رای نیاوردن نمایندگان این احزاب موثر بوده است.
دومین پیام تغییرات سیاسی در کشورهایی نظیر انگلیس و فرانسه که هر دوی آنها از اعضای گروه 1+5 هستند، این است که چنین تغییراتی آن هم در آستانه برگزاری دور جدید مذاکرات آنها با ایران در بغداد، موجب می شود که شش کشور عضو این گروه موضع چندان یکدستی نداشته باشند و همین مساله می تواند نکته مثبتی برای ایران محسوب شود.
طبق توافق طرفین مذاکره، قرار شده است که معاونان جلیلی و اشتون یعنی علی باقری و هلگا اشمیت برای مذاکرات بغداد یک مدالیته جامع یعنی یک نقشه راه را تهیه کنند و حالا با در نظر گرفتن اوضاع فعلی ایران و جهان، باید دید که آیا تهیه این مدالیته و در پی آن، مذاکرات بغداد به نتایج مثبتی خواهد رسید یا ادامه یک روند فرسایشی، تنها دستاورد گفت و گوهای جدید خواهد بود.
حسین آشنا
منبع:تبیان
